3. Het windenergieproject "Poort van Cuijk"


3.1      Wat zijn de plannen?

Dhr. Kemperman en partners zijn van plan om 9 windturbines te plaatsen op en nabij het industrieterrein Haven-Cuijk. Deze moeten per stuk 5 miljoen kilowattuur op gaan leveren, volgens Dhr Kemperman. De totale energieopbrengst van het windturbinepark gaat ca. 13,5 Mw. bedragen. Er wordt uitgegaan van windturbines met een masthoogte van 100 meter hoog, de rotorbladen hebben een diameter van 80 meter. Dit zou samen uitkomen op een hoogte van 140 meter. We hebben de volgende visualisaties van Dhr. Kemperman gekregen over het windturbinepark (zie ook bijlage 5):

1. Zicht vanuit A73
Klik voor grotere afbeelding
2. Zicht vanuit Heeswijkse Kampen
Klik voor grotere afbeelding
3. Zicht vanuit Heumen
Klik voor grotere afbeelding


Op maandag 27 oktober 2003 is echter door de gemeenteraad besloten dat het windturbinepark “poort van Cuijk” er niet komt. Het windmolenpark zoals op bovenstaande afbeeldingen te zien is, zal dus voorlopig niet gerealiseerd worden.


3.2      Wie zijn de betrokken bij het windturbineproject in Cuijk?

Er zijn natuurlijk meerdere partijen betrokken bij een project van deze omvang. Dat is ook van groot belang om alles in goede banen te leiden en daarmee zoveel mogelijk mensen tevreden te stellen. De belangrijkste betrokken partijen bij het windenergieproject op industrieterrein Haven-Cuijk zijn:
Alle bovengenoemde betrokken partijen zullen we in het kort bespreken. We gaan vooral in op hun rol bij het windenergieproject op Haven-Cuijk. Doelstellingen van de gemeente en de provincie in het algemeen staan beschreven in hoofdstuk 2.


3.2.1 De provincie

De provincie Noord-Brabant was in eerste instantie groot voorstander van het windenergieproject op Haven-Cuijk. Ze moeten immers 115 MW. Aan windenergie realiseren binnen de provincie (zie ook 2.3). Echter vlak voor het besluit van de gemeenteraad in Cuijk op 27 oktober, liet de provincie weten dat de windmolens niet persee in Cuijk (of boxmeer) gebouwd hoefden te worden. Ze lieten de gemeente ineens vrij om zelf een doordachte beslissing te nemen. In principe liet de provincie de gemeente Cuijk hierdoor in de steek. Voor Cuijk viel een goed excuus weg om toch maar windmolens te plaatsen en daarmee een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van duurzame energie (zie bijlage 1, artikel 2).


3.2.2 De gemeente

De gemeente Cuijk werd enkele jaren terug voor het eerst geconfronteerd met windenergie. De gemeente heeft onder druk van de provincie een quickscan uit laten voeren. Deze scan geeft locaties weer waar windenergie in de gemeente Cuijk haalbaar moet zijn. Door onder andere die quickscan melden zich al snel verschillende initiatiefnemers. Zij wilden een windturbinepark op het grondgebied van de gemeente bouwen. Hierop is de gemeente naar informatie over windenergie opzoek gegaan en heeft zich onder andere voor laten lichten door het Regionaal milieubedrijf en Energie onderzoekscentrum Nederland.
Er werd een informatieavond gehouden om de bewoners te informeren over het project (zie bijlage 2, artikel 5). Ook heeft de gemeente haar inwoners een kans gegeven mee te gaan met een excursie naar Flevoland (zie bijlage 3, artikel 6). Door deze excursie konden mensen zelf ervaren hoe de huidige turbines er uit zien en werken. Verder heeft de gemeente meerdere malen het windturbineproject op de agenda van commissie- en raadsvergaderingen gezet.


3.2.3 De initiatiefnemers

Eén van de belangrijkste betrokken bij het windenergieproject zijn de initiatiefnemers. Dit zijn Dhr. Kemperman & Partners. Zij hebben een aantal jaren geleden een voorstel gedaan bij de gemeente Cuijk om een windturbinepark te realiseren op industrieterrein Haven-Cuijk. De gemeente Cuijk voelde wel wat voor duurzame energie, waaronder windenergie. De initiatiefnemers zijn zich daarom meer met de locaties bezig gaan houden en hebben gekeken in welke vorm een windturbinepark op Haven-Cuijk wettelijk en financieel haalbaar zou zijn. Daarnaast hebben de initiatiefnemers enkele voorlichtingsavonden georganiseerd om de bevolking te informeren over het project.


3.2.4 De actiegroepen

Actiegroepen zoals “Tegenwind” uit Heumen ( www.windmolensheumen.nl ) zijn fel tegen de komst van het windturbinepark. Zij vinden dat de nadelen van de windturbine veel zwaarder wegen dan de voordelen. De verschillende actiegroepen zetten zich actief in om het windmolenpark “poort van Cuijk” tegen te houden. Ze verzamelen zoveel mogelijk informatie over windturbines, gaan mee met excursies, laten hun spreekrecht gelden tijdens raads- en commissievergaderingen en maken de bevolking bewust van de nadelen van de windturbine. Ook de actiegroepen hebben diverse bijeenkomsten georganiseerd om mensen te informeren. Tijdens deze bijeenkomsten proberen ze de bevolking te overtuigen van de nadelen van windturbines in onze regio (land van Cuijk en Heumen). Soms overdrijven actiegroepen iets. De volgende afbeeldingen laten daarvan een voorbeeld zien (zie ook bijlage 5 en 6).

4. Aanzicht vanuit de Jan J. Ludenlaan te Heumen
Visualisatie van Tegenwind Heumen
Klik voor grotere afbeelding
5. Aanzicht vanuit de huizen aan de Graaf Lodewijkstraat te Heumen
Visualisatie van Dhr. Kemperman & partners
Klik voor grotere afbeelding


Als we de visualisatie van de actiegroep tegenwind vergelijken met die van de initiatiefnemers, dan valt het op dat er op de uiteinden van de rotorbladen roden strepen zichtbaar zijn bij de eerste afbeelding. Hierdoor vallen de turbines veel meer op. De rode strepen op de uiteinden van de rotorbladen zijn echter verboden in Nederland.
Een ander verschil is dat de visualisatie van de Actiegroep roodachtige gloed heeft, dat ziet er negatief uit. De visualisatie van de initiatiefnemers is groenachtig van kleur. Dit geeft juist een positief beeld. Je ziet dus dat beiden partijen een eigen beeld hebben en geven, van het windturbinepark.

Naast de verschillende actiegroepen heb je ook de werkgroep “Windmolens Beugen” ( www.windmolensbeugen.tk ). Deze werkgroep is meer gericht op de algemene ontwikkelingen van windenergie dan alleen op dit project. Ze zijn meerdere malen in Cuijk tijdens commissie- en raadsvergaderingen aanwezig geweest. Net als “Tegenwind” heeft onder andere “Windmolens Beugen” de raad ervan overtuigd dat de locatie Haven-Cuijk geen geschikte locatie is.


3.2.5 De bevolking

De bevolking krijgt bij een windturbine project vooral te maken met de nadelen ervan (zie 3.3) en is daarom veelal tegen. Dit heeft te maken met het zogenaamde NIMBY-effect. NIMBY staat voor “Not In My BackYard”. Vertaald naar het Nederlands betekend dit “Niet In Mijn AchterTuin”. Mensen hebben wel last van de nadelen zoals geluidsoverlast, maar van de voordelen merken ze weinig. Om de plaatsing van windturbines te voorkomen kan men gebruik maken van het inspreekrecht in de commissie- en raadsvergaderingen van de gemeente. Daarnaast kunnen ze zich verenigen en aansluiten bij een werk- of actiegroep (zie 3.2.2). Dit hebben vele bewoners uit Cuijk en omgeving dan ook gedaan, met als resultaat dat het windturbineproject op Haven-Cuijk van de baan is.


3.2.6 Het regionaal Milieubedrijf

Het Regionaal Milieubedrijf (RMB), is een jonge organisatie die per 1 april 1998 is ontstaan door de opheffing van regionaal samenwerkingsverband in Braband-Noordoost. De 15 gemeenten in deze regio die tot de opheffing besloten, erkenden de meerwaarde van regionale samenwerking op het gebied van milieu.

Het RMB voert voor de gemeenten diverse taken uit die per gemeente variëren. Het bedrijf houdt zich vooral bezig met de milieuzaken van de gemeentes. Zo ook in de gemeente Cuijk. Het RMB heeft daar advies gegeven over duurzame energie. In een interview met Drs. L.P.J. van den Akker, vertelde hij ons dat het regionaal milieubedrijf voorstander is van windenergie. Dus ook in Cuijk. Ze willen vooral het maatschappelijk energieprobleem aanpakken. Daaraan moeten alle gemeenten bijdragen, aldus Drs. Van den Akker. Het regionaal milieubedrijf heeft de gemeente dan

ook een positief advies gegeven omtrent de plaatsing van de windturbines. Dat de gemeente op 27 oktober 2003 toch “Nee” tegen het windmolenpark heeft gezegd, betreurd het regionaal milieubedrijf dan ook (zie bijlage 2, artikel 4).


3.2.7 Het elektriciteitsbedrijf

Bij een normaal windturbineproject raakt ook het elektriciteitsbedrijf (Essent) betrokken. De opgewekte