Het spel Wallenstein speelt zich af in de Dertigjarige oorlog, die zich vanaf 1618 nC in Duitsland voltrok. De Duitse staten zijn verdeeld om politieke en religieuze redenen, en ook buitenlandse machten liggen op de loer. Vijf legeraanvoerders, waaronder de legendarische generaal Wallenstein en de Zweedse koning Gustav Adolf, strijden om de macht in het verdeelde Duitsland.

Het speelbord wordt voor het grootste deel gevormd door de kaart van zeventiende-eeuws Duitsland. Het land is verdeeld in 5 regio's, te weten Brandenburg, Kurpfalz, Sachsen, Bayern en Osterreich. Elke regio is weer verdeeld in 9 staten. De spelers verdelen nu hun legers, kleine gekleurde blokjes, ofwel volgens de aanwijzingen in de handleiding ofwel via trekking over 7 (bij 5 spelers) tot 9 (bij 3 spelers) landen. Verder krijgt iedere speler een startvoorraad goud. Het spel speelt zich af over een tijdsspanne van 2 jaar: voorjaar, zomer en herfst vormen ieder een spelronde. Na deze drie seizoenen, lees drie ronden, volgt de winter, ofwel de scoringsronde. Daarna volgt nogmaals een jaar, met de drie ronden voorjaar, zomer en herfst en de scoringsronde winter.
In een ronde kunnen de spelers tien akties ieder 1 maal uitvoeren. Deze tien akties heeft elke speler overzichtelijk op een apart bordje voor zich liggen. De spelers hebben voor elk land dat ze met hun legers bezetten een bijbehorende handkaart, en het is vervolgens zaak om deze handkaarten over de tien akties op het bordje te verspreiden. De volgorde van de akties is elke keer weer anders, en voorts zijn de eerste vijf akties voor iedereen zichtbaar en de laatste vijf voor iedereen verborgen. Welke akties zijn er mogelijk?
1) Het plaatsen van een handelshuis voor 1 goud
2) Het plaatsen van een kerk voor 2 goud.
3) Het plaatsen van een paleis van 3 goud.
4) Het ontvangen van goud.
5) Het ontvangen van graan.
6) Het plaatsen van 3 legers voor 2 goud.
7) Het plaatsen van 5 legers voor 3 goud.
8) Het plaatsen van 1 leger voor 1 goud, incl mobiliseren naar een naburig eigen land.
9) Strijd A
10) Strijd B

Als iedereen zijn kaartjes heeft verdeeld over de akties, dan worden de tien akties langsgelopen (de volgorde van de spelers wordt per seizoen door loting bepaald): bijv. de eerste aktie is 3), het plaatsen van een paleis. De speler die als eerste aan de beurt is draait op zijn bordje het op aktie 3) liggende kaartje om, bijv. kaartje "Augsburg". Deze speler kan nu in Augsburg een paleis bouwen (als daar plaats is), tegen betaling van drie goud. En zo krijgen alle spelers de gelegenheid om een paleis te bouwen in een van hun provincies (als men dit niet wil doen dan heeft men een blanco kaartje gelegd op deze aktie). Op deze wijze worden alle akties langsgelopen. Slechts vanuit twee provincies kan men aanvallen met behulp van de kaartjes Strijd A en B, en wel naar niet-eigen aangrenzende landen. Goud heeft men nodig om legers en gebouwen te plaatsen, en graan heeft men nodig om in de winter de bevolking van voedsel te kunnen voorzien (elke land heeft een eigen goud- en graanwaarde). Goud en graan heeft als nadeel dat in de getroffen provincies opstandelingen ontstaan, die de speler funest kunnen worden in de winter.
Ik weet het, beste mensen, ik wordt wat kort van stof, maar ik heb hierboven slechts geprobeerd de essentie van Wallenstein naar boven te krijgen en wil dus hier niet een samenvatting van de handleiding geven (ga daarvoor maar naar de leuke site van het Vlaams Spellenarchief).
Wel wil ik nog even kwijt dat bij een aanval van legers tegen een vijandelijk land gebruik wordt gemaakt van een bijzonder originele toren, waarin elke partij zijn deelnemende legers moet gooien. Aangezien de toren van binnen gecompliceerd is samengesteld kunnen er blokjes in de toren blijven liggen en er pas uitkomen in latere gevechten. Winst en verlies wordt bepaald door wat er uit de toren komt zetten. Leuk !
In de winter krijgt men punten: voor elk land in bezit 1 punt, voor elk gebouw in bezit 1 punt, 3 punten voor de paleismeerderheid in elke regio, 2 punten voor de kerkmeerderheid in elke regio en 1 punt voor de handelshuismeerderheid in elke regio. Winnaar is, u raadt het al, de speler met de meeste zegepunten na 2 jaar.

