De Hoge en Lage rechtspraak in het Ambt van
Over-Betuwe werd uitgeoefend door de ambtman en het ridderschap (Hoogadelijk
gericht of "Jonkers"; heel vroeger: alle geërfden). Het was een z.g.
ommegaand gericht.
De criminele rechtspraak stond onder supervisie van het Hof; einde 1802 ging
deze over naar het Departementaal Gerechtshof. Na 1803 waren er geen criminele
vonnissen meer in het ambt van Over-Betuwe.
Volgens de tegenwoordige staat zijn er 2
rechtsdagen in dit ambt, nl.
1e. tot 1721 te Elst des dinsdags na Jubilate en te Bemmel des donderdags
daaraanvolgend.
2e. op 2e dinsdag post Lamberti te Elst en donderdags erna te Bemmel.
Bijzondere gerichten van Andelst of Aalst en
Valburg reeds ca 300jr met het gericht Elst en de bank van Ressen en Doornik. In
1611 met het gericht Bemmel verenigd. In 1721 ging het gericht van Bemmel naar
Elst. De gerichten van Herwen en Aerdt werden nog afzonderlijk gehouden tot
1734. Toen zijn deze ook naar Elst gegaan. Bovendien was er een gerichtsbank te
Lent, echter geen melding van. Het Ambt was onderverdeeld in 5 pander of
schoutambten, tw:
- panderambt Elst (w.o. Elst, Elden)
- panderambt Valburg (w.o. Valburg, Oosterhout, Slijk-Ewijk, Herveld, Andelst
(Aalst), en Zetten)
- panderambt Heteren (w.o. Heteren, Driel, Randwijk)
- panderambt Bemmel (w.o. Bemmel, Angeren, Doornenburg, Haalderen,
Doornik,Ressen, en Lent)
- panderambt Herwen en Aerdt (w.o. Herwen en Aerdt)
De vonnissen die in het ambt werden gewezen werden oudtijds op de Praest tegenover Arnhem geklaard.
Literatuur :
Beekman; de Republiek in 1795, blz. 63, en
(Tegenwoordige Staat, XIII, blz. 164, 256 en 264)
Volgens Mr. de Vries is de laatste niet juist, nl. er zijn 2 gerichtsbanken
(afgezien van Lent en Herwen en Aerdt), één tot 1721 Bemmel en de ander te
Andelst of Aalst; deze is later naar Valburg en daarna naar Elst gegaan.
Die van Bemmel is in 1611 verenigd met de voormalige heerlijkheid Ressen en
Doornik. In 1721 overgeplaatst naar Elst. Zie aantekening bij inv. nr. 237.
Inhoud:
I Criminele Rechtspraak
II Civiele Rechtspraak
A. Algemeen
B. Bank van Elst
C. Bank van Andelst of Aalst
D. Bank van Valburg
E. Bank van Bemmel
F. Bank van Lent
G. Bank van Herwen en Aerdt
III Vrijwillige rechtspraak
A. Voor 1654
B. Nieuw protocol, 1e serie 1654-1759
Elst Valburg Heteren
Bemmel
C. Nieuw protocol, 2e serie 1759-1811
Elst Valburg
Heteren Bemmel
Herwen en Aerdt
D. Verdere stukken, behorende
bij de protokollen van bezwaar,
E. Testamenten
| inv. nr. | omschrijving | toelichting |
| I. Criminele Rechtspraak. | ||
| 1 | Criminele processen 1594-1721 | 1 deel nb. afgeschreven in 18e eeuw |
| 2 | Crimineel signaat 1802-1803 | 1 omslag |
| 3 | Crimineel sententieboek van Over-Betuwe 1764-1796 | 1 deel |
| 4-5 | Criminele informatien 1616-1759, 1761-1809 | 2 pakken |
| 6-18 | Interrogatoria (crimineel en civiel) 1661-1811 | 13 pakken |
| 19-39 | Criminele
procesdossiers van Over-Betuwe - Bank van Elst 1653-1803 - Bank van Bemmel 1676 |
21 pakken, incompleet |
| 40 | Criminele
procesdossiers van Over-Betuwe - Bank van Lent 1709-1756 |
1 pak |
| 40a | Breukcedulle van het Ambt Over-Betuwe | 1 katern |
| II. Civiele Rechtspraak. (nb: zie ook nrs onder 6-18) | ||
| A. Algemeen. | ||
| 41 | Repertorium op civiele sententien Over Betuwe 1550-1743. | nb: afgeschreven in 18e eeuw uit gerichtssignaten, vnl. van Elst en Bemmel. |
