pagina
aangepast
20-3-2003
Kerkwijk (Bommelerwaard)
 |
|
|||
| Het Kruse
orgel in zijn oorspronkelijke staat in de Nederlands Hervormde kerk van Kerkwijk. ©
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist |
Het Kruse orgel in de Nederlands
Hervormde kerk van Kerkwijk na de ingrijpende aanpassing. Foto © A.H. Boogert, Nieuwland |
|||
Oorspronkelijke dispositie
| Prestant | 8' | Fluit | 4' |
| Holpijp | 8' | Octaaf | 2' |
| Octaaf | 4' | Sesquialter | ? st. |
| Manuaal | C-f3 | Aangehangen pedaal | C-d1 |
Huidige dispositie
| Prestant | 8' | Fluit | 4' |
| Holpijp | 8' | Octaaf | 2' |
| Octaaf | 4' | Mixtuur | 2-3 st. |
| Manuaal | C-f3 | Aangehangen pedaal | C-d1 |
Geschiedenis
| 1893 | In mei 1893 is voor het eerst sprake van het plaatsen van een orgel: de voorzitter van de kerkvoogdij B. van Bergeik en kerkvoogd J.G. den Treffer bieden aan de kosten voor hun rekening te nemen. Het voorstel wordt in dank aanvaard en om die dank uit te drukken zullen de namen van de schenkers op het orgel worden aangebracht. De exacte datum van ingebruikname heb ik niet gevonden, maar in de kerkvoogdijvergadering van maart 1894 wordt erover gesproken dat het schilderen van orgel en galerij gereed is en dat de aannemer in vergulde letters heeft aangebracht: de schenking, het jaartal en de namen van de schenkers. Het orgel is geplaatst boven de ingang van de kerk, aan de Westzijde tegen de torenmuur dus. Bestek en dispositie heb ik niet aangetroffen. | |
| 1904 | In 1904 ondergaat de kerk een grondige verbouwing, waardoor het aantal zitplaatsen met 114 kan worden uitgebreid. Op de eerste zondag van september 1904 kan er weer worden gekerkt, de kerk is dan 5 zondagen niet gebruikt. Over het orgel wordt niet gesproken: het zal op zijn plaats zijn gebleven en ingepakt. | |
| 1953 | In verband met de aanstaande ingrijpende verbouwing van het interieur van schip en koor van de kerk brengt de Orgelcommissie der Nederlandse Hervormde Kerk advies uit. Het orgel blijkt in goede staat te verkeren en moet worden gedemonteerd en opgeslagen. Er wordt geadviseerd bij de herplaatsing een motor met ventilator te plaatsen, die er tot nu toe niet was. Vervanging van de Sesquialter door een Mixtuur vergroot de bruikbaarheid. Uitbreiding met een vrij pedaal wordt zeer voorgestaan, maar voor het minimum (Bourdon 16') is geen plaats in de kas en evenmin daarbuiten. Geadviseerd wordt het werk te laten uitvoeren door fa. W. van Leeuwen te Leiderdorp, die al eerder een Kruse orgel in het Noorden van het land uitstekend heeft gedaan . | |
| 1954 | De kerkvoogdij heeft de opdracht tot demontage aan de fa. de Koff gegeven, daar ligt het orgel opgeslagen. Er ontstaat discussie over de wijziging van het orgel en de plaats waar het moet komen: het kan niet worden teruggeplaatst tegen de Westmuur, omdat de zoldering in het schip een stuk lager wordt geplaatst dan het tongewelf dat in 1904 was aangebracht. Monumentenzorg wil het evenmin in het koor tegen de Oostmuur, waarna wordt besloten het in een kleinere nieuwe kas te plaatsen tegen de Zuidwand van het koor. Er is nog sprake van geweest het te verkopen en een nieuw, kleiner orgel aan te schaffen. Van Vulpen te Utrecht heeft daarvoor een offerte uitgebracht. Daarvan wordt toch weer afgezien en de jaren verstrijken. In 1961 komt de Koff met de zoveelste offerte met als uitgangspunt het binnenwerk van het oude orgel te gebruiken. Monumentenzorg zal elders een offerte voor een nieuwe kas vragen, die in februari 1962 door fa. Gebr. van Doorn te Zeist wordt uitgebracht. | |
| 1962 | Hoe het afloopt is nog niet in het archief terug te vinden. Gezien de huidige opzet van het orgel ziet het ernaar uit dat de Koff het min of meer conform zijn offerte van 1957 heeft geplaatst in 1962 of 1963. Dat stemt ook overeen met de mededeling die ik van een oud-medewerker van de Koff kreeg dat dit bedrijf daar in de zestiger jaren een orgel heeft geplaatst. Van Doorn zou dan de bouwer van de kas kunnen zijn. Op grond van de uitgebrachte offertes ben ik tot de boven vermelde oorspronkelijke dispositie gekomen. Voor de duidelijkheid: dat is dus een aanname. | |
Bron: eigen archiefonderzoek |
||
| 1994 | Onder advies van Aart Bergwerff en in samenwerking met de Orgelcommissie der Nederlandse Hervormde Kerk voert Pels en van Leeuwen Orgelbouw, 's-Hertogenbosch, schoonmaak- en herstelwerkzaamheden uit en wordt het instrument geherintoneerd. Er komt een nieuwe windvoorziening, het sleepsysteem wordt verbeterd en de Mixtuur wordt gewijzigd en geherintoneerd. Op 23 september wordt het instrument weer in gebruik genomen. | |
Bron: Het Orgel 1994, p. 410, Aart Bergwerff |
||
|
terug naar
Kruse, zijn werk