Bekoringsfaktor:
Wat een dikke doos, zeg! De tekening aan de voorzijde van de doos bekoort mij niet direkt, ik vind hem wat amateuristisch. Aan de achterkant van de doos staat een samenvatting van het spel in vijf punten, zoals Queen Games wel vaker bij haar spellen doet. Dit laatste spreekt wat mij betreft wel aan.

SPELMATERIAAL:
Een prachtig speelbord, stevig van stuk en helder bedrukt. De speelstukken, waarvan er veel zijn, zitten netjes ingedeeld, maar toch lijkt er net een vakje te weinig in te zitten. De legertjes (blokjes) zijn erg klein, dat moet ook wel, want anders zou de doos nog groter moeten zijn. Overigens wordt een groot deel van de doos gevuld door de eerder genoemde toren, die goed in elkaar te zetten is en stevig van stuk is. Ik vind het wel jammer dat de opvangbak groen is en niet van doorzichtig materiaal, nu is het lastig de uitslag van een gevecht te zien als men wat verder van de toren af zit; men moet dan echt gaan staan om te kunnen meegenieten van deze originele strijdwijze.

BEGINNERS?:
Wallenstein kent vele speldetails en is voor beginners niet een eerste keus. Het spel heeft wel iets van Risk, waarover later meer, maar Risk is veel opener en waarschijnlijk dus ook aantrekkelijker voor beginners.

GEVORDERDEN?:
Gevorderden die plezier hebben in Risk, maar meer diepgang in de strategische overwegingen, maar bovenal niet alleen maar strijd wensen, moeten zeer zeker zich richten op Wallenstein.

SPELPLEZIER KORTE TERMIJN:
Wallenstein lijkt ingewikkeld, maar eenmaal begonnen vallen net als bij een spel als Puerto Rico de stukjes op hun plaats. Er zit dus een vanzelfsprekende stroming in het spel.

SPELPLEZIER LANGE TERMIJN:
Sommigen zullen de beperkte aanvalsmogelijkheden in Wallenstein afkeuren, maar als men dit niet als hinderlijk beschouwt dan blijft Wallenstein op lange termijn een aantrekkelijk spel door de wisselende startopstelling en de vele richtingen waarheen men letterlijk en figuurlijk kan gaan.

STRATEGIE/GELUK:
Het zijn altijd weer kaartjes die de geluksfaktor verhogen. Ditmaal zijn het de volgorde-kaartjes die soms een bepalende rol kunnen spelen, met name bij plaatsingen van legers en bij aanvallen. Ook de toren brengt geluk met zich mee, maar toch ook weer niet, want wat er in gegooid wordt en er niet direkt uitkomt kan strategisch benut worden in een volgende gevecht.

Mijn cijfer =
-----------------------------
Eindcijfer =
Waarom een vergelijking met Risk ? Omdat Wallenstein zich afspeelt op een Risk-achtige kaart, omdat er legers staan in de diverse landen en omdat die legers elkaar kunnen aanvallen. Maar dan houdt het op: waar Risk een dobbelfestijn is, waar men ongebreideld en op alle fronten kan aanvallen, is Wallenstein beperkt door het feit dat men in een ronde slechts 1 maal tien verschillende akties kan doen, en dat in 1 land slechts 1 aktie kan worden uitgevoerd. En dat maakt Wallenstein tot een spel van een veel strategischer, en wat mij betreft aantrekkelijker, kaliber. Ook de omstreden toren doet geen afbreuk aan mijn beoordeling, omdat zij meer taktiek met zich meebrengt dan een dobbelsteen. Goed spel dus.