Sommige spellen uit de Alea-reeks zijn absoluut mijn favoriet, zoals Ra en Chinatown, terwijl ik andere slechts "gewoon goed" vind. Maar één ding is zeker: ik heb nog geen Alea-spel gespeeld welke ik niet leuk vond. Dus het was makkelijk genoeg om het nieuwste spel uit de reeks, Fifth Avenue (nummer 9), blind aan te schaffen.. Het thema, het bouwen van wolkenkrabbers in New York, sprak me ook nog eens bijzonder aan; ik had dus op voorhand wel het gevoel dat Fifth Avenue wel eens mijn favoriete Alea-spel zou kunnen worden.
Droevig genoeg zal dit spel de laatstgenoemde status nooit bereiken en -buiten dat- het heeft ook nog eens een grote kans om nauwelijks gespeeld te gaan worden. Het vreemde is dat Fifth Avenue goed in elkaar gezet is, met een veelheid aan taktische opties. Het is makkelijk te leren, en hoewel de strategieën wat verborgen zijn, zijn zij wel degelijk aanwezig. Het probleem is dat dit spel me simpelweg geen lol gaf; en iedereen met wie ik dit spel speelde gaf niet direkt hun afkeur aan, maar je kon gewoon voelen dat dit hun "kopje thee" niet was.

Het spelbord wordt gevormd door negen gebieden: het Gemeentehuis, Central Park, en zeven distrikten gerangschikt in drie kolommen (2,3,2). Elk distrikt is onderverdeeld in vijf bouwplaatsen in vijf verschillende kleuren, te weten paars, bruin, grijs, geel en groen. Een stapel zaken-tegeltjes (op elk staat een winkel: boutique, juwelier, galerie of parfumerie) wordt geschud, en hierna wordt in elk distrikt op één bouwplaats één tegeltje open neergelegd (op elke kleur bouwplaats komen minstens één en hoogstens twee zaken-tegeltjes). Twintig zakentegeltjes worden vervolgens open in een rij neergelegd, bovenaan in het speelveld, verdeeld over acht groepen van twee of drie tegeltjes. Vijf stapels met gekleurde kaarten, waarbij elke kleur overeenkomt met de kleur van de bouwplaatsen, worden geschud en dan met hun afbeelding naar boven neergelegd, nadat elke speler er van elke kleur één heeft gekregen. Een aparte stapel met zwarte kaarten wordt geschud en gesloten neergelegd, nadat elke speler vier kaarten heeft gekregen. Elke speler pakt zes wolkenkrabbers van zijn eigen kleur, zet er één van op het scorespoor, drie in de eigen voorraad en twee beurtelings op vrije bouwplaatsen op het spelbord. De rest van de wolkenkrabbers blijven in de algemene voorraad. Twee kommissie-stenen en drie kommissie-schijfes voor elke kommissie (dus zes) worden bij het Gemeentehuis neergezet. Er wordt een startspeler uitgekozen en het spel begint....

Wanneer een speler aan de beurt is, dan kan hij drie achtereenvolgende akties uitvoeren. De eerste aktie heeft de volgende mogelijkheden:

1. Neem drie wolkenkrabbers uit de algemene voorraad en plaats ze in de eigen voorraad.
2. Neem een zaken-tegel uit de rij en plaats deze op een vrije bouwplaats, of op een bouwplaats waar reeds één zaak ligt. De speler mag elke zaak-tegel uit de groep (2 of 3 in grootte) kiezen. Als de zaak-tegel de één-na-laatste in de groep was dan wordt de laatste tegel direkt verdekt gelegd in een gebiedje onder Central Park. Nadat bepaalde groepen weggehaald zijn volgt er een kleine score-ronde, hetgeen op het bord aangegeven staat (bijv. alle spelers met minstens één wolkenkrabber in minstens drie verschillende distrikten krijgen 4 overwinningspunten).
3. Pak de bovenste kaart van de stapel zwarte kaarten, voeg de kaart aan je handkaarten toe en verplaats één van de kommissie-stenen. Elke kommissie-steen, of kortweg kommissie, volgt een vaststaand pad, zoals aangegeven wordt op het voorbeeldkaartje dat elke speler heeft. Soms is er, bij het verzetten, de keuze uit twee distrikten, maar altijd gaat de beweging van Gemeentehuis naar Central Park. Als de kommissie een distrikt verlaat dan wordt, als teken dat de kommissie daar geweest is een kommissie-schijfje achtergelaten. Wanneer de kommissie in Central Park is en weer verzet wordt, dan gaat deze terug naar het Gemeentehuis en vindt er een biedingsronde plaats. Elk distrikt dat de kommissie bezocht heeft wordt langsgelopen, in die zin dat er in elk één veiling wordt gehouden. De spelers bieden om wolkenkrabbers toe te kunnen voegen aan een bouwplaats. Als ze al wolkenkrabbers in een bouwplaats hadden staan dan moeten ze de nieuwe wolkenkrabbers toevoegen aan deze bouwplaats. Als dit niet het geval is, dan mogen ze de wolkenkrabbers plaatsen op een nog vrije plek. De speler die de kommissie naar het Gemeentehuis verplaatste begint de bieding, en biedt een willekeurig aantal kaarten uit zijn hand. De kleur van de kaarten moet overeenkomen met de kleur van de bouwplaats waarop geboden wordt (zwarte kaarten gelden als jokers). Elk volgende bod moet hoger zijn dan het vorige, indien men dat niet wil of kan moet men passen en mag men de geboden kaarten terug op handen nemen. Diegene die als enige nog in de bieding zit (de anderen hebben dus gepast) wint de bieding en legt de geboden kaarten op de juiste aflegstapels. De speler mag 1, 2 of 3 wolkenkrabbers uit zijn eigen voorraad nemen en plaatsen in de bouwplaats waarop hij geboden had, afhankelijk van het aantal afgebeelde wolkenkrabbers op de kaart met de hoogste waarde (bijv. de "6" kaart heeft slechts één wolkenkrabber afgebeeld; dus als een speler deze kaart in zijn bieding heeft zitten dan mag hij bij en winnende bieding slechts één wolkenkrabber plaatsen). Als, voorafgaand aan een veiling, alle bouwplaatsen in een distrikt vol zijn, ofwel met wolkenkrabbers ofwel met zaken, dan mag de winnende bieder een "bouwstop" afkondigen. Een bouwstop fiche wordt dan neergelegd op het distrikt, en de speler die deze fiche plaatste krijgt dan één zegepunt voor elke wolkenkrabber in dit distrikt. Alle andere spelers krijgen een aantal zegepunten gelijk aan het aantal eigen wolkenkrabbers maal 0,5 , en daarna worden alle zaken en wolkenkrabbers uit dit distrikt verwijderd. Er kan nooit meer iets gebouwd worden in dit distrikt, en de kommissie zal dit distrikt bij het verplaatsen overslaan.
   Nadat zo elk bezocht distrikt een veiling heeft gehad, vindt er ook nog één veiling plaats in het gebied bij Central Park. De eerste speler mag nu bieden met één willekeurige kleur, de anderen moeten vervolgens tegenbieden in dezelfde kleur (of zwarte kaarten). De winnaar mag wolkenkrabbers plaatsen bij Central Park, belangrijk voor de eindtelling.
4. Een distrikt scoren: een speler kan een distrikt waarin de kommissie zich bevindt laten scoren. Elke wolkenkrabbers die zich in dat gebied bevindt scoort punten, afhankelijk van hoeveel verschiilende soorten zaken er naast die wolkenkrabber liggen. Als een wolkenkrabber geen enkele zaak naast zich heeft dan levert hij maar 1 punt op, bij één zaak 2 punten, oplopend tot maximaal 8 punten bij vier verschllende zaken.

Als de speler voor 4. kiest dan bestaat de volgende aktie uit het trekken van twee nieuwe zwarte kaarten. Als de speler voor aktie 1, 2 of 3 kiest dan mag hij twee gekleurde kaarten naar keuze uitkiezen. De derde aktie van een speler bestaat uit het verplaatsen van één van de beide kommissie-stenen, hetgeen bij een verplaatsing van Central Park naar het Gemeentehuis natuurlijk leidt tot een biedingsronde.
Wanneer de laatste zaak-tegel uit de rij wordt geplaatst, of wanneer een tweede bouwstop-tegel wordt gelegd dan stop het spel onmiddelijk. Alle distrikten worden nog één maal gescoord, inclusief Central Park. De zaken-tegels die bij Central Park liggen worden geschud en er worden er drie getrokken. Afhankelijk van het aantal verschillende zaak-tegels in dit gebied scoort elke wolkenkrabber in dat gebied scoort 2, 3 of 5 punten. De speler met de meeste zegepunten kan zich de winnaar noemen.

Enkele kommentaren op het spel:

1. Onderdelen: het spel zit in dezelfde doos als de andere grote Alea-spellen en heeft een mooie tekenstijl, passend bij de vroege twintigste eeuw. Een plastic bak in de doos houdt alles netjes bij elkaar, hoewel extra zakjes wel handig zouden zijn voor de zaken-tegels en de wolkenkrabbers. De wolkenkrabbers zijn kleine plastic gebouwtjes die precies hetzelfde zijn als de gebouwen gebruikt bij het spel Shark, maar zij zien er goed uit op het bord en liggen goed in de hand. De kaarten zijn van goede kwaliteit, alhoewel ik meen dat er een groter verschil gemaakt had moeten worden tussen de verschillende kleuren; het enige verschil nu is dat de cijfers in de hoeken van de kaarten een kleur hebben. De kommissie-stenen en schijven zijn functioneel, maar ook niet meer dan dat. De zaken-tegels zijn irritant kleine tegeltjes met nauwelijks van elkaar te onderscheiden afbeeldingen erop. Het dubbelzijdige speelbord (één kant kan gebruikt worden voor een variant) echter is van mooie kwaliteit, met een versimpelde kaart en wat illustraties van beroemde gebouwen, hetgeen het spel een leuke thematische laag geeft. Terwijl sommige onderdelen dus beneden gemiddeld van kwaliteit zijn, werkt het totaalpakket dus behoorlijk goed, en de meeste mensen zullen dan ook niet klagen.
2. Regels: Ik zou niet verrast zijn als je mijn eerdere beschrijving van de spelregels niet zou begrijpen; om het spel te leren, kun je beter kijken op de bijgeleverde samenvattingskaartjes en de geillustreerde diagrammen in de spelregels. De handleiding is een echte Alea-handleiding, gewaardeerd door de meeste spelers, zelf vind ik ze altijd wat verwarrend: twaalf bladzijden volledig in kleur en met veel illustraties. Het spel laat zich makkelijker uitleggen dan dat het te leren is uit de handleiding, en de samenvattingskaartjes maken alles een stuk simpeler voor nieuwe spelers.
3. Strategie: de strategie benodigd voor dit spel is niet intuitief, echter. Klaarblijkelijk proberen de spelers zoveel mogelijk wolkenkrabbers te plaatsen naast zo gevarieerd mogelijke zaken-tegels. Aangezien men maar één aktie per beurt kan doen is het erg moeilijk goede scoringskansen te ontwikkelen, en één goed geplaatste bouwstop kan al je plannen in één keer verzieken. Om het goed te doen in dit spel, moet de speler heel goed opletten tussen zijn beurten in en uit zien te vinden hoe de andere spelers de kommissie te laten verplaatsen naar de voor hem zo gunstig mogelijke plaatsen. Het Central Park is een leuk spelgegeven, maar de score die deze plek oplevert beinvloedt het spel niet erg. Er wordt trouwens toch niet veel gescoord in dit spel, omdat de kommissie altijd weer daar lijkt zijn waar de speler hem niet wil hebben. Ik vond Fifth Avenue in dit opzicht licht irritant: men kan zo weinig doen in één beurt dat elke vorm van plannen erg moeilijk wordt. Sommige spelers hebben online aangegeven dat er een grote hoeveelheid verborgen strategie in dit spel zit, en dat dat pas gevonden wordt na herhaaldelijk spelen. Ik hou eerlijk gezegd van wat meer openheid in strategie.
4. Varianten: de handleiding bevat een variant voor twee spelers, die goed maar gecompliceerd is. Reuze aardig, maar ik pak liever een goed tweespelerspel. De andere zijde van het speelbord heeft zes ipv vijf bouwplaatsen per distrikt, hetgeen meer ruimte geeft. Ik heb een grote voorkeur voor deze kant van het bord, in het speciaal bij vier spelers, want het geeft elke speler meer ademruimte. Sommigen houden het liever bij het standaardbord, maar geef mij maar de uitgebreidere variant, want meer opties=meer strategie=meer lol.
5. Speelplezier: Ik had echt geen lol bij het spelen van dit spel. Ik begreep de regels, ik zag de strategieën (denk ik), maar had gewoon geen lol. Het verbleekt zeker bij zijn grotere broers (Puerto Rico, Chinatown, etc), maar het is niet de slechtste van de serie (dat is Eiszeit), hoewel maar net. Geen lol dus, ik had de hele tijd het gevoel dat ik de anderen aan het tegenhouden was in plaats van dat ik zelf aan het scoren was. De biedingsronden waren wat vlakjes, en de eigen beurten vaak saai. Soms vonden er te veel veilingen achter elkaar plaats en verdronk het spel nog meer in saaiheid.

Mijn worp =
Frank's worp =
-----------------------------
Eindworp =
Diegenen die hun Alea-serie kompleet willen maken zou ik het aanschaffen van Fifth Avenue aan willen raden. In alle andere gevallen zou ik een aankoop afraden. Ik hou van het idee, het thema en de tijd waarin dit spel speelt. Ik hou alleen niet van de speelbaarheid: functioneel met weinig plezier. Fifth Avenue klopt op zich wel als spel, maar heeft weinig ziel: er waren geen "Aha!" momenten, geen lachsalvo's, er was sowieso weinig aan emotie. Er zijn zo veel andere goede spellen op deze wereld dat ik niet zou begrijpen dat je je tijd zou verdoen met dit spel.

Kommentaar Frank: in tegenstelling tot Tom sprak mij het gehanteerde thema van Fifth Avenue totaal niet aan, ik ben meer een man van "langer geleden". Maar buiten dat, het spelmechanisme van Fifth Avenue komt gezocht en gemaakt over en bekoort ook mij niet. In de Alea-godenreeks is Fifth Avenue duidelijk een mindere god, en kun je beter je pijlen richten op spellen als Tadsch Mahal, Puerto Rico, die Handler von Genua en die Fuersten von Florenz.