300 jaar na Christus: De Polynesiërs verkennen tijdens waaghalzige zeiltochten duizenden eilanden in de Stille Oceaan. Gedreven door de lust naar avontuur en door overbevolking zeilen ze op eenvoudige catamarans, Tongiaki genaamd, het onbekende tegemoet. Zonder enige navigatie-instrumenten oriënteren ze zich met behulp van de zon, de sterren, de wind en de watertemperatuur. Vogels, onderwaterriffen, wolkenformaties, vissen en golfvormen zijn tekens voor de nabijheid van eilanden.
Elke vaart is een levensgevaarlijke reis omdat vaak de terugweg door de sterke stroming is afgesneden of het aanmeren op een eiland onmogelijk blijkt te zijn.
En telkens is er weer de spanning of de volgende dag het verwachte doel zal worden bereikt of dat er elke keer weer de eindeloze oceaan volgt.

Tongiaki is een legspel en start heel eenvoudig met één enkele tegel in het midden van de tafel. Op deze tegel staat het eilandje Tonga afgebeeld, met daarop een zestal stranden. De stranden bieden plaats, en dat geldt ook voor de andere eilanden, aan een wisselend aantal boten (twee tot zes). Om beurten plaatsen de deelnemende spelers twee van hun vijftien bootjes op de stranden van Tonga. Het spel kan beginnen.

Wanneer een speler aan de beurt is dan kiest hij een eiland waarop minstens één van zijn boten staat. Hij zet daar zoveel boten bij als het aantal boten van zijn kleur dat er al stond, met een maximum dat gelijk is aan het aantal stranden op het eiland. En, op elk strand mag maar één nieuwe boot geplaatst worden.
Zodra een strand volledig door boten bezet is volgt er een emigratie. De speler die een emigratie veroorzaakte pakt een oceaantegel van de gesloten trekstapel: trekt de speler een zee-tegel, dan moet deze aangelegd worden (via een klein symbooltje) en vertrekken de boten vanaf het strand over het passende schuimspoor. Op dit schuimspoor staat echter een getal, dat aangeeft hoeveel verschillende kleuren boten er dienen mee te reizen: als dit getal bijv. 4 is en er reizen alleen blauwe en gele schepen (dus 2 verschillende kleuren) mee, dan faalt de oversteek en gaan alle boten terug naar de hand van hun eigenaren. Als de boten wel verder mogen gaan dan wordt een nieuwe tegel getrokken. Indien dit een zee-tegel is dan volgt weer dezelfde, zojuist genoemde, procedure. Indien dit een eiland-tegel is dan verspreiden de aangekomen schepen zich over de daar aanwezige stranden. Soms is het mogelijk dat een overvaart eindigt op een reeds bestaand eiland, met daarop reeds andere schepen. Een strand zou in dat geval weer direct weer gevuld kunnen worden, waarna direct een nieuwe overtocht begint: de kettingreactie.
Als een speler alleen op een eiland staat met zijn boten dan kan hij dit eiland definitief opeisen door één van zijn boten in het midden van het eiland te plaatsen en de andere eventueel aanwezige boten terug op handen te nemen. Dit eiland, een koningseiland, blijft nu tot het eind van het spel in het bezit van deze speler, niemand anders mag er meer komen. Helaas mag men dit maar twee keer in het spel doen.
Het spel eindigt zodra ofwel de zee-tegels ofwel de eiland-tegels op zijn. En waar gaat het dan uiteindelijk om, zult u zich afvragen? Welnu, elk eiland (behalve Tonga) heeft een zekere puntenwaarde, en wie nu aan het eind van het spel een bootje op een eiland heeft staan, krijgt de puntenwaarde van dat eiland. Het is dus zaak zo verspreid mogelijk te gaan staan met je boten.

BEKORINGSFAKTOR:
De doos is aantrekkelijk, niet alleen door de pakkende naam Tongiaki, maar ook door de veelbelovende ondertitel, een tocht naar het onbekende. Op de achterzijde een fleurige foto van het spel en voldoende uitleg over de inhoud van dit spel.

SPELMATERIAAL:
De handleiding is duidelijk en overzichtelijk, en bevat veel illustraties. De kleur van de handleiding is aangenaam blauw. De lijst van bijzondere situaties aan het eind van de handleiding is bevreemdend lang: geen boot op het spelveld, alle boten op het spelveld, te weinig boten, oneindige kettingreaktie. De legtegel zijn grafisch aantrekkelijk, stevig van stuk en vooral zeer origineel van vorm. De bootjes zijn leuk, de zes kleuren zijn goed van elkaar te onderscheiden.

BEGINNERS?:
Tongiaki heeft een fris uiterlijk, en zal daarmee beginnende spelers zeer zeker weten te bekoren. De aktie “uitbreiding” is ongetwijfeld moeilijk te volgen voor een starter.

GEVORDERDEN?:
Helaas zullen gevorderden zich niet laten misleiden door het frisse uiterlijk van dit spel. Volstrekte willekeur is van toepassing bij een oversteek over zee, het lot bepaalt gewoonweg te veel, en bovendien is de kans op een succesvolle oversteek bij een klein speleraantal bepaald klein te noemen. Ook is het lastig om bij een kleiner speleraantal stranden vol te krijgen met schepen, en zeker met schepen in verschillende kleuren. Het idee van de kettingreacties is leuk te noemen en biedt de gevorderde speler wel veel uitdaging.

SPELPLEZIER KORTE TERMIJN:
Het thema en de vormgeving is leuk te noemen en maskeert aanvankelijk de wat kromme en soms irriterende speelwijze.

SPELPLEZIER LANGE TERMIJN:
In de basis biedt Tongiaki een heel aardig spelidee, maar er is zoveel chaos-faktor aanwezig (zie de conclusie) dat het speelplezier je al snel vergaat.

STRATEGIE/GELUK:
Laat ik hier niet uitwijden, zie de conclusie.

Mijn worp =
-----------------------------
Eindcworp =
Om maar met het positieve te beginnen: Tongiaki is, met zijn mooie doos, materialen en handleiding, een prachtig vormgegeven spel.
En dan nu het negatieve bericht: Tongiaki is, speeltechnisch gezien, geen sterk spel. Er is weinig te plannen in dit spel, want heel veel, zo niet alles, hangt af van de akties van de andere spelers en de willekeur van de legtegels. Bij het bevaren van de zee is er steeds weer die afhankelijkheid van de andere spelers, en bij het bevaren van diezelfde zee kunnen zorgvuldige geplande akties letterlijk en volstrekt willekeurig naar de bodem verdwijnen. Afgedwaalde scheepjes op afgelegen eilanden hebben het moeilijk om zelfstandig weer op gang te komen.
Bij een lager speleraantal of op afgelegen eilanden is het moeilijk om met de beschikbare bootjes tot een opvulling van het strand te komen en is het dan ook lastig om goed weg te komen van het eiland.
Er zit geen stijgende spanningslijn in het spel, aan niets merkt men dat er naar het eind van het spel wordt toegewerkt, en het spel eindigt dan ook op een willekeurig moment (de posities van de spelers kunnen in de beurt ervoor behoorlijk anders zijn!).
Ik vrees dus dat Tongiaki na de afgelopen speeltestfase nog maar weinig op de tafel zal komen.