UItgever: 999 Games
Auteurs: Reiner Knizia
Aantal spelers: 3 tot 5
Vanaf 12 jaar
Speelduur circa 90 minuten

Review door Frank (juni 2005)

Met dank aan 999 Games voor het ter beschikking stellen van een recensie-exemplaar.

Amon-Ra

De beoordeling (kies een onderwerp):
Bekoringsfaktor
Handleiding/materialen
Beginners?
Gevorderden?
Spelplezier Korte Termijn
Spelplezier Lange Termijn
Strategie/Geluk
TOTAAL

Ga naar dit spel op Spellink.nl

Amon-Ra speelt in het oude Egypte ten tijde van de farao’s. De spelers zijn rivaliserende dynastieën, die aan hun eigen welvaart werken, maar ook de farao moeten behagen. Tijdens het spel gebruiken ze hun invloed om provincies in bezit te krijgen en daar piramides te bouwen. Zodra iedere speler drie provincies heeft, eindigt het Oude Koninkrijk, en vindt de eerste telling plaats. Vooral afgebouwde piramides zijn punten waard. Daarna wordt het speelbord ontruimd; alleen piramides en bouwstenen blijven staan. De tweede helft van het spel begint in het Nieuwe Koninkrijk. Het verloop is gelijk aan die van het oude Koninkrijk. Na nog drie zes ronden vindt de eind-telling plaats; de speler met de meeste punten wint het spel.

Amon-Ra wordt gespeeld op een speelbord, met daarop een schematische afbeelding van de kaart van het Oude Egypte. Egypte is ingedeeld in 15 provincies, en elk van deze provincies heeft een drietal geografische basis eigenschappen: 1. Oost- of West-oever van de Nijl, 2. Opper- of Neder-Egypte en 3. aan de Nijl of landinwaarts. Verdere bestudering, voorafgaand aan het spelen van dit spel, van de provincies door de spelers is gewenst vanwege het feit dat elke provincie eigen specifieke eigenschappen heeft. Zo zijn er de volgende eigenschappen te onderscheiden:

Het spel wordt in twee helften gespeeld, en elke helft bestaat uit drie ronden. De oudste speler krijgt de startspeler-figuur. Aan het begin van elke ronde wordt een aantal provincies geveild dat gelijk is aan het aantal spelers, fase 1 en 2. Dit gebeurt via een origineel bied-mechanisme: wie geboden heeft op een bepaalde provincie en daarna overboden wordt door een andere speler, moet een nieuw bod maken, maar dit mag niet gemaakt worden in de provincie waar men zojuist weggejaagd is! Dit levert interessante situaties op.
In fase 3 mogen de spelers beurtelings, te beginnen met de startspeler, machtskaarten, boerderijen en bouwstenen kopen:
Machtskaarten zijn kaarten die (meestal) de bezitter ervan bepaalde voordelen geven of die (soms) de tegenstanders bepaalde nadelen geven. Er zijn twee verschillende machtskaarten die in fase 2 ingezet kunnen worden, twee in fase 3, één in fase 4 en twee in fase 5. Verder zijn er nog vijf verschillende machtskaarten die een “eind-opdracht” laten zien. Wanneer men aan het einde van een speelhelft, dus bij een telling, aan een dergelijke eind-opdracht weet te voldoen dan bekomt men extra zegepunten.
Boerderijen kunnen op de boerderij-veldjes van de eigen provincies geplaatst worden en leveren in fase 5 goud op.
Bouwstenen zijn nodig om piramides te bouwen. Drie bouwstenen tezamen geeft één piramide. De piramides zijn erg belangrijk voor het krijgen van zegepunten, zoals ik verderop zal uitleggen.

Bij het inkopen van één product moet men beseffen dat hoe meer men koopt van dit product, des te hoger de prijs relatief wordt. Eén boerderij bijv. kost één goud, twee boerderijen kosten 3 goud, drie boerderijen kosten 6 goud etc..

In fase 4 maken alle spelers verdekt een offer aan Amon-Ra. Aan het begin van het spel heeft elke speler 20 goudstukken en een min-3 kaart.
Degene die het hoogste offer heeft gemaakt wordt de nieuwe startspeler, en bovendien mag hij drie gratis producten pakken (boerderijen en/of machtskaarten en/of bouwstenen). De op één na hoogste bieder mag twee gratis producten pakken en alle andere spelers die een geldbedrag hebben geboden één gratis product. Wie in plaats van goud-kaarten een min-3 kaart heeft ingezet krijgt geen beloning, maar steelt wel 3 goudstukken van het offer.
De totale som van het offer (inclusief aftrek voor de min-3 kaarten) bepaalt de grootte van de oogst: bij een heel klein offer is de grootte van de oogst slechts 1 goud per boerderij, maar dit kan oplopen, via 2 en 3, tot een oogst van 4 goud per boerderij bij een totaal-offer van 23 of meer goud.
In fase 5 worden de inkomsten bepaald. Afhankelijk van de grootte van het offer aan Amon-Ra levert elke boerderij in de provincie(s) van de spelers 1, 2, 3 of 4 goudstukken op. Sommige provincies leveren, zoals eerder beschreven, vaste doch bescheiden inkomsten op, en sommige provincies leveren bij een schrale oogst vaste inkomsten op (en ook machtskaartjes kunnen een handje helpen).
Fase 6 volgt uitsluitend aan het eind van de eerste en tweede speelhelft. Elke speler heeft dan drie ronden gespeeld en dus ook drie provincies in bezit. De volgende zegepunten zijn er te verdienen: 1 zegepunt voor elke piramide in bezit, 3 zegepunten voor elke set piramides, 5 punten voor de speler met de meeste piramide aan één oever van de Nijl (2x dus), een wisselend aantal zegepunten voor de tempels in sommige provincies, een zeker aantal zegepunten voor de hoeveelheid goud (alleen aan het eind van de tweede speelhelft). En last but not least geven volbrachte opdrachten op de machtskaartjes ook nog extra zegepunten (3 punten per opdracht).

Wie aan het eind van de tweede speelhelft de meeste zegepunten heeft mag zich de gelukkige winnaar noemen.
Overigens is het nog wel belangrijk om te weten dat aan het eind van de eerste speelhelft alle materialen, behalve de bouwstenen en piramides, van het bord dienen te worden gehaald! In de tweede speelhelft begint men weer van voren af aan, met als enige verschil dat verscheidene provincies de spelers toelachen met reeds geplaatste piramides/bouwstenen.

BEKORINGSFAKTOR:
Geel, oranje en bruin zijn de kleuren die in het uiterlijk van de speeldoos overheersen. Het gebruikte artwork van Franz Vohwinkel ziet er op de voorzijde weer prachtig uit. Op de achterzijde van de doos wordt het spel in vogelvlucht uitgelegd, daarbij vergezeld door een close-up foto van de spel-inhoud.

SPELMATERIAAL:
In tegenstelling tot de voorzijde van de doos vind ik de tekening van het speelbord minder aansprekend. Dit komt niet zozeer door de artistieke vermogens van de heer Vohwinkel, maar eerder door het behoorlijk abstracte spel-idee van Knizia. Hierdoor bestaat het speelbord vooral uit weinig dynamisch ogende rechthoeken, die de provincies voorstellen. De speelstukken zijn dik in orde, doch de machtskaarten zijn in hun symboliek wat cryptisch. Gelukkig staat op de achterzijde van de handleiding een legenda afgedrukt. Deze handleiding is overigens rustig en degelijk opgezet, en bevat veel verhelderende illustraties.
Ten slotte is er een nette vakindeling voor de spelmaterialen in de doos aanwezig.

BEGINNERS?:
Elke fase in Amon-Ra heeft zijn eigen speelwijze, en geeft het gevoel van een apart spelletje, dat het grotere geheel dient. Voor een beginner is het vervolgens lastig om goed zicht te krijgen op dit grotere geheel. Het is voor hen ook lastig in te schatten wat de voor- en nadelen zijn van bepaalde provincies.
Belangrijk om te weten –voor beginners- is dat heel veel in dit spel draait om goud. In fase 3 kan men allereerst een kleine hoeveelheid goud krijgen door een min-3 kaart in te zetten. In fase 5 kan men veel goud verdienen vanuit de boerderijen, daarbij geholpen door de provincies met vaste inkomsten en de machtskaarten uitzonderlijk goede oogst en 8 goud; en tenslotte kan men in fase 3 goud besparen door de machtskaarten gratis boerderij en bouwmeester. Deze laatste kaart zorgt ervoor dat de speler niet drie maar twee bouwstenen nodig heeft om een piramide te kunnen bouwen.
Verder is het belangrijk om te weten welke zaken overwinningspunten geven. Allereerst zijn dat de piramides, waarbij vooral veel setjes of een meerderheid aan één oever een grote bonus opleveren. Verder zijn de machtskaarten die een rol bij de telling spelen belangrijk, en ook de tempels in de provincies kunnen in vruchtbare tijden een goede bonus opleveren. Tenslotte geeft rijkdom op het eind ook nog een bonus. Wie een kans wil maken op de overwinning moet op elk genoemd vlak wel een beetje meedoen.

GEVORDERDEN?:
Amon-Ra is een goed spel voor de liefhebber. Het is wel een beetje frustrerend dat het spel halverwege voor een deel afgebroken wordt, en verder zijn de mathematische achtergronden van auteur Knizia en dus de aanwezige spelmechanismen duidelijk zichtbaar, met andere woorden mechanisme en thema liggen behoorlijk ver uit elkaar. Maar nogmaals, voor wie dat geen probleem vindt is Amon-Ra gewoon een goed spel.

SPELPLEZIER KORTE TERMIJN:
Het spel biedt genoeg thema, levendigheid maar ook denkwerk op om de spelers in eerste instantie te bekoren.......

SPELPLEZIER LANGE TERMIJN:
.......en hoewel Amon-Ra zich net niet onder de toppers kan scharen, wordt er ook op lange termijn voldoende spelplezier geboden om het toch steeds weer uit de kast te halen.

STRATEGIE/GELUK:
Een kijkje in de handleiding of naar een in gang zijnd spel geeft ons een goed beeld van de herseninhoud van Reiner Knizia: Amon-Ra is ontworpen als een redelijk abstract kansarm spel, maar door de machtskaarten wordt er –gelukkig maar- een lekkere gelukssaus over dit spel heen gegoten.

Mijn worp =
-----------------------------
Eindcworp =
Amon-Ra is een historisch bordspel van een zwaarder kaliber, en is als zodanig een geslaagd spel. Het spel is wat minder toegankelijk voor oppervlakkige of beginnende spellenspelers omdat men een aantal tactieken moet combineren om tot één groot plan te komen, hetgeen een manier van denken vereist die vaak (nog) niet bij hen aanwezig is. Gevorderde spelers zullen zeker smullen van dit spel, maar kunnen zich mogelijk wat storen aan de wat al te duidelijke abstrakte achtergrond van Amon-Ra.

-----