pijpenmakerij Carpe Lunam

| Pijppraat 2016 | Terug naar Wegwijs van Carpe Lunam | index Archief |

zaterdag
31 december 2016

De Waag, donderdag van 11:00 tot 16:00 uur:

Het was koud en mistig, bepaald niet een dag dat mensen bedenken om wat in Gouda te gaan rondlopen. Overigens was het best gezellig als ik uit het raam van de Waag op de markt neerkeek. De ijsbaan was al aardig bezet en het gejoel van die kinderen daar creëerde een lekker sfeertje.
 
Ondanks mijn sombere gedachten over het bezoek, meldde zich ruimschoots wat volk:
twee Belgen,
zeven Fransen,
twaalf Nederlanders,
een Australische,
twee Polen,
vier Russen,
vier Amerikanen,
vier Duitsers.
Een ongehoorde score.

Een Russisch stel wilde weten of er op de in mijn buurt uitgestalde klompen wel kon worden gelopen. Ik was niet te beroerd om op die klompen een stukje te lopen en hen bovendien te vertellen dat ik als jongen in de tweede wereldoorlog bij gebrek aan schoenen op zoiets had gelopen. Bovendien maakte ik hen erop attent dat het een prachtig wapen was: been omhoog, klomp pakken, hand met de klomp omhoog en meppen maar. De demonstratie daarvan ging me zonder mijn evenwicht te verliezen nog goed af ook.
 
zaterdag
24 december 2016

De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Tussen de Waag en het stadhuis was de ijsbaan weer present. Aanvankelijk nog niet zo bevolkt, maar overal kwamen colonnes schoolkinderen aanfietsen om een baantje te gaan trekken. Ondanks het wat miezerige weer bracht het geluid wat de kinderen produceerde en de muziek van draaiorgel een gezellig sfeertje op de markt.

In de Waag kwamen:
vier Zuid-Afrikaners,
twee Nederlanders en
een Japanner.

Zuid-Afrikaners waren goedlachs en het Nederlandse stel wilden alles van de kop en de steel weten. Met de Japanner heb ik de meeste schik gehad. Hij vertelde dat hij ijsdanser was en optrad als Pinokkio in de ijsshow Disney on Ice die in de Jaarbeurshallen zijn tenten had opgeslagen. Over het onderdeel Goudse pijpjes halen op de schaats werd hij helemaal lyrisch. Vooral de oude schaatsen werden bevoeld en bekeken. Én natuurlijk moesten mijn oude schaatsjes bij hem worden ondergebonden.

 
zaterdag
17 december 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

De kerstboom stond te kleumen in de mist. De lichtjes branden nog niet, want die worden pas op kaarsjesavond de volgende dag aangestoken. Dan loopt de markt weer stampvol met mensen aangevoerd met trein en bus. In het pikkedonker gaat tussen half acht en acht uur de stroom op de kerstboom en achter de ramen van het stadhuis en de gebouwen aan de markt worden kaarsjes aangestoken. Dit alles gepaard met gepaste vrome toespraakjes van burgemeester en andere gasten. Het carillon van de Sint Jan, een muziekkorps en samenzang vrolijken het hele gedoe op. Zo gaat het ongeveer, want ik ben er nog nooit bij geweest. Houd het maar op, dat ik lijd aan volpleinvrees.

In de Waag kwam toch nog wat bezoek:
vijf Nederlanders,
twee Belgen,
twee Argentijnen en
een Oostenrijkse.

Naar huis ging ik met een kerstpakketje van het museum; een ovenschaal gevuld met kaaslekkernijen. Vette bek dus.
 
zaterdag
10 december 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

~
Zouden er nog bezoekers komen?, vroegen gids Els en ik ons af. Precies zo'n dag om nul te scoren. De verwarming was aanvankelijk weer op orde en de temperatuur was in ieder geval aangenaam, maar tegen twaalven gaf de ketel de pijp aan Maarten. Geen probleem, tot twee uur zouden we het wel redden.

Op de markt zorgde een schoolklas voor wat reuring; afronding van een schoolproject Ondernemingschap over het opzetten van een eigen bedrijf, begreep ik. In de voorgaande weken waren op school bedrijven gesticht, waar spullen werden vervaardigd. Er was stage gelopen bij marktkooplui en nu werden de handel te gelde gemaakt. Binnen een paar uur waren zij los.

Na mijn pijprookrondje over de markt, stonden een man en een vrouw te twijfelen voor de ingang van de Waag. Zo te horen buitenlanders.
 ~ De winkel is vrij toegankelijk, moedigde ik voor de lol in het Engels aan en verdomd zij gingen naar binnen. Sterker nog een paar minuten later stonden zij voor mijn werktafel. Het waren twee Oekraïners en zij bleven de enige klanten.
  
zaterdag
3 december 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Het Circus van Sinterklaas was op de markt verdwenen, maar ook een hoop kraamhouders zagen het niet zitten en waren thuis gebleven. Het weer viel mee; zacht en vochtig.

In de Waag was het hele andere koek. De kou van de voorgaande dagen hing nog in het gebouw en de verwarming was kaduuk. Hoewel het tegen mijn principe is, heb ik toch maar een Uniekaas bodywarmer aangetrokken. Een warme oliebol, hete koffie en zo nu en dan een loopje buiten het gebouw hielden mij op temperatuur.

Gelukkig was ik niet voor nop naar de Waag gekomen, want
twee Duitsers,
twee Hongaarsen en
een Nederlander
waren van de partij.
 
zaterdag
26 november 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Op de markt was het zonnig en fris, maar net als de vorige week een rommelige entourage door het Circus van Sinterklaas.
In de Waag was de temperatuur behaaglijk en dat is in vorige jaren wel eens anders geweest.

Over bezoekers geen klachten:
circa veertig Vlamingen,
drie Turken,
twee Friezen en 
een Chinees.

De Belgen waren mensen van reisbureaus en aanhang die op uitnodiging van een Nederlandse touroperator en het VVV een kijkje kwamen in Gouda. In de Waag werd het gezelschap voorgelicht over de mogelijkheden van de Waag en getrakteerd op een mini kaasproeverij. Gids Heyme en ik draaiden onze gebruikelijke riedel af, maar dan wel in verkorte vorm. Zo stond er dus best wat zeer enthousiast volk om mijn werktafel.

Later keek de Chinees heel even naar mijn spulletjes, mompelde 'na, na' en nam vlug de benen. Hij zette me weer met beide benen op de grond.
 
zaterdag
19 november 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Het circuswezen had kennelijk besloten dat zij net als de middenstand ook wel eens een centje konden verdienen aan het 5 decembergebeuren. Toen ik bij de Waag arriveerde waren de tenten van het Circus van Sinterklaas al opgezet.

De kramen van de warenmarkt moesten daarom worden verplaatst en de patatboer stond pal voor de deur van de Waag. Dat zou 't bezoek enigszins kunnen reduceren en dat klopte.
Een Française,
een Australische en
drie Nederlanders
hadden toch de ingang gevonden.

De Australische schroomde niet om ons foto's van haar kinderen te laten zien, omdat zij van mening was dat haar jongste zoon een typische Hollander was. Gids Els en ik vonden hem met zijn rossige kop haar eerder een Schot of een Ier. Op onze vraag of zij Nederlandse roots had, vertelde zij van Schotse en Ierse afkomst te zijn. ~Toch een typische Hollander, persisteerde zij.
Mooi toch dat een Australische graag een Hollander in haar kind wil zien.
 
zaterdag
12 november 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Op de markt was 't kil, maar gelukkig was het droog. In de Waag was het precies de goede temperatuur voor bezoekers en die kwamen ook:
twee Maleisiërs,
twee Fransen,
twee Belgen,
vier Nederlanders en
een gezelschap van 27 personen.

Het gezelschap was een mix van Nederlanders en Engels sprekenden. Ik mocht hen in mijn Engels toespreken en dat betekent toch één verhaaltje minder.

De Belgen vertrouwden mij toe, dat alles zo netjes was in Nederland. Waar zij ook in Nederland waren de oude gebouwen zagen er verzorgd uit. Als je bijvoorbeeld in Gent een rondvaart maakte, was het op enkele plekken niet om aan te zien. Ik troostte ze met dat bij ons alles met voorschriften en geboden wordt afgedekt. Jullie zijn meer van vrijheid, blijheid en rommelen maar en dat heeft ook zijn charme.
 
zaterdag
5 november 2016
De Waag, donderdag van 10:00 tot 14:00 uur:

Dat was even wennen: op donderdag in actie, vroeg beginnen, een zakje brood meenemen en warm worden verwelkomd door andere collega's.
Dit alles omdat De Waag tot eind december aan een halve winterslaap is begonnen en op maandag tot en met woensdag is gesloten.

Aan bezoekers geen gebrek:
twee Portugezen,
zes Belgen,
twee Fransen,
zes Nederlanders,
een Soedanees met
een Duitse.

Met de laatste twee kletste ik nog wat na.
~ Jij gaat zeker nooit meer terug naar Soedan, liet ik me op een gegeven moment tegen de jonge Soedanees ontvallen.
Hij: ~ Waarom denkt u dat?
~ Nou met zo'n mooi Duits meisje lijkt me dat lastig.
~ Ja, dat wordt inderdaad problematisch, zei hij lachend.
Zij knikte instemmend.
 
zaterdag
29 oktober 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Zestien bezoekers maar liefst en dat op een dag dat je maar nauwelijks iemand verwacht. En dat waren:
twee Polen,
elf Nederlanders,
een Engelsman
en als flitstoeristen twee Amerikanen.

Een Nederlandse wonend in een van de voorsteden van Londen vertelde dat zij een voorvader had die in Gouda pijpenmaker was geweest. Daarom kwam zij nu kijken hoe de beste man zijn pijpen maakte. Teunis Kool heette de man. Natuurlijk doken we even in Goudse pijpenmakers en hun merken en ja hoor: bingo.

Een andere bezoeker werd erg enthousiast toen ik over de sinds omstreeks 1650 gebruikte merktekens in de pijpen vertelde. Hij had voor zijn pensionering op een merkenbureau gewerkt en was verbaasd over dit fenomeen. Vooral omdat de merken nauwkeurig waren geregistreerd door het pijpenmakersgilde. Het bovengenoemde boekje met merktekens kwam uiteraard weer tevoorschijn. Én een oude pijpenkop met merkje ging met meneer mee.

Merck toch hoe sterck.
 
zaterdag
22 oktober 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Donkere wolken boven de markt, maar het bleef in de middaguren droog. 's Morgens had het flink geregend en ik was al blij dat het ophield voordat ik op mijn fiets stapte om naar de Waag te gaan.

In de Waag was het rustiger dan ik had verwacht. In de herfstvakantie zie je vaak oma's en opa's die met hun kleinkinderen komen aanwaaien. Vorig jaar bijvoorbeeld liepen in de herfstvakantie om en nabij de 35 personen bij mijn werktafel rond te scharrelen. Het zal wel aan Lego World in de Jaarbeurshallen van Utrecht hebben gelegen. Evengoed werd het gezellig met
zes Nederlanders,
twee Bulgaren en
twee Mexicanen.

De zes Nederlanders waren een moeder met haar eigen en bevriende kinderen. Het plan was eigenlijk om naar Diergaarde Blijdorp te gaan, maar door de regenval in de morgen werd het een bioscoopje en de Waag. Een pijpenmaker kan niet op tegen aapjes kijken, maar bellenblazen met een Goudse pijp heeft toch ook wel wat.
 
zaterdag
15 oktober 2016
Het Oude Stadhuijs, zaterdagmiddag:

Ambachtelijk Gouda was zo aardig mij uit te nodigen om in het oude stadhuis op de markt samen met plateelschilder Tinus ons kunstje te vertonen. Dit ter gelegenheid van de viering van Zotte Zaterdag (allerlei activiteiten rondom de in Rotterdam geboren maar in Gouda verwekte Erasmus).

Voor aanvang werden we uitgedost in Middeleeuwse kledij. Voor Tinus en mij had men een zwarte monnikspij bedacht. Toen ik op de trap struikelde door die lange jurk, hield ik de verkleedpartij voor gezien; mijn eigen plunje was al middeleeuws genoeg. Bovendien werden er in de middeleeuwen in Gouda geen pijpen gemaakt en later hebben bij mijn weten nooit monniken dit ambacht uitgeoefend.

Om half een stroomden drommen volk het stadhuis binnen en dat bleef zo tot half vijf. Zo'n twaalf keer voerde ik mijn showtje voor zeer geïnteresseerd publiek op. Plateelschilder Tinus kreeg eveneens de volle laag; ook voor zijn tafel steeds volle bak. 


De Waag, woensdagmiddag:

Aanvankelijk was het stilletjes in het theater van de pijpenmaker, maar alras druppelden wat bezoekers binnen. Dat waren
twee Belgen,
vijf Nederlanders,
twee Engelsen,
twee Singaporesen
en een Koreaanse.

Één van de Singaporesen was een journaliste. Zij maakte nogal wat foto's, maar of het een artikel zou worden in de krant van haar thuisland kon zij nu nog niet zeggen.
~ 't Lijkt me sterk dat ze in Nederland nog iets interessanter vindt, denkt de pijpenmaker dan.
zaterdag
8 oktober 2016

Woensdag:

Geen pijpenshow in de Waag, maar thuis voor de isolatie van de zolder en de buitenmuren.

zaterdag
1 oktober 2016
De Waag, woensdagmiddag:

De rust is weer gekeerd en de markt was bijna verlaten. Veel bezoek lag niet in de lijn der verwachting. In de Waag viel het nog mee:
drie Duitsers,
twee Roemeensen,
een Nederlander,
een Fransman,
en twee Portugezen
keken naar het pijpenmaken.

De twee Roemeensen hadden aanvankelijk weinig zin in mijn voorstelling; zij waren fel tegen het roken. Ik legde hen uit dat het ging om het oude ambacht en dat je ook met de pijpen kon bellenblazen. Eerst bleven ze nog staan, gingen uiteindelijk zitten en volgden mijn sermoen tijdens het maken van een pijp. Na de video over het kaasmaken kwamen ze zelfs terug om foto's te maken en verlieten het gebouw met een oude gemerkte pijpenkop.

De twee Portugese jongemannen bleven maar even staan kijken en namen toen de benen. Opmerkelijk genoeg hadden de flitstoeristen wel de roze pijp opgevrolijkt met de kleuren van de regenboog
*) gekocht, hoorde ik later in de winkel. Die pijp was een soort proefexemplaar voor de manifestatie Roze Zaterdag dat over enige tijd in Gouda wordt gehouden. Eigenlijk vond ik de pijp niet zo geslaagd en daarom had ik 'm maar gelijk in de winkel gelegd.
Dus toch aan de slag met roze pijpen voor Roze Zaterdag.

*) De regenboogvlag is het symbool van lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgenders (LHBT).
 
zaterdag
24 september 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Toen ik op de fiets vlak in de buurt van de Waag kwam, hoorde ik Bob de Bouwer al jengelen tussen de andere kermisgeluiden.
Dat het Bob de Bouwer was, werd mij later verteld.

Gelukkig viel de herrie op de eerste etage nog mee; ik kon mij daar nog redelijk verstaanbaar maken voor:
vier Russen,
een Amerikaanse,
zes Nederlanders,
twee Canadezen,
twee Mexicanen.

Een club van 24 Duitse scholieren hoorde de uiteenzetting van de gids met enige tegenzin aan. Na de video over kaasmaken hielden de jongelui de Waag voor gezien en stortten zich rap in het kermisgewoel. Gelijk hadden ze.
 
zaterdag
17 september 2016
 De Waag, woensdagmiddag:

Uit het raam van de eerste etage zag ik de curiosamarkt oftewel Gouds Montmartre liggen bakken in de zon. Binnen in de Waag was het dertig graden Celsius, op de markt zal het wel een paar graden heter zijn geweest. Toch liep er nog wat volk rond te scharrelen en te graaien in de uitgestalde spulletjes. Het was de laatste keer dit seizoen en volgens één van de kraamhouders was de handel niet slecht.

Binnen had ik niet te klagen over belangstelling:
zeventien Nederlanders,
een Thaise,
een Japanse,
twee Texanen,
twee Canadezen.

Bij de Nederlanders telde ik een groep van zestien personen die alvorens van de kaas- en wijnproeverij te genieten eerst mijn ingekorte pijpenshowtje aanschouwde. Een mevrouw vroeg waarvoor die pijpen eigenlijk dienden.
~ Bellen blazen, antwoordde ik. Onder grote hilariteit pakte ik mijn zeepsoppotje met pijp en blies wat bellen.

Ben die de proeverij leidde, stelde bij het proeven van geitenkaas de vraag waarom die kaas eigenlijk wit was
*).
~ Logisch, zei een vrouw, een geit is wit.

*)
Geiten en koeien eten allebei voedsel waar de stof caroteen in zit. Alleen geiten zetten de gele kleurstof caroteen om in vitamine A. De gele kleurstof kan niet meer in de kaas terecht komen.
Koeien zetten de gele kleurstof caroteen niet om en die kleurstof komt dan in de kaas terecht.
 
   
zaterdag
10 september 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Een strak blauwe hemel; wat wil je nog meer. Gelukkig wat meer reuring in de Waag dan vorige week:
zestien Nederlanders,
drie Engelsen,
twee Belgen.

Van de Nederlanders behoorden er twaalf tot een gezelschap dat oorspronkelijk uit 24 personen bestond. Zes konden de trap niet opkomen en nog eens zes vonden het welletjes na de kaasproeverij en de video over kaasmaken. Zij stortten zich op de curiosamarkt voor de deur.

Met de chauffeur/reisleider - tegen de zestig -  maakte ik tijdens de proeverij een praatje.
~ Heb je met al die ouwe kerels aan boord nog een wc in de bus, trapte ik af.
~ Ja dat moet wel, want anders blijf ik tussenstops maken. Potdorie nog aan toe, waar is hier de wc?
Gehaast spoedde hij zich naar het toilet.
 
zaterdag
3 september 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Alweer een mooie dag, maar gelukkig was het niet zo erg warm.

Het toeristenseizoen loopt op z'n eind en dat was duidelijk te merken aan het aantal bezoekers dat het museum bezocht. Slechts drie Duitsers kwamen bij mij kijken. Het stel met hun zoontje kwamen uit Saksen in de voormalige DDR.
~ Wij zijn de arme Duitsers, zei de vrouw met een glimlach. Zij hadden als kind het Oost-Duitse regiem niet bewust meegemaakt, maar erg best hadden ze het thuis niet gehad.

Het ventje werd wat onrustig van al dat gepraat en ik heb hem maar aan 't bellen blazen gezet. Het 'Seifenblasen' was kaasie voor hem.

De omzet in de winkel van de Waag was ook niet je van het. Heyme - de gids - had er wel een verklaring voor: Vrouwen bloot, handel dood.
 
zaterdag
27 augustus 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Een zonovergoten dag met een temperatuur van boven de dertig graden Celsius; echt een weertje om rustig thuis in de tuin met een boek in de schaduw van onze kastanje te zitten. Maar de 'plicht' riep en zo trad ik in de Waag op voor:
twee Nederlanders,
vier Fransen,
acht Duitsers,
twee Canadezen.

Bij het item over het Goudse pijpjes halen op de schaats, bleek de zij van het Canadese stel een schaatsster en werd zij helemaal enthousiast over de foto's in mijn Schaats Toertochtwijzer die ik altijd meeneem. Lullen over schaatsen en ijs terwijl je staat de zweten als een otter, brengt in ieder geval een beetje koelte in je hoofd.

Uit het raam zag ik dat het op de curiosamarkt niet erg druk was. Tijdens mijn pijprook-pauze-rondje op de markt bleek dat de temperatuur daar opgelopen was tot 31˚.
zaterdag
20 augustus 2016
Steef van Loon,
de laatste 'echte' pijpenmaker

Een kennis die zijn archief aan 't opschonen was, dacht mij met een stuk uit de Goudsche Courant van 30 mei 1984 een plezier te doen. En dat was zo.

Het artikel gaat over het faillissement van plateelfabriek Zenith (anno 1749) in Gouda, waarmee tevens de fabricage van kleipijpen wordt beëindigd.

De toen 34-jarige pijpenmaker Steef van Loon wordt uitvoerig geïnterviewd over het wel en wee van de pijpenmakerij. Hij betreurt dat het oude ambacht ter ziele dreigt te gaan en stelt voor het ambacht als toeristische attractie voort te zetten zodat bezoekers van Gouda kunnen zien hoe zo'n kleipijp wordt gemaakt.
Hij stelt ten slotte: 'De gemeente Gouda kan toch niet zomaar zo'n uniek en typisch Gouds ambacht laten verdwijnen'.

(Overigens produceerde de afdeling voorlichting van de gemeente Gouda in 1983 de film Goudse pijpen maken, waarin Steef van Loon de lange gelakte Goudse pijp maakt.)
 
zaterdag
13 augustus 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Volop reuring in de Waag. Terwijl ik mijn spullen uitstalde, was gids Heyme op de hoogste etage volop bezig met bezoekers. Kennelijk behoorden zij tot de flitsbezoekers, want ik heb ze niet meer gezien.

Wel maakte ik in de loop van de middag pijpen voor:
tien Nederlanders,
vijf Duitsers,
vier Zuid-Afrikanen,
drie Engelsen.

Terwijl twee bezoekers bij mij aan de werktafel zaten, volgden de Engelsen mijn strapatsen vanaf de trap naar de tweede etage. Één van hen - een jong meisje - maakte met een tablet constant foto's en kon het toch niet laten zich te laten zakken om bij mijn werktafel alles te fotograferen wat los en vast zat.


Vonkenvanger

In Museum Martena in Franeker staat een standaard opgesteld met wat pijpen. 
Tijdens ons bezoekje vorige week aldaar kon ik het niet laten deze wat nauwkeuriger te bekijken. Het bleken pijpen gemaakt door pijpenmakerij Van der Want uit Gouda. Twee ervan bleken uitgerust met een vonkenvanger ook wel vuurmandje genoemd. De vonkenvanger is een fijnmazig netje gemaakt van koperdraad dat nadat de pijp is gestopt en aangestoken over de kop van de pijp wordt gezet. De naam geeft al aan waarvoor het dient; het voorkomen van brand veroorzaakt door stukjes brandende tabak die zonder het netje de pijpenkop zouden kunnen verlaten.

zaterdag
6 augustus 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Het zag er bij aankomst niet veelbelovend uit: nogal wat onbemande kramen op de curiosamarkt. De kraamhouders zagen het weer niet zitten dankzij hun te sombere interpretatie van de weerberichten.

Bij binnenkomst in de Waag werd ik begroet met de woorden:
~ Ze zitten boven al op je te wachten!
Inderdaad een moeder met haar zoon hadden in de buurt waar zij woonden een aantal pijpenkoppen gevonden en wilden daar meer van weten. Dat werd nadat ik mijn spullen had opgesteld, geregeld.

Ondanks de malaise op de curiosamarkt had ik over belangstelling niet te klagen:
acht Duitsers,
zes Nederlanders,
vier Koeweitis,
vier Brazilianen,
twee Texanen,
drie Belgen.
 
zaterdag
30 juli 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Niet buitengewoon veel bezoekers in de Waag, maar het liep een beetje af en aan.
Het waren:
drie Spanjaarden,
acht Nederlanders,
een Canadees,
een Duitse,
een Portugese,
een Franse,
twee Amerikanen.

Even een pijpje gerookt op het Gouds Montmartre en ontdekte warempel een vrouw die onder andere pijpenkoppen te koop had. De wervende tekst was 'Bodemvondsten uit de Haarlemmermeer'.
zaterdag
23 juli 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Het Nationaal Hitteplan was in een aantal provincies van kracht en ik twijfelde nog even of ik wel naar de Waag zou gaan. Toch maar in de brandende zon op de fiets gestapt in de hoop dat het in zo'n oud gebouw misschien wel te harden zou zijn. Dat viel tegen; op mijn werkplekje was het 30,4° Celsius.

Mijn pijpenshowtje werd gadegeslagen door:
twee Fransen,
vijf Nederlanders,
twee Belgen,
twee Syriërs en
heel even twee jonge Russen. 

Het Syrische echtpaar was binnen gekomen omdat de vrouw voedingswetenschappen had gestudeerd en zij heel benieuwd was hoe in Nederland kaas werd gemaakt. Het pijpenmaken werd de komijn in de Goudse kaas.
 
zaterdag
16 juli 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Op enkele druppels na bereikte ik droog de Waag.
Mijn bezoekers kwamen uit
België (2),
Duitsland (2),
Spanje (1),
Nederland (12).

Vijf Canadezen op weg naar de video over kaasmaken passeerden mijn tafel en één van hen zag mijn bellenblaaspotje. Zij tastte met de kreet 'blowing bubbles' gelijk toe. In plaats van te blazen begon zij te zuigen met als gevolg een mond vol zeepsop. Proestend spuugde zij tot hilariteit van haar medereizigers het sop weer uit.  Na de video kwam geen Canadees meer bij mij kijken; kennelijk bang voor meer strapatsen bij de pijpenmaker.
zaterdag
9 juli 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Vijf keer maakte ik een pijpje en deed mijn verhaaltje voor
vier Nederlanders,
twee Belgen,
vier Fransen
en drie meisjes uit India.
Zij druppelden in de loop van de middag binnen; vandaar die vijf pijpjes.

Met de Fransen was het lastig communiceren. Één bood zich aan om mijn Engels te vertalen, maar gaandeweg kreeg ik de indruk dat zijn Engels nog slechter was dan het mijne en hij er geen hor van snapte.

De twee Belgen waren niet uit hun tent te lokken en deden amper de bek los. Zowel met de Indiërs als met de Nederlanders werd over van alles en nog wat gebabbeld.
  

zaterdag
2 juli 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Een bijna verlaten markt; zo zag het er uit, omdat de curiosamarkt was afgelast.
Vroeg in de morgen bij het opzetten van de kramen regende het wat met een enkele windvlaag en men had daarom toen maar besloten dat het feest niet doorging. Het was overigens verder de hele dag lekker weer. Een flink aantal toeristen meldde zich bij de VVV met de vraag waar in vredesnaam het evenement te vinden was. Sommigen eisten zelfs hun parkeergeld terug; jammer maar dat is een heel andere instantie.

In het Kaas- en Ambachtenmuseum was het ook rustig:
twee Tsjechischen,
een Engelse,
een Australische,
twee Duitsers,
een Amerikaan.
Om half vier moest ik de kuierlatten nemen, omdat de etage was verhuurd voor een receptie.

De Amerikaan had haast want zijn familie stond buiten op hem te wachten. Als een razende fotografeerde hij al mijn spullen, zodat hij later kon laten zien hoe mooi het bij ons binnen allemaal wel was.

De Engelse zond ik later per e-mail nog wat informatie na. Zij bedankte daarvoor met ~ It was the highlight of my day.
Kijk, dat is dan weer aardig.
 
zaterdag
25 juni 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Juni is een rustige maand qua bezoek aan de Waag. Dat werd nu bevestigd, want
vijf Nederlanders,
vier Italianen
en een Chinees betraden de museumlocatie. 

Onder de Nederlanders bezoekers was een echtpaar dat speciaal voor het pijpenmaken was gekomen. Daarom kregen zij meer dan het gebruikelijke showtje voorgeschoteld vooral omdat de man - een pijpenverzamelaar - veel vragen had. Hij ging naar huis met een ongemerkte pijpenkop van voor 1650 en een kop met het merkje 'haan' van rond 1800.
~ Mijn dag kan niet meer stuk, vertrouwde hij mij bij het afscheid toe. Dat compenseerde mooi de Italianen die mijn kleipijpen geen blik waardig gunden.

 
zaterdag
18 juni 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Er waren buien voorspeld, maar de Waag bereikte ik zonder een spatje.

Het bezoek viel mee:
zes Nederlanders,
vier Surinamers,
twee Singaporezen,
twee Jordaniërs en
een niet nader geïdentificeerd gezin bestaande uit man, vrouw en een drietal kinderen die even keken en snel naar de tweede etage verdwenen.

De Surinamers bleken Hollandser dan ik dacht. Bij het zien van mijn oude schaatsen merkte één van hen op dat hij het daarop nog had geleerd.

Op weg naar huis kwam één van de voorspelde buien naar beneden. Een beetje water komt goed van pas; dit weekend barst het stadsfestival Gouda Waterstad los.

 
zaterdag
11 juni 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Niet alleen was het rustig op de curiosamarkt, maar ook in de Waag was niet veel volk te bekennen. Een mooie gelegenheid voor mij om over de markt te banjeren op zoek naar pijpcuriosa. 't Hield niet over; een Beierse pijp met een beschilderde porseleinen kop en een houten pijpenkop waarin het hoofd was uitgesneden van een zeeman die een beetje op Dorus Rijkers leek. Hij is een van de bekendste redders van schipbreukelingen uit de Nederlandse geschiedenis.

Omstreeks half vier toch nog bezoek: een Canadees echtpaar en een Engelsman. Gids Heyme nam ze direct mee naar de tweede etage voor de video over het kaasmaken. Na de video kwamen de Canadezen naar beneden en zoals ze lachend vertelde hoefde ik niet op de Engelsman te wachten, want die had nogal wat vragen. Dus ik werkte voor deze gezellige mensen m'n showtje maar af.

Toen zij al waren vertrokken kwam de Engelsman naar beneden. Het bleek een historicus te zijn die z'n eigen college ging geven. Tussendoor kon ik nog wat over het pijpenmaken laten zien en mondjesmaat wat vertellen. Hij daarentegen vergastte ons op anekdotes over Winston Churchill, vertelde over Mary Stuart met haar echtgenoot onze stadhouder Willem III en nog veel meer. Gids Heyme was zo attent hem erop te wijzen dat het museum om vijf uur sloot en maakte daarmee een eind aan zijn palaveren. Nog even maakte hij een foto van Heyme en mij om daarna met een handdruk de kuiten te nemen in z'n oversized korte broek. 
 
aterdag
4 juni 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Het was al van veraf te zien: de curiosamarkt was weer begonnen. Nu niet allen op de markt van Gouda, maar ook achter de Waag waren in kramen allerhande spulletjes uitgestald. Om de markt wat cachet te geven, draagt zij de naam 'Gouds Montmartre'. Om wat Parijse sfeer te creëren meende men kennelijk dat een opgeblazen plastic Eiffeltoren de kooplust zou aanwakkeren.

In de Waag was het rustig te noemen en voor mijn pijpenshowtje kwamen ook nog wat mensen naar boven:
drie Duitsers,
twee Italianen,
vijf Nederlanders.

Onder de Nederlanders een moeder met drie zoontjes die etnisch geprofileerd uit Marokko kwamen. De jongens waren zeer leergierig en wat mij betreft goed opgevoed; ze kenden de regel 'Kijken met je ogen en niet met je handen'. 
De moeder wilde een foto maken van de jongens en mij en ik opperde de foto 
een beetje leuk aan te kleden. Zij reageerde met ~ De jongens hebben hun beste kleren aan. Toen ik de jongens onder andere een lange Goudse pijp in de handen drukte, had zij het door met ~ Oh, bedoelde u dat.
  
zaterdag
28 mei 2016
Hofstedendagen, zaterdagmiddag:

Ieder jaar is dat weer een gezellig evenement. Voor ons nog vlak bij huis ook. Een uurtje rondlopen, hier en daar een kijkje nemen, een praatje maken met bekenden of met de beoefenaars van oude ambachten. Live muziek was ook volop aanwezig en Ankie en ik gingen rustig op een bankje zitten om de verrichtingen van een Klezmerband en 
Harmonie Caecilia aan te horen.

Honger of dorst hoefde je ook niet te krijgen, want overal werd wel zelfgebakken koek, poffertjes en allerlei drankjes aangeboden.

Leuk gebeuren en dat met de wetenschap dat we de helft nog niet hadden bekeken.
 
  Achtertuin, vrijdagmiddag:

Het pimpelmeesjespaartje dat in een nestkastje aan de achtergevel huisde, vertrok vanmiddag met hun kroost de wijde wereld in.

In het begin van het voorjaar waren ze vroeg in de morgen actief met gehak aan het ingangsgaatje. Wellicht was dat ritueel gedoe, want twee jaar geleden broedden ook al pimpelmezen in hetzelfde kastje. De laatste dagen waren ze zo enthousiast aan het voeren dat ze elkaar zo nu en dan in de weg zaten bij de ingang.

Er hangen nog drie aanleunwoningen aan de gevel: een spreeuwenpot, een aardewerk nestkast en nog een houten. Die houten hangt tussen de klimop en de eventueel woningzoekenden zien daar geen heil in met het oog op ongewenst bezoek. De spreeuwenpot is één keer bewoond geweest door mussen, maar een spreeuw is nooit in de buurt gesignaleerd. Het aardewerk huisje ziet er riant uit, maar vogels vinden het van binnen waarschijnlijk maar een kille boel. Bewoning blijft dan ook uit. Een beetje comfort mag een vogel toch ook wel eisen.
 
zaterdag
21 mei 2016

De Waag, woensdagmiddag:

Een erge drukke boel werd het niet:
twee Duitsen,
een Engelsman,
drie Nederlanders.

De Duitsen waren een moeder met haar dochtertje. Het meisje van een jaar of elf was zeer geïnteresseerd en bestookte me met vragen. Aan het slot mocht zij natuurlijk een oude pijpenkop uit het mandje vissen. Ik hielp haar daarbij door een mooie oude gemaakt rond 1650 op te zoeken. Zij besloot ineens geen enkele pijpenkop mee te nemen: zij was bang dat het kopje zou breken. Aandringen hielp geen sier, zij vertrok zonder pijpenkop.

Een van de Nederlanders - een Gouwenaar - vertelde dat hij nog al eens voor gids speelde in de stad. Opgelegd pandoer was dat hij dan met zijn gasten een bezoek aflegde aan het Willem Vroesenhuis en met name de entree waar aan de wand oude pijpendroogbakken zijn aangebracht. Niemand had ooit gevraagd hoe dat dan werkte maar voor het geval dat er een keer een slimmerik bij zijn groep zou zitten, wilde hij toch beslagen ten ijs komen. Bij mijn spullen staat zo'n oude droogbak en we konden gelijk van start.

In de bodem van de houten bak zijn sleuven gefreesd ter breedte van een pijpensteel. Aan twee kanten van de bak zijn geen sleuven; dat is de ruimte waar de koppen van de te drogen pijpen komen te liggen. De stelen worden in de sleuven gelegd, zodat ze tijdens het droogproces niet krom trekken. Legt men de pijpen zo maar op een tafel te drogen dan trekken de stelen krom, omdat het rookkanaal nooit helemaal precies in het midden zit.
En die lange gebogen pijpen dan? Daarvoor gebruikt men een gebogen stuk aluminium of zink eveneens met sleuven. 

Over stelen nog eens dit:

Grote stelen en kleine stelen,
Maar grote stelen het meest.
Op last van de heren van het stadhuis:
Grote stelen per abuis.

 

zaterdag
14 mei 2016
Teylers Museum, zaterdag:

In dit museum bekeken mijn vrouw en ik de tentoonstelling De Luchtballon. Mooie affiches en foto's van vroeger. Het leukste was eigenlijk de mogelijkheid om de virtual reality bril eens uit te proberen. Heel apart.

Daarna wandelden we nog wat door de andere zalen met onder andere schilderijen, fossielen, mineralen, instrumenten en kunst. Uiteraard kijk ik dan of op de schilderijen uit de achttiende en negentiende eeuw er nog kerels opstaan met een kleipijp. En zowaar: twee schilderijen met mannen die minstens een één-meter-pijp in de mond hadden.
  

  De Waag, woensdagmiddag:

De markt toonde een feestelijke aanblik: de lapjesmarkt. De kramen waren door de kooplui versierd met allerlei gekleurde stoffen. Een Engelse bezoekster was erg verbaasd over dit fenomeen:
~ Zijn er nog zoveel vrouwen die zelf hun kleding maken?
Ja dus en volgens één van de marktlui was het vooral 's morgens druk met kooplustige dames.

Voor mij was het rustig in de Waag:
drie Amerikanen,
twee Engelsen,
twee Oekranïners,
twee Letlanders.

Gids Heyme kreeg een groep van twintig oudere Engelsen voor zijn kiezen. Geen gewone rondleiding maar met hen moest kaas worden geproefd. De luitjes kwamen een half uur te laat en de eerste vraag was of er een lift was. Ze hezen zich manmoedig de trap op en vielen uitgeput op de stoelen neer. Met een glas ijskoud water werd hun dorst gelest, hoewel een aantal liet merken een kopje thee te prefereren. Dat zat echter niet in het pakket. Na afloop van de kaasséance dropen ze met gezwinde spoed af naar de uitgang waar twee stadsgidsen al een poos op hen stonden te wachten. Met brandend zonnetje op de bol lekker verder afpeigeren.
 
zaterdag
7 mei 2016
De Waag, woensdagmiddag:

't Was zo'n lekker weertje dat het schaduwkabinet van de stad zijn plekje voor de Waag al had ingenomen toen ik arriveerde.

Bezoekers van de Waag kwamen weer uit alle landstreken:
tien Nederlanders,
een Amerikaanse,
twee Canadezen,
twee Oostenrijkers,
drie Arubanen,
drie Chinezen.

Bij de Chinezen zat een tandarts, die bij het vertellen over de nadelen van de kleipijp - breekbaarheid en het afslijten van de tanden door de keiharde steel - echt geïnteresseerd raakte. Zeker toen ik vertelde over het skelet uit de achttiend eeuw dat onlangs bij opgravingen in de Sint Jan werd gevonden. Uit later onderzoek bleek het te gaan om een ongeveer zestienjarige jongeman, waarvan het gebit aan een kant was afgesleten door het roken van een pijp. Aan de hand van de schedel werd zelfs naderhand zijn hoofd inclusief zijn pijp gereconstrueerd .

Ongetwijfeld zal de tandarts bij terugkomst in China met vakgenoten dit fenomeen bespreken.
 
zaterdag
30 april 2016
In 't voorbijzwemmen (29)

Rudolf voert het woord in de aan de rand van het basin hangende zwempraatgroep:
~ Al tien jaar na m’n pensionering ga ik elke week golven. Twee weken geleden kwam ik daarvan thuis en vertelde mijn vrouw dat ik er flink tabak van had en er maar mee kap. Ondanks een nieuwe bril kan ik na een slag nauwelijks zien waar het balletje is gebleven.

Mijn vrouw kwam met een oplossing: ‘Dan neem je mijn broer Tinus toch mee, zal hij hartstikke leuk vinden’. Die Tinus is 96 jaar oud, maar mijn vrouw wuifde dat bezwaar weg met: "Hij leest nog steeds zonder bril en in de buurt van Oudewater kan hij zo de Dom van Utrecht aanwijzen. "

De week daarop dus met Tinus naar de golfbaan. Ik sloeg af en had geen idee welke kant het balletje opvloog.
"Tinus, heb jij het balletje kunnen volgen?", vroeg ik
"Natuurlijk, ik heb perfecte ogen", was zijn antwoord.
Ik: "Waar ligt ie dan ongeveer?"
Tinus: "Tja, dat kan ik me nou net niet meer herinneren
."
 

zaterdag
23 april 2016
De Waag, woensdagmiddag:

Met het zonnetje op m'n bol en een frisse wind in m'n snuit fietste ik naar de Waag. Een mooie dag voor de toeristen. En die kwamen dan ook:
twee uit Duitsland,
twee uit Tsjechië,
twee uit Letland,
een Russin,
zes Canadezen.
Het Duitse stel uit Remagen had al in de winkel van de Waag vijf pijpen 'Margootje' gekocht.
~ Heeft u nog even door de pijpen geblazen, informeerde ik. Dat hadden ze niet, ze waren niet om mee te roken, maar voor 'die Hüten der Remagener Stadtsoldaten'.
 
zaterdag
16 april 2016
De Kleischuur, zaterdagmiddag:

Dat was eens hele andere koek: mijn pijpenshowtje opvoeren voor blinden en slechtzienden. 

Om drie uur druppelde de eerste groep restaurant de Kleischuur binnen en even later volgde de rest van het gezelschap. De twee groepen - totaal dertig personen - hadden ieder onder begeleiding van een gids van stichting De Goudse Pijp de pijpenroute gewandeld.

In de kleischuur werd vroeger de klei opgeslagen die per boot vanuit Engeland werd aangevoerd. De kleischuur was vroeger onderdeel van de Koninklijke Plateelbakkerij Zuid-Holland en heeft de rijksmonumentale status.

De demonstratie pijpenmaken was van een ander kaliber dan die in de Waag. De gereedschappen maakten een rondje om te laten bevoelen en ook elke fase van het proces ging door de handen van de toehoorders. Zelfs de lange Goudse gelakte pijp ging ook op tournee en kwam weer heelhuids op de werktafel terug.

Wat viel er voor mij te leren:

  • Van te voren meer tussenfasen van de pijp aanmaken:
    het betasten en besnuffelen duurt veel langer dan ik dacht;
  • Niet in een ruimte demonstreren, waar andere bezoekers een hapje komen eten en gezellig praten. De verstaanbaarheid van mijn praatje is dan niet optimaal en lunchende gasten hoeven mijn pijpgeleuter niet aan te horen;
  • Foto nemen van moment suprème: in deze situatie een blinde die een pijp aftast;
  • Bij voorkeur moet de groep niet groter zijn dan 10 personen.


De Waag, woensdagmiddag:

Toen ik mijn spullen klaar zette, namen al twee dames plaats in mijn theater. Totaal schoven aan:
zes Nederlanders,
een Belg,
een Russin,
twee Fransen,
vier Amerikanen.

Een groep van zo'n twintig Amerikaanse toeristen sloop voorbij m'n werktafel om te genieten van een kaasproeverij. Daarna verdwenen de lui onmiddellijk naar de bovenste etage om een video te bekijken en verlieten vervolgens het gebouw. Het leek wel of hun begeleider hen had geadviseerd om niet te kijken bij de pijpenmaker want dat kost extra geld.

Met enige schroom lanceerde ik tijdens mijn één van mijn praatjes:
~ Ik ben de oudste pijpenmaker van Gouda en wat zegt u dan?
Tja, wat moesten ze met die mededeling?
~ U zou kunnen antwoorden: "Je kunt beter de jongste zijn."
 
zaterdag
9 april 2016
De Waag, woensdagmiddag:

't Was koud en regenachtig rot weer, maar toch:
twee Australiërs,
drie Amerikanen,
een Nederlander,
twee Belgen,
twee Japanners,
twee Roemenen,
twee Duitsers,
twaalf Fransen.

In Frankrijk bleek het een vakantieweek te zijn, vandaar de grote Franse toeloop. Het Frans spreken is voor mij nogal problematisch, maar gelukkig was er in ieder groepje wel een gast die een beetje Engels sprak en mijn verhaal zo goed en zo kwaad als het ging vertaalde. Een Fransman wilde nog weten of de uitdrukking 'casser sa pipe' oftewel 'zijn pijp breken' me bekend voorkwam. Ik vermoedde zo iets als dood gaan. Dat was terecht, maar in Nederland gaan we liever de pijp uit.
  
zaterdag
2 april 2016
De Waag woensdagmiddag:

Het Kaas- en Ambachtenmuseum in de Waag is weer uit zijn winterslaap ontwaakt. Èn ik kreeg de pijp van Maarten terug met andere woorden ik kon daar weer kleien. Gids Heyme en ik ontvingen enigszins tot onze verbazing meerdere toeristen:
acht Duitsers,
twee Canadezen,
twee Amerikanen,
twee Nederlanders.

Het jonge Canadese stel wilde natuurlijk graag een oude pijpenkop meenemen. Zij plukten uit de bak wel een aparte, het leek een touwtje springende vrouw, maar na raadpleging van Goudse Pijpenmakers en hun merken bleek het om Vrouwe Fortuna te gaan. De kop dateerde ik op eind achttiende eeuw en het merk werd toen gebruikt door Cornelis Mansvelder van  1782 tot 1785.

De Amerikanen toverden helemaal iets moois uit de bak; een pijpenkop met het merkje de gekroonde IS. Zo actueel kan het showtje van een pijpenmaker wel zijn. Deze pijp werd naar mijn idee gemaakt door Jan Schouten die dit merk hanteerde van 1763 tot 1774. Hoe zal de FBI reageren als zij dit souvenir bij deze mensen ontdekt; terugkerende Islamic State gangers?
zaterdag
19 maart 2016
'Weg met de lijst Cultureel Erfgoed'

Onder deze kop plaatste de Volkskrant van vrijdag een interview met Peter Jan Margry, hoogleraar Etnologie. De inleiding van het artikel luidde:

Het worstenbroodje staat voortaan op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed, maar als het aan historicus en hoogleraar Etnologie Peter Jan Margry ligt, gooien we die hele lijst weg. Hij stapte uit de toetsingscommissie voor Immaterieel Erfgoed om inhoudelijke redenen. 'De toewijzing was soms emotioneel, de lijst zelf is commercieel én het huidige systeem werkt geschiedvervalsing in de hand.'

Margry's oplossing is de hele lijst helemaal open te gooien en mensen zelf via sociale media rituelen van levende cultuur te laten aandragen, die volgens hen tot het Nederlands erfgoed moeten behoren. Die zouden dan in een soort Wikipedia-achtig systeem geplaatst moeten worden. Het huidige systeem heeft volgens hem hoge drempels, is nodeloos ingewikkeld en werkt pseudo-geschiedschrijving in de hand.

Nadat het Goudse kleipijpmaken met veel moeite op deze lijst kwam, ben ik dat gebeuren enigszins gaan volgen. Margry heeft in vele opzichten gelijk; de lijst vervuilt met allerlei commerciële activiteiten zoals moutwijn stoken, diamant bewerken, Limburgse stroop maken, Tielse kermiskoek bakken.

 't Wordt de hoogste tijd dat een Goudse stroopwafelbakker snel zijn aanvraag indient anders prijkt het mooie schildje straks elders in den lande op een bakkerswinkel.
 

zaterdag
5 maart 2016

Maandagavond EO-televisie:

Om tien over zes zaten mijn kleinzoons, mijn vrouw en ik voor de televisie om mijn optreden als kleipijpevangelist te aanschouwen. Het programma Geloof en een hoop liefde van de Evangelische Omroep bracht deze hele week het Goudse wel en wee voor het voetlicht.

Het werd een hele zit voordat bijna aan het eind mijn aandeel van minder dan twee minuten werd vertoond. Het kleipijpen maken kwam eigenlijk nauwelijks uit de verf en waarom die luitjes twee uur in de weer zijn voor die nauwelijks twee minuten is wat verwonderlijk.

De dagen na de uitzending waren er lovende reacties: één keer in het zwembad en op straat aangesproken en een aantal telefoontjes van familie en kennissen die het op de tv hadden gezien. Kortom .... wereldberoemd in Gouda.
 
zaterdag
13 februari 2016
Vrijdagavond bij Stef Bos:

Samen met mijn vrouw ging ik naar de schouwburg in Gouda voor een optreden van Stef Bos. De rode loper was voor de ingang uitgerold, zodat de bezoekers zoals bij een uitreiking van een of andere bokaal naar binnen konden wandelen. Alleen een haag van fotografen ontbrak.

Stef Bos omlijst zijn muziek met anekdotes en soms prekerige ouwehoerverhalen. Dit keer ging het over zijn 25-jarige carrière als zanger en vermaker die in 1991 begon. Daarbij komt van alles aan de orde: zijn vader, België, Zuid-Afrika, vluchtelingen en het ontstaan van zijn liedjes.

Met zijn welklinkende band maakte hij er een gezellige avond van. Pas na afloop zagen we trouwens die rode loper liggen; Stef Bos had de zaal er in zijn bedankje op geattendeerd.
 
zaterdag
6 februari 2016
Schaatsen in de hel

In Pijppraat van 9 januari dit jaar kwamen de botjes (prehistorische schaatsen) aan bod. In de middeleeuwen werd de schaats met een ijzeren mes ontwikkeld.

In de hel van Jeroen Bosch' (ca. 1450-1516) schilderij Tuin der Lusten ontdek je zelfs een scène die 'ijspret' doet vermoeden en waarop schaatsen zijn afgebeeld.

In de schaats zaten drie gaten in het hout, waar doorheen de riemen liepen en waarmee de schaats met behulp van veters aan de schoen werd gebonden. 
Over de techniek van schaatsen kan nog gezegd worden dat die veel lijkt op de huidige manier van schaatsen met een zijwaartse afzet door de krassen die in het ijs zijn te zien.
*)

Vanaf volgende week zaterdag (13/2-2016) wordt in het Noordbrabants Museum een expositie geopend gewijd aan de werken van Jeroen Bosch. De Tuin der Lusten heeft de verre reis van Madrid naar Den Bosch niet gemaakt. Wel is er een replica te bewonderen, waarop hopelijk de maker de krasjes in het ijs niet is vergeten.
    
*) Bron: Marnix Koolhaas, Schaatsenrijden, hfdst. Schaatsers in de hel
  
zaterdag
23 januari 2016
De Waag vrijdagmiddag:

Woensdag werd ik opgebeld door een redactrice van de Evangelische Omroep. Of ik een demonstratie pijpenmaken wilde geven voor het programma Geloof en een hoop Liefde, waarvan een aflevering zou worden gewijd aan Gouda. Het moest wel op korte termijn gebeuren, want zij bekende dat een andere pijpenmaker had afgezegd. Het was geen probleem om bij mij thuis te komen, maar De Waag leek mij filmisch een betere entourage. Er was wel een probleem: het Kaas-en Ambachtenmuseum is de maanden januari en februari gesloten. Binnen een uur had zij geregeld dat vrijdagmiddag de deuren van de Waag voor de filmploeg en mij open gingen.

Met een cameraman, een geluidstechnicus, een regisseur en een interviewer ging ik in de Waag aan de slag om mijn kunstje op de gevoelige schijf van de camera vast te leggen. Voordat we begonnen trachtte ik nog mijn plan van aanpak aan de regisseur te slijten. Mijn eerste optie was mijn normale showtje opvoeren of als tweede optie een miniworkshop pijpenmaken aan de interviewer te geven. Dat was niet de bedoeling; de interviewer zou de gang van zaken via vragen regelen. Kortom ik was de regie helemaal kwijt.

Gelukkig was de eerste vraag van de interviewer hoe zo'n kleipijp wordt gemaakt. Dat vertelde en liet ik zien, gewoon een onderdeel van optie 1. Vervolgens stelde de regisseur voor om de interviewer een pijp te laten maken. Geen probleem: optie 2 werd uitgevoerd. 

De twee producten die uiteindelijk werden gefabriceerd waren geeneens zo onaardig. Natuurlijk werd ik ook geconfronteerd met voor mij wat verwarende vragen. Antwoorden hierop als ik vind het gewoon leuk om hier mijn verhalen te vertellen aan publiek van allerlei pluimage waren kennelijk niet diepzinnig genoeg. Het leek een beetje op de Japanse journaliste die vroeg, wat ik nou voelde als ik na het openmaken van de mal het pijpje zag liggen. ~ Niets, was toen mijn antwoord. Het was trouwens een gezellige middag met deze luitjes.

De hele seance moet uitmonden in drie tv-minuten op 1 maart aanstaande (Nederland 2, 18.00 uur), maar eerdere ervaringen leren dat als ze bij nader inzien een iets beter onderwerp hebben geen bal te zien van het hele gedoe.
~ Het zij zo, zeg ik dan bemoedigend als kleipijpevangelist.
  
zaterdag
9 januari 2016
Botjes

Als afsluiting van mijn pijpenshowtje in de Waag vertel ik over het Goudse pijpjes halen op de schaats. Als ik mijn oude schaatsen laat zien, laten veel oudere Nederlanders weten dat zij het schaatsen ook op die ijzers hebben geleerd. Maar vooral uit Brabant hoor ik de naam botjes vallen, als zij het over hun eerste schaatsen hebben. Dat blijken dan kinderschaatsjes te zijn die ook in de Waag aan de kapstok hangen. Grappig dat met deze naam de relatie wordt gelegd naar het ontstaan van het schaatsen.

In de prehistorie werden dierlijke botten zodanig geslepen dat men er snel mee over het ijs kon glijden. Er werden gaten ingeboord om met pezen de schaatsen aan de voet te bevestigen. Archeologen vonden onder andere in Nederland resten van dergelijke schaatsen die dateren van ongeveer 3000 jaar voor Christus.

In de middeleeuwen ontwikkelde de schaats zich van een eenvoudig bot naar een met een ijzeren mes. De oudste vondsten dateren van rond 1225 uit Dordrecht en Amsterdam.

Krijgen we nog natuurijs dit jaar?
Het gaat gebeuren, zei het rayonhoofd en hij stapte dronken in het kanaal.
 
zaterdag
2 januari 2016
Hoogtepunten 2015:
  • Het bezoek van een vrouwenkoor uit de provincie Utrecht, waarbij ik het lied 'Va pensiero' aanhief en zij onmiddellijk meeblèrden.
  • De klassendag van Open Monumentendag waarop pijpenshowtjes voor schoolklassen uit Gouda werden gegeven.
  • De zeer geïnteresseerde Amerikaanse vrouw die mij honderd en één vragen stelde en bedankte met de woorden 'You are a real pipe professor'.
  • Last but not least: de kersttas gevuld met verrukkelijke kaasproducten van de kaasboer.

Kortom: 'De echte attracties van Nederland zijn de Nederlanders' *)

*)
 Volkskrant Magazine 2/1-2016, Thomas Erdbrink over hoe buitenlandse toeristen ons zien.

De Waag donderdag

De oliebollen stonden al klaar om toe te happen; het was per slot van rekening oudejaarsdag. Aan mij was dat niet besteed. Om tegen elven al een vette olie achter de kiezen te schuiven, leek me geen goed idee.

Het laagterecord zou wel gebroken worden met nul bezoekers, had ik het vermoeden. Dat pakte anders uit. Gids Wil had al zeven bezoekers gehad voordat ik om elf uur arriveerde. Die mensen stonden voor tienen te wachten op het opengooien van de poort, vertelde hij. Die miste ik dus, maar 's middags kwam toch nog wat volk opdagen, te weten:
twee Hongaren,
een Nederlander,
vier Amerikanen.

Op weg naar huis zakte ik bij een hobbel in de weg door mijn zadel heen. Twee stangetjes onder het zadel waren afgebroken, zag ik thuis. Een waardige afsluiting van het oude jaar.

En dan nog dit: het Kaas- en Ambachtenmuseum sluit de deuren tot maart.
 

  Voor oudere PIJPPRAAT naar Archief