Eva Kersbergen

geestelijk verzorger Axion Continu Utrecht

Hoogbegaafde ouderen in de intramurale zorg

veeleisend of niet opgemerkt?

Dit is het begin van een presentatie over hoogbegaafde ouderen in zorginstellingen.

We kennen ze ongetwijfeld:

· de meneer of mevrouw die liever op de kamer blijft dan naar de bingozaal te komen;

· of de bewoner die opbloeit bij een goed [wat dieper gravend] gesprek.

Kortom, mensen met wie zorgverleners niet altijd even goed raad weten.

Worden zij gezien en erkend in hun behoefte aan een intellectueel uitdagende omgeving of worden zijn meer ervaren als ‘lastpakken’, ‘zeurkousen’ en ‘nooit tevreden’.

Krijgen zij de juiste aandacht?

Sinds 2012 ben ik met dit thema bezig. Dank zij Lieke Sonderman, welzijnsmedewerker in de zorg, die op dit thema afstudeerde als SPH. In mijn rol als geestelijk verzorger mocht ik als werkvelddeskundige zijdelings haar zoektocht begeleiden en ondersteunen. De diverse activiteiten die zij in haar vakgebied omtrent dit thema ontplooide, trokken ook landelijk de aandacht.

Samen dromen Lieke en ik van een landelijke interdisciplinaire werkgroep , hoogbegaafde ouderen in intramurale zorg, die zich met dit vraagstuk bezig houdt en als een platform fungeert voor verdere initiatieven/ kennisuitwisseling etc.

Er is een brainstormgroep gevormd om deze droom gestalte te geven.

Naast Lieke Sonderman en ik denken actief mee:

· Nelleke Boonstra, predikant en voormalig geestelijk verzorger doet mee vanwege haar lidmaatschap van MENSA en bestuursactiviteit van Grijs Goud.

· Anita van der Drift doet vrijwilligerswerk voor senioren, werkt parttime in de thuiszorg en geeft workshops aan senioren o.a. 'maak een eigen levensboek'. Hierdoor komt zij regelmatig in contact met senioren waarvan zij weet en/of vermoedt dat zij hoog intelligent/hoogbegaafd zijn.

· Kim Magnee – de Berg is predikant en werkt als geestelijk verzorger. Zij ervaart dit vraagstuk ook dagelijks in de praktijk.

(N.B. in het Nederlandse taalveld is het begrip hoogbegaafd een gangbaar begrip. In het Engelse taalveld spreekt men meer van ‘hoog intelligent’. Wij volgen in eerste instantie het Nederlandse taalveld en zullen de term hoogbegaafdheid gebruiken.)

Onze eerste bijdrage in het interdisciplinaire veld zal zijn op 6 november as. Dan zullen wij op het symposium van het NKOP (Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie) en Trimbos instituut ‘de kracht van de (kwets)bare oudere’ een workshop over dit thema geven.

Waarom ‘hoogbegaafd’ en niet bijv. ‘hoogopgeleid’? En, hoezo ‘oud’?

Hoogopgeleide mensen zijn gemakkelijk te traceren:

vraag hun opleidingsniveau en je weet het.

betekent trouwens niet per definitie altijd dat iemand dan ook hoogbegaafd is.

Er is een grote groep hoogbegaafde ouderen die niet hoog opgeleid zijn.

Zij hebben de kans niet gekregen.

Hetzij omdat ze niet in het schoolsysteem pasten (vaak het geval bij heel hoog intelligente mensen) hetzij omdat ze niet uit het milieu kwamen waar het gewoon was om te studeren.

Deze mensen komen minder snel in beeld als het gaat om behoefte op intellectueel vlak.

Wij willen de term 'hoogopgeleid' niet gebruiken omdat er anders een grote groep ouderen buiten de boot valt. Hetgeen uiteraard niet wil zeggen dat hoogopgeleide ouderen niet baat zouden kunnen hebben bij een werkgroep voor hoogbegaafde ouderen. Verder gaan wij ervan uit, dat ook voor jongere mensen die in een zorginstelling verblijven en hoogbegaafd zijn, een dergelijke werkgroep van belang zou kunnen zijn. En wellicht kan deze werkgroep ook van belang zijn voor hoogbegaafde ouderen die thuis zorg ontvangen.

Brede belangstelling en toekomstplannen

Inmiddels kunnen wij constateren, na een oproep in de VGVZ, de beroepsorganisatie van geestelijk verzorgers, en verspreiding via de sociale media dat dit thema brede belangstelling heeft in vele verschillende disciplines, binnen en buiten zorginstellingen. We komen er steeds meer achter, dat er landelijk diverse individuele projecten zijn gestart om op locatie activiteiten aan te bieden die aansluiten bij de behoeften van hoogbegaafde mensen.

Het lijkt ons goed om deze deskundigheid te bundelen en uit te bouwen t.b.v. iedereen die er in de een of andere vorm mee in aanraking komt. Wij willen een stevige basis leggen om de behoeften van hoogbegaafde ouderen niet als een soort van ‘luxe probleem’ te lanceren, maar wel degelijk gerelateerd aan gezondheidsaspecten op, psychisch, sociaal, fysiek én zingevingsvlak.

Volgens ons is er veel te winnen om interdisciplinair middels diverse benaderingen de situatie van hoofbegaafde ouderen in zorginstellingen in kaart te brengen.

Wij zien voor ons

een pool van deskundige mensen, welzijn medewerkers, geestelijk verzorgers, zorgmedewerkers, specialisten ouderengeneeskunde, psychologen, managers, paramedici, mantelzorgers ea die vanuit hun expertise deze groep kunnen helpen zich gehoord en gezien te voelen.

Wij hopen dat er op den duur verschillende opleidingsniveaus in deze groep vertegenwoordigd zijn zodat er een gezonde balans ontstaat tussen theorie en praktijk.

Het initiatief tot de oprichting van de werkgroep hoogbegaafde ouderen in intramurale zorg is gestart en veel zal zich nog moeten uitkristalliseren. Wij plannen in 2016 een studie(mid)dag omtrent dit thema te kunnen organiseren.

We zijn bezig een website te bouwen die voor iedereen bereikbaar is.

Bent u/ zijn jullie geïnteresseerd om mee te denken, om ervaring en kennis te delen, om structureel op te bouwen, laat het weten.

Neem contact op met nellekeboonstra@gmail.com of ekersbergen@casema.nl

We zijn benieuwd naar jullie reactie.