Hoe is deze strijd door de verschillende partijen
beschreven?
Wanneer
men in de bekende documentatie over het oostfront tijdens de tweede
wereldoorlog op zoek gaat naar beschrijvingen over de gebeurtenissen tijdens de
periode jan 42- maart
Ondanks
dat de langdurige strijd rond de Rzhew-Wjasma saillant 15 maanden duurde is er
in zowel de Russische als de Duitse geschiedschrijving weinig gepubliceerd over
deze uiterst belangrijke episode.
In
de Russische publicaties wordt de naam Rzhew wel enkele malen genoemd, maar dan
alleen in verband met de gewonnen gevechten, en dan ook nog met weinig details.
Zoals in " the Great Domestic war 1941-1945 " (Moskou, 1990)
is er nog wel spraken van het onsuccesvolle einde op 7 Januari 1942 van het
Kalinin offensief - het 22st, 29st en 39st Sovjet leger waren niet in staat om
Rzhev in te nemen, dit werd al geprobeerd sinds 24 December 1941.
In
het boek Die Schlacht von Rzhew:ein halbes jahrhundert Schweigen van
Oleg A. Kandratjew(1998) wordt dit probleem ook beschreven en onderzocht.
Hieruit blijkt dat het mislukken van bijna alle Russische aanvallen gedurende
de 15 maanden de reden is voor het bijna volledige schrappen van de
geschiedenis uit de Russische geschiedenisboeken. Het falen behoort niet tot
het Russische gedachtegoed en zal daarom niet tot de geschiedenis van het land
behoren.
Slechts
de operatie Mars van November 42 wordt hier en daar summier beschreven en
afgedaan als een kleine operatie om te voorkomen dat Duitse troepen hier vrij
gemaakt konden worden voor de strijd in Stalingrad.
Ook
in de Duitse (en andere Europese) beschrijvingen van de Duitse campagnes in het
oosten wordt hierover opvallend weinig geschreven. Echter bij nadere
bestudering van boeken over de diverse Duitse divisies die in de Rzhew saillant
aanwezig waren blijkt dat er toch uitzonderlijk gedetailleerd materiaal voor
handen is. Waarom dit in de Europese geschiedenisboeken niet is opgepakt is
raadselachtig.
Kondratjew
beschrijft in zijn boek ook de onderlinge verschillen zoals die beschreven
worden in de Duitse en Russische
rapportages.
De
Amerikaanse historicus kolonel Glantz benoemt in zijn boek " When
titans collide " (Kansas, 1995) 4 Rzhew veldslagen –en voegt de
operatie Mars van November-December 1942 toe.
De
Duitse generaal Grossmann beschrijft in zijn boek “Eckpfeiler der Ostfront”6
slagen; Ten eerste de inname door de Duitsers in oktober 1941, de tweede in
januari-februari 1942, de derde in de eerste helft van Juli 1942 de vierde
vanaf het einde van juli tot oktober 1942 de vijfde 25 november-december 1942
en de zesde in maart 1943.
Kondratjev
vraagt zich in zijn boek terecht af, wat nu daadwerkelijk een slag is en geeft
daar een analyse van.
Het
boek van Grossmann is eigenlijk het belangrijkste standaardwerk over deze
periode, hij stelt aan het einde van zijn boek dat er 48 verschillende divisies
in de saillant aanwezig waren. Echter Grossmann beperkt zich in zijn boek
helaas alleen tot slechts het noordelijke deel van de saillant waarbij de
snelweg Smolensk-Wjasma als zuidelijkste grens wordt aangehouden.
Ook
Kondratjew geeft een opsomming van het aantal divisies. Hij komt uit op een
totaal aantal van 52.
Er
is echter te constateren dat dit niet correct is en dat ook het deel te zuiden
van Wjasma tot de saillant gerekend moet worden, dan blijkt echter dat er 63
verschillende divisies in het gebied aanwezig zijn geweest met in de maand
April 1942 het grootst aantal divisies van 53 stuks!
Door
Werner Haupt wordt in het boek “Heeresgruppe Mitte” (Verlaghans-Henning Podzung
1968) de hele toestand beschreven dus wel inclusief de situatie ten zuiden van
de door Grossmann aangehouden weg Smolensk-Wjasma. Werner Haupt komt zelfs op
nog meer aanwezige divisies. Hij stelt dat in juni 1942 ca 67 Divisies aanwezig
waren en in November 1942 ook ca 67 met daarbij nog 15 extra
beveiligingstroepen.
Het
aantal Duitse slachtoffers wordt door Haupt geschat op ca 42.000 man.
Stalingrad en de strijd
in de Rzhew saillant?
Omdat
de volledige Russisch aanval keer op keer bij Rzhew mislukt was ten kosten van
bijna een miljoen Russen was het voor Stalin van groot belang dat er (voor het
moraal) toch een belangrijke overwinning behaalt moest worden. Toen de Duitsers
uiteindelijk op
is de slag om Stalingrad de geschiedenis is
ingegaan als het keerpunt van de tweede wereldoorlog. En omdat de
problematische omstandigheden voor beide partijen zo’n zware stempel op de
strijd hebben gedrukt wordt de slag om Stalingrad als “De meest belangrijke”
slag van de oorlog gezien. Er zijn echter veel feiten aan te dragen waarom voor
de Russen de strijd om Rzhew zowel tactisch als strategisch veel belangrijker
was dan Stalingrad.
Vanaf
december 1941 tot en met Maart 1943 verbleef het complete Duitse 9de
leger op slechts
Stalin
wilde tegen elke prijs een einde laten maken aan dit gevaar.
In
de Russiache literatuur wordt gesteld dat Shukov na de terugslag van het Duitse
leger bij Moskou, in januari een grootschalige aanval langs de volledige
frontlijn wilde uitvoeren, waarbij het zwaartepunt bij Rzhew lag.
Volgens
het decreet van Stalin van 11 januari moet Rzhew op 11 of 12 Januari 1942
ingenomen worden.
Volgens
enkele memoires van Shukov zou Stalin zelf de leiding over de aanval op Rzhew
vanaf de winter tot het voorjaar op zich hebben genomen.
Tevens
wordt in enkele boeken (en website’s) geclaimt dat de aanvallen bij Rzhew
bedoeld waren als afleiding om te proberen Duitse troepen bij Stalingrad weg te
trekken. Al zou dus Stalingrad voor de Russen belangrijker zijn. Dit is gezien
de datum van de start van operatie Mars op 25 November en de datum van de start
van Operatie Uranus (bevrijding van Stalingrad) op 19 November duidelijk niet
het geval.
Stalin
bezoekt in augustus 1943 Choroschewo nabij Rzhew. Hiervoor en hierna heeft
Stalin nog nooit een bezoek gebracht aan het front, zelfs niet aan Stalingrad
na de overwinning op het Duitse 6de leger.
Zelfs Chuchill heeft
Stalin op 4 maart 1943 persoonlijk gefeliciteerd met het innemen van de stad
hij schreef aan Stalin: “Accept my warmest congratulations on
Rzhev. I know from our
conversations in August how much importance you attach to the liberation of
this place.”
Zo
is te lezen in het boek: CORRESPONDENCE BETWEEN THE CHAIRMAN OF THE COUNCIL OF
MINISTERS OF THE USSR AND THE PRESIDENTS OF THE USA AND THE PRIME MINISTERS OF
GREAT BRITAIN DURING THE GREAT PATRIOTIC WAR OF 1941-1945
http://www.marx2mao.com/Stalin/WWIICv1.pdf
Op 6 maart 1943 antwoord
Stalin als volgt: ” Thank you for your congratulations on our capture of Rzhev. Today our troops have
taken Gzhatsk.”
Op
6 maart 1943 kreeg Shukov de titel Marschalk van de Sovjetunie dus pas na de
inname van Rzhew en niet in Februari 43 na de inname van Stalingrad.
In
de Rzhew-Wjasma Sailant is door de Duitsers het volledige legergroep midden
samengetrokken, bestaand uit onderdelen van het 9de het 4de
leger het 4de pantser leger en het 3de pantserleger. Bij
Stalingrad is alleen het 6de leger aanwezig.
De
slag om Stalingrad begon pas later namelijk van af 20 augustus 1942 toen de
eerste Duitse eenheden de buiten wijken naderde en duurde tot en met 2 Februari
1943 toen het 6de leger zich overgaf.
Terwijl op 8 mei 1965 aan
de steden Moscow, Leningrad (nu St. Petersburg), Volgograd (toen Stalingrad) ,
Novorossiisk, Tula, Murmansk en Smolensk de titel “helden stad” werd gegeven,
was het pas in april 2005 dat de Duma aan de stad Rzhev in the Tver regio,
Yelnya in the Smolensk regio en Oryol en Vyazma de eerbiedwaardige titel “Stad
met militaire faam” toekende.
De
volgende boeken beschrijven de Rzhew-Wjasma slagvelden;
·
Panzer Division
·
Die 2. Panzer division
·
Geschichte der
Rheinisch westfälische 6. infanterie division
·
Brennpunkt die
Geschichte der 6. panzer division
·
Die 7. panzer
division im 2. weltkrieg (Hasso von Manteufel)
·
Infanterie
regiment 9- 26 Panzer division (das Potsdammer infanterie regeiment 9)
·
Geschichte der
20. panzer division. Hitze Frost und Pulverdampf
·
Rzhew
1942-1943 Aus der Geschichte der 36. infanterie division (Conrady)
·
Geschichte der 87. infanterie division
·
Geschichte der
282. infanterie division. DIe vergessene Pilz Division
·
Division 'Das
Reich"im bild.
·
Einer vom jahrgeng 23. Kriegstagebuch
GrossDeutschland
·
Wir wollen das
wort nicht brechen (ss-division 'das Reich')
·
Riding
East, The ss-kavalry brigade in
·
Model
·
Fallschirmjäger
weg und schicksal einer truppe (W. Haupt)
·
Moskau, Rshew,
Orel, Minsk (W. Haupt)
·
Heersegruppe Mitte (W. Haupt)
·
Counterpoint
to
·
Panzertrains (Savodny)
·
Rzhew
Eckpfeiler der Ostfront (Grossmann)
Deze
lijst is niet compleet.