pagina aangepast 20-5-2004
's-Hertogenbosch
 |
|
||||||
| Het Kruse orgel in de Chr. Geref.
kerk te 's-Hertogenbosch |
Hetzelfde orgel in het voormalig
seminarie te Vaals. |
 |
||
| Advertentie van Kruse in "De
Bazuin" van 5 april 1889 (Zie Hoogezand voor de hele advertentie) |
Waarschijnlijk oorspronkelijke dispositie
| Manuaal | C-f 3 | ||
| Prestant | 8' | Fluit | 4' |
| Holpijp | 8' | Quint | 3' |
| Viola | 8' | Octaaf | 2' |
| Octaaf | 4' | Trompet | 8' |
| Pedaal | C-f 0 | aangehangen | |
Geschiedenis
1888 |
Van de ontstaansgeschiedenis is inmiddels een tipje van de sluier opgelicht. In de werkenlijst van Kruse (zie "Kruse, zijn werk") stond vermeld onder 's-Hertogenbosch dat Kruse een restauratie zou hebben uitgevoerd. In bovenstaande advertentie staat dat het om een nieuw orgel gaat, dus de werkenlijst heb ik aangepast. Nader onderzoek blijft nodig. De foto van het orgel in den Bosch is aangeleverd door dhr. Dillingh en komt uit een boekje over de ingebruikneming van de Wederkomstkerk aldaar (1966). | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1911 | Dhr. Dillingh
bezorgde mij ook een andere interessante
advertentie uit De Standaart van 29 juli 1911.
"De restauratie van het kerkorgel in de
Geref. Kerk van 's-Hertogenbosch is thans
afgeloopen. Door het bijplaatsen van enkele
nieuwe registers is het orgel in niet geringe
mate verfraaid, terwijl het restaureeren met veel
zorg en nauwkeurigheid is geschied. De
orgel-commissie is dan ook zeer tevreden over het
werk dat de firma A. Standaart,
orgelfabrikant te Rotterdam, heeft afgeleverd, en
de royale wijze waarop deze firma haar taak heeft
opgevat, waardoor ons orgel weer een schoon en
welluidend instrument is geworden". In de beide advertenties wordt dus over twee verschilldende kerken gesproken. Dhr. Dillingh: De Christelijke Gereformeerde Kerk waar Kruse van spreekt stond aan de Jan Heinsstraat en behoorde in 1889 toe aan de Christelijke Gereformeerde Gemeente te 's-Hertogenbosch. Na de vereniging van de kerken uit de Afscheiding en de Doleantie onder de naam van de Gereformeerde Kerken in Nederland wordt de aanduiding plaatselijk: de Gereformeerde Kerk te 's-Hertogenbosch. Het gaat dus om dezelfde kerk. Plaatselijke Christelijke Gereformeerde gemeenten die niet meegingen met de vereniging van de dolerenden handhaafden na 1892 het verband van de Christelijke Gereformeerde Kerk, waardoor er daarna dus plaatselijk zowel een Gereformeerde Kerk als een Christelijke Gereformeerde Kerk kon zijn. Overigens stond het kerkgebouw waar we het hier over hebben er in 2002 nog wel, maar het heeft sedert 1969 andere functies gehad. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1928 | De Dordtse fa. Spiering adverteert in de Standaard van 21-3-1928 met de ombouw van het orgel van de Gereformeerde Kerk van 's-Hertogenbosch. | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bron: dhr. P.F. Dillingh | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| ca. 1950 |
Daarnaast is
er andere interessante informatie binnen
gekomen en de schrijver heeft mij ook nog foto's
toegezegd. In het voormalig seminarie van de Paters Camillianen "aan de Esch" te Vaals staat een orgeltje van J.F. Kruse. Achter een lelijke pijpenpalisade van kort na de oorlog is veel bewaard gebleven. Aan de binnenkant, boven de klaviatuur, staat de naam van Kruse met het jaartal 1888. Het instrument is kort na de oorlog hier geplaatst. Het zou afkomstig zijn "uit 's-Hertogenbosch, uit een protestantse kerk en tijdelijk als noodorgel hebben gediend in de St. Janskathedraal aldaar". In 1948 werd in de kathedraal een nieuw koororgel geleverd door Verschueren. Maurice Pirenne, de huidige organist en voorheen jarenlang de cantor van de schola, kan zich nog wel herinneren dat er na de oorlog een klein mechanisch noodorgel was, maar meer dan dat wist hij er niet meer van. Het oude front (of wat ervan rest) bevindt zich nog achter de nieuwe pijpenschutting. Het is duidelijk herkenbaar in de andere fronten van het "type" Oostermeer. De kleur is waarschijnlijk ooit wit geweest, hoewel de achterkant nog een geel-bruine kleur heeft. De oorspronkelijke dispositie moet ook als Oostermeer en Sint-Annaland zijn geweest, maar is later gewijzigd. Eerst werd de Quint vervangen door een Voix Céleste 8' (vanaf c0), die van Standaart zou kunnen zijn. Later, vermoedelijk kort na de oorlog, bij de plaatsing in Vaals, de Trompet 8' door een Mixtuur, die niet bij de rest past. Het registerplaatje voor een doorlopende Trompet is er nog in Vaals, dat van de Quint is vervangen. Verder is er een pneumatisch pedaal toegevoegd met een Bourdon 16' en een Octaafbas 8' (front). Aan de rechterzijde (vanuit de kerk gezien) bevindt zich nog een gat voor de balgtrede. De klavierbakken zijn mooi gewelfd en zwart geschilderd. Het lijkt of er aan de klaviatuur is gewerkt. Sommigen denken dat het orgel ooit 2 manualen heeft gehad, maar dat is zeer twijfelachtig. Daar zouden sporen van te vinden moeten zijn. De dispositie is nu dus:
Alle informatie over de geschiedenis van het instrument is "van horen zeggen" ter plaatse. In de literatuur is nog niets gevonden. Het wordt ook niet genoemd in de lijst van Quadvlieg (Orgels in Limburg, 1982). De Christ. Geref. kerk van 's-Hertogenbosch wordt in het "Repertorium orgels ..." van F. Jespers (1983) niet genoemd. Ten tijde van Broekhuyzen (1850-1862) bestond deze kerk evenmin. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
Bron: Cl. Oomen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Meer informatie (+ foto's) over dit orgel is van harte welkom, meer specifiek:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||