Vogels in onze tuin

Vroege voorjaar 2004

Het begint alweer voorjaar te worden! In de tuin zijn al duidelijk de eerste tekenen te zien. Elk jaar ben ik weer verbaast over de vroege bloeiers in de tuin. De eerste bollen zoals de sneeuwklokjes, de krokusjes, de winterakoniet in de prachtigste kleuren, alsof ze uitbundig uitroepen dat de winter weer bijna voorbij is. De toverhazelaar en de winterjasmijn waren de eerste struiken die alweer in bloei hebben gestaan. En nu beginnen de vaste planten zelfs alweer te bloeien. Vanuit m’n woonkamer zie ik al bloemetjes in het longkruid en in de maagdenpalm. Ik kan bijna niet binnen blijven… en dat brengt me automatisch bij de vogels in onze tuin.

Deze keer ga ik het vooral hebben over de tweetal initiatieven die er om vragen beter naar de vogels in je eigen tuin te gaan kijken: De Wintervogeltelling en de Natuurkalender.

Wintervogeltelling
De afgelopen maanden heb ik dubbel goed gekeken naar de vogels in onze tuin omdat ik meegedaan heb met ‘De Nationale Wintervogeltelling’. Dit was een project van de KNNV, vereniging voor veldbiologie en SOVON Vogelonderzoek Nederland. Dit project is opgezet omdat er maar weinig vogels geteld worden in de (stads)tuin in de winter. Bovendien wilden deze organisaties de vogels, juist in de winter, wat meer onder de aandacht brengen bij het brede publiek. Het leek mij erg leuk om mee te doen, en achteraf moet ik zeggen dat het ook inderdaad zo leuk was! Want hoe beter ik keek, hoe meer ik zag. De telling liep van half december tot eind februari en ik heb in deze tijd echt veel meer vogels gezien dan in de maand daarvoor! Bovendien viel het ook heel duidelijk op dat bepaalde vogels altijd alleen zijn, zoals het Roodborstje en de Fazant, terwijl andere vogels juist graag in groepen zijn, zoals de mezen en de mussen. Ook opvallend om te zien was dat in het begin van de telling de vogels nog alleen waren terwijl op het einde bij sommige vogels al duidelijk paartjes gevormd zijn, zoals bij de Vink en bij de Ringmus.

Hieronder de top-25 uit onze tuin.

Als je de definitieve landelijke top-50 wilt zien kun je kijken op de website: www.wintervogeltelling.nl. Ook kun je hier de regionale gegevens per postcodegebied opvragen.

Heggemus
Koolmees
Pimpelmees
Merel
Roodborst
Ringmus
Fazant
Vink
Houtduif
Matkop
Winterkoning
Turkse Tortel
Kuifmees
Kauw
Zwarte Kraai
Vlaamse Gaai
Ekster
Groenling
Staartmees
Grote Bonte Specht
Boomkruiper
Roek
Buizerd
Zanglijster
Spreeuw


Opvallend is het verschil bij de mussen. In onze tuin geen enkele Huismus terwijl deze landelijk op de zevende plaats staat, en de Heggemus en Ringmus komen in onze tuin juist weer veel vaker voor dan landelijk. Ook leuk om te zien dat de volgende soorten wel in onze tuin kwamen terwijl deze landelijk de top 25 niet eens haalden: Matkop (landelijk op de 35e plaats), Kuifmees (37e plaats), Boomkruiper (40e) en de Fazant (41e).

Ik heb 77 dagen geteld, 25 verschillende soorten gezien en maximaal 14 verschillende soorten op één dag. Natuurlijk is dit geen exacte meting. Ik heb niet elke dag even vaak geteld, heb veelal vogels geteld die bij de voedertafel komen en vogels in de lucht heb ik alleen meegeteld als ik een verrekijker bij de hand had. Maar het was erg leuk om te doen en het heeft me toch weer wat geleerd over de vogels in onze eigen tuin. Bij deze raad ik dan ook iedereen aan om ook eens een telling te doen van de vogels in je eigen tuin! Dat kan zelfstandig of volgend jaar rond dezelfde tijd weer via de nationale wintervogeltelling.

De natuurkalender
De Natuurkalender is geen papieren kalender, maar een waarnemingsproject van verschijnselen in de natuur. Het gaat hier om het observeren van de normale verschijnselen in de natuur en dan met name steeds de eerste waarneming. Dus bijvoorbeeld: de eerste dag dat de hazelaar in bloei staat, de eerste Vinkenslag die gehoord is, de eerste Tjiftjaf die terug is uit het zuiden of de eerste vlinder die weer gevlogen heeft. Dit project wordt gesteund door het radio-programma Vroege Vogels op zondagochtend en is ook te volgen via internet, www.natuurkalender.nl.

Afgelopen jaar heb ik zelf voor de eerste keer meegedaan en vorige maand kreeg ik daarvoor het jaarverslag van 2003 thuisgestuurd. Daarin werd het afgelopen jaar vergeleken met de voorgaande jaren en met de ‘standaard’. Leuk om te lezen.

Als je het leuk vind om ook jouw eigen waarnemingen door te geven dan kan dat via Internet, via de telefoon of op papier. Ze zijn blij met elke waarneming, dus ook als je slechts één vogel kunt herkennen. De natuurkalender richt zich op een beperkt aantal vogels, planten, vlinders en libellen, dus ze willen niet alle eerste waarnemingen weten. Wel zijn ze nog op zoek van oude waarnemingen, van vóór 2001. Dus als je zelf nog aantekeningen hebt van eerste waarnemingen, dan zijn ze daarin erg geïnteresseerd. (dat mag gewoon op papier, zij typen het dan over en sturen desgewenst jouw aantekeningen weer terug).

Zo heb ik zelf al geconstateerd dat in onze tuin het befaamde broeikas effect nog niet zo duidelijk te zien is. Elke jaar denk ik weer “wat is die vogel vroeg, of wat staat die plant vroeg in bloei”. Kijk ik dan terug in mijn aantekeningen van vorige jaren, dan blijkt dat het verschil niet zo groot is en dat ik me vorige jaren ook al verbaasde over het vroege tijdstip. Een leuke manier om de natuur in je tuin beter te leren kennen, door zo concreet met cijfers en data bezig te zijn

De tuin
Genoeg over tellingen, statistieken en Internet, terug naar de tuin! Het lijkt erop dat we sinds januari een mannetjes Fazant hebben die onze tuin als woon- en verblijfplaats heeft uitgekozen. Het prachtige dier loopt namelijk zeer regelmatig door onze tuin te paraderen. Hij heeft daarbij wel een voorkeur ontwikkeld voor de voederplaatsen, onze opslag van maïskolven (overigens lagen die er eigenlijk voor de sier) en voor de binnensten van onze krokusjes en kerstrozen. Verder heb ik ook al gezien dat hij tijdens de avondschemering een boom opzocht in de houtwal rondom onze tuin, dus kennelijk slaapt hij er ook. Het is toch elke keer genieten als deze grote vogel voor mijn raam langs wandelt, ondanks dat hij onze planten op eet…

In de herfst-editie van het Bruujsel schreef ik dat er vlak bij onze tuin een Kuifmees gesignaleerd was. Ondertussen heeft hij ook echt onze tuin bezocht, dus dat was toch wel heel bijzonder, vanuit de huiskamer naar een Kuifmeesje kijken! De eerste keer zag ik hem in een hele grote taxus zitten en later is hij ook nog regelmatig bij onze voedertafel te zien geweest. Dit heeft weer een mooi fotootje opgeleverd wat op onze website te bewonderen is.

Op naar de Lente! In onze tuin hangen ondertussen 22 nestkastjes (die al weer ernstig geïnspecteerd worden door diverse potentiële bewoners), er staan erg veel grote struiken en bomen, her-en-der liggen stapels hout, er is lang gras en we hebben brandnetels en bramen. Dus woonruimte is er voldoende. Ook water, voedsel en beschutting is aanwezig en het is er meestal erg rustig. Laat maar komen die vogels!

Jolanda Rutten