Vogels in onze tuin

Herfst 2003

De zomer is weer bijna voorbij, maar het is dan ook echt ‘zomer’ geweest! Wat was het warm. Voor de mens, voor de dieren, en vooral ook voor de planten in de tuin. Met name de planten die het afgelopen seizoen verzet waren, hebben het erg zwaar gehad. Gelukkig hebben wij de meeste kunnen redden door ze overdreven veel water te geven.

Aan het einde van zo’n prachtige zomer wil je nog niet aan de herfst en winter denken. Toch doen de vogels dat wel. De eerste trekvogels zijn alweer vertrokken naar het zuiden, en ook bij ons in de tuin is dat goed te merken. De boerenzwaluwen hier in de omgeving hebben onze antenne uitgezocht om op te verzamelen. Het is een prachtig gezicht, al die zwaluwen die vlak over je hoofd vliegen, dan weer al kwetterend neerstrijken op de antenne en soms ook gewoon heerlijk even op een dakpan uitrusten. En een gezellig geluid dat ze maken, het geeft mij altijd een echt na-zomer gevoel. Dus iedereen die nog een oude antenne heeft staan, niet weghalen hoor! Er zijn veel vogels die dit een prachtig uitzichtpunt vinden.

En dat is ook het onderwerp waar ik het deze keer over ga hebben: wat vinden vogels prettig in een tuin, dus met andere woorden, waarmee lok je vogels naar jouw tuin? Het najaar is een uitermate geschikt moment om wijzigingen aan te brengen in de tuin, met name struiken en bomen zijn dan goed te verzetten.

Water

Juist met een hete zomer als deze hebben de vogels veel behoefte aan water, om van te drinken, om in te badderen en om voedsel te zoeken. Dus ook al heb je nog zo’n klein tuintje, zorg dat er altijd ergens een beetje water te vinden is. Bijvoorbeeld een klein stromend fonteintje is decoratief in de tuin en voor vogels voldoende om te komen kijken.

Uitkijkpunten

Vogels vinden het ook heerlijk om ergens te zitten waar ze de omgeving goed kunnen overzien. Bijvoorbeeld een Vliegenvanger gebruikt één bepaalde plek vaak om te zitten waarvandaan hij dan z’n prooien vangt en weer terugkeert naar dezelfde plek. Een Zanglijster en Groenling vinden het bijvoorbeeld heerlijk om bovenop het topje van de grootste conifeer hun lied te laten horen. Zorg dus voor wat hoogteverschil in je tuin door planten, maar ook door afscheidingen of pergola’s. Wij hebben afgelopen jaar een soort van ‘tuinkamer’ gemaakt met oude betonijzers die we laten begroeien met allerlei klimplanten. Dit is een plek waar erg vaak vogels te vinden zijn.

Voedsel

Besdragende planten zijn natuurlijk erg in trek bij diverse vogels, en bessen geven juist nu erg veel kleur aan de tuin. Maar ook zaden en insecten zijn nodig om de tuin interessant te maken voor vogels. Wees dus niet te netjes in je tuin. Laat de luizen in de klimop en roos eens een keertje met rust en geniet van een Tjiftjaf die elke dag heerlijk komt smullen (Dit kun je natuurlijk pas doen als de planten groot genoeg zijn om niet te bezwijken aan de luizen). En de vogels zullen het ook zeker waarderen als je uitgebloeide bloemen laat staan, want daarin zitten de zaden verborgen die ook een belangrijk deel van het vogelvoedsel vormen. Bij ons zie ik elk jaar vogels bij de zaden van de rode zonnehoed, de kogeldistel, judaspenning en natuurlijk de zonnebloem. Het is een prachtig gezicht om een Vink of Koolmees op een stengel te zien zitten terwijl ze de zaden proberen te bemachtigen. Ook afgevallen bladeren kun je het beste laten liggen want daarmee kunnen Merels zich heerlijk uitleven omdat er allerlei insecten onder te vinden zijn.

Nestgelegenheid

Minder voor deze tijd van het jaar, maar toch goed om nu ook alvast aan te denken zijn plaatsen waar vogels hun nest kunnen maken. De meest voor de hand liggende nestplaatsen zijn nestkasten. Zorg dat deze voor de winter weer helemaal schoon en fris zijn, zodat er geen ziektes door verspreid worden en zodat de vogels deze kasten alvast als winterhuisvesting kunnen gebruiken. Er zijn natuurlijk ook heel veel vogels die niet in kasten broeden, dus daarvoor moet je hele andere plaatsen creëren, of gewoon behouden. De meeste plaatsen ontstaan vanzelf als je niet te netjes bent. Stapel het snoeihout eens een keertje op, ergens achter in de tuin, dit geeft een perfecte nestgelegenheid voor diverse vogeltjes, zoals de Heggemus en Roodborst. Ook wild uitgegroeide klimplanten zijn erg favoriet bij vogels zoals het Winterkoninkje, de Vink en de Merel. Wij hebben twee kamperfoelies die tegen een rozenboog aan groeien waar al twee jaar achter elkaar diverse vogels in gebroed hebben en ook onze blauwe regen die wat wild tegen de muur aangroeit is een favoriete plek voor meerdere vogels. Voor de grotere en wildere tuinen is het ook mogelijk om siergrassen flink uit te laten groeien tot een wilde pol of om bijvoorbeeld hoge brandnetels te laten staan, want hier nestelen vogels zoals de Tjiftjaf, Fitis en Tuinfluiter graag in.

Samenvattend zou je kunnen zeggen, wees niet te netjes. Geef de natuur de kans om het zelf te regelen en je zult zien dat je veel meer vogels in de tuin krijgt.