| 42-47 | Akten van peinding 1553-1810. | 6 pakken |
| 48-95 | Akten van gerichtelijk verwin 1643-1810 | |
| B. Bank van Elst. | ||
| 96-143 | Gerichtssignaat 1546-1811 | |
| 144 | Klappers op gerichtssignaat Elst | |
| 144a | Protokol van peindingen 1678-1680 | 1 deel, nb: in dit deel ook gedeelten van een part. kasboek |
| 145 | Notulen van re- en dupliek 1769-1775 | |
| 146-230 | Civiele procesdossiers 1640-1810 | |
| 231 | Onvolledige procesdossies 17e en 18e eeuw | |
| 232-236 | Declaraties van kosten 1660-1804 | |
| C. Bank van Andelst of Aalst. | nb: in 1445 verplaatst naar Valburg. | |
| 237 | Gerichtssignaat 1434-1440 | 1 deel, nb: hierin ook bank te Bemmel, passim en bank te Lent blz 91. |
| D. Bank van Valburg. | nb: voor 1445 te Andelst, later verplaatst naar Elst. | |
| 238-244 | Gerichtssignaat, 1446-1533 | 7 delen, nb: zie ook inv.nr. 291 |
| 244a | Alfabetische klapper | |
| E. Bank van Bemmel | nb. in 1721 verplaatst naar Elst | |
| 245-253 | Gerichtsignaat 1518-1721 | nb.: zie ook 237 |
| 254-268 | Civiele procesdossiers 1663-1720 | |
| 269 | Declaraties van kosten 1696-1708 | |
| F. Bank van Lent | ||
| 270-273 | Gerichtsignaat, 1637-1800 | 4 delen, zie ook 237 blz 91 |
| 274 | Onvolledige procesdossiers, 1580-1616 | |
| 275 | Declaraties van kosten 1701-1710 | |
| 276-281 | Civiele procesdossiers 1640-1797 | |
| G. Bank van Herwen en Aerdt | ||
| 282-284 | Gerichtsignaat 1491-1734 | |
| 285-289 | Civiele procesdossiers 1661-1729 | |
| 290 | Declaraties van kosten 1718 | |
| III. Vrijwillige rechtspraak | nb: In kwartier van Nijmegen is men in 1654 begonnen met protokolleren. In alle protokollen van 1e serie (na 1654) staat in 1e deel afgeschreven de ordonantie op het houden der protokollen van 23-7-1651 en een verwijzing naar resolutie van 13-2-1654, waarbij invoering is gelast. Alle delen van de 1e serie bevatten een index. Zie ook de losse duplicaat indices. | |
| A. Voor 1654 | ||
| 291 | Gerichtsprotokol, houdende opdracht en andere gerichtelijke dagelijkse zaken van bank van Valburg 1461-1465 (ook Elst,Bemmel,Lent etc.) | |
| 292-293 | Gerichtsprotokol van de bank van Elst 1552-1571 | nb: 2 delen, houdende opdrachten, tochten en andere voluntaire acten. |
| 294 | alfab. klapper op 292-293 | |
| B. Nieuw protocol, 1e serie 1654-1759 | nb: voor Herwen en Aerdt zie onder 2e serie. | |
| 295-300 | Protokol van bezwaar van het schoutampt Elst 1654-1759. | |
| 301-306 | Protokol van bezwaar van het schoutampt Valburg 1654-1759. | |
| 307-313 | Protokol van bezwaar van het schoutampt Heteren 1653-1759. | |
| 314-322 | Protokol van bezwaar van het schoutambt Bemmel 1654-1759 | (9 delen). |
|
314. 1654-1669 315. 1669-1695 316. 1695-1714 317. 1714-1728 318. 1728-1735 319. 1735-1742 320. 1742-1748 321. 1748-1752 322. 1752-1759 323. indices op bovenstaande protokollen 1653-1759 1 pak a. Schoutambt Elst. b. ,, Valburg. c. ,, Heteren. d. ,, Bemmel. nb: sommige indices zijn dubbel. Bemmel 1669-1695 ontbreekt. |
||
| C. Nieuw protocol, 2e serie 1759-1811 | ||
| 1. Schoutambt Elst | ||
| 324-334 | Protokollen van bezwaar van het kerspel Elst 1759-1811 | |
| 335 | Indices | |
| 336-338 | Protokollen van bezwaar van het kerspel Elden 1758-1810 | |
| 339 | Indices | |
| 2. Schoutambt Valburg | ||
| 340-343. | Protokollen van bezwaar van het kerspel
Valburg 1759-1811. 344. Indices. |
|
| 345-347. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Oosterholt 1759-1811. 348. Indices. |
|
| 349-350. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Slijk-Ewijk 1759-1811. 351. Indices. |
|
| 352-356. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Herveld 1759-1811. 357. Indices. |
|
| 358-360. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Andelst 1759-1811. 361. Indices. |
|
| 362-364. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Zetten 1759-1811. 365. Indices. |
|
| 3. Schoutambt Heteren | ||
| 366-368. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Heteren 1759-1811. | |
| 369. | Indices. | |
| 370-373. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Driel 1759-1811. | |
| 374 | Indices. | |
| 375-378. | Protokollen van bezwaar van het kerspel Randwijk 1759-1811. | |
| 379 | Indices. | |
| 4. Schoutambt Bemmel | ||
| 380-388. | Protokol van bezwaar van het kerspel Bemmel 1759-1811 | 9 delen |
|
380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 |
1759-1767 1767-1773 1773-1778 1778-1783 1783-1786 1786-1791 1791-1800 1800-1807 1807-1811 Indices op 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388 1 bundel |
|
| 390-393. | Protokol van bezwaar van het kerspel Angeren 1759-1811. | |
| 390 391 392 393 394 |
1759-1772 1773-1784 1784-1793 1793-1811 Indices. |
|
| 395-397 | Protokol van bezwaar van het kerspel Doornenburg 1759-1811. | |
| 395 396 397 398 |
1759-1784 1784-1810 1810-1811 Indices. |
|
| 399-400 | Protokol van bezwaar van het kerspel Ressen 1760-1810. | |
| 401 | Indices. | |
| 402-407 | Protokol van bezwaar van het kerspel Lent 1759-1811. | |
| 408 | Indices. | |
| 5. Schoutambt Herwen en Aerdt | ||
| 409-416 | Protokol van bezwaar van het kerspel Herwen en Aerdt 1654-1811. | |
| 417 | Indices. | |
| D. Verdere stukken, behorende bij de protokollen van bezwaar. | ||
| 418-424 | Minuut akten van transporten, verband etc. | |
| 425 | Bijlagen | |
| E. Testamenten. | ||
| 426-436. | Signaat van testamenten ea. 1687-1811 | |
| 437. | Indices. | |
| 438-441 | Testamenten en andere uiterste willen van Over Betuwe en bijlagen tot het signaat van testamenten, verm. geregistreerd in 1664-1811. | |
| 442. | Besloten testamenten 1693-1810. | |
| IV Huishoudelijke Zaken. | ||
| 443-454. | Register van appointementen etc 1699-1811 | |
| 455-456. | Aankondiging van publieke verkopingen, verpachtingen etc. 1806-1809. | |
| 457-459. | Conditien en voorwaarden van publieke verkopingen 1806-1811. | |
| 460-466. | Ingekomen requesten 1645-1811. | |
| 467-474. | Ingekomen massiven 1601-1811. | |
| 475-477. | Minuutnotulen van de gerichtsdagen van de bank van Elst 1681-1811. | |
| 478. | Idem Bemmel 1634-1720. | |
| 479. | Idem Lent 1680-1777. | |
| 479a | Idem Herwen en Aerdt 1676-1729. | |
| 479b. | Criminele vacatiën bank van Elst 1697-1734. | |
| 480-486. | Stukken betreffende boedels 1650-1811. | |
| 487 | Charters. | |
| 488-489. | Stukken van verschillende aard 16e-19e eeuw. | nb: niet voor publiek ter inzage. |
| 490. | Dubbelden van de trouwboeken van huwelijkscommissarissen in Over Betuwe 1796. | |
| 491. | Lijsten van overledenen in ambt Over Betuwe ingeleverd ten gerichte, 1788-1793, 1796-1799, 1801-1802, 1805 | nb: niet ter inzage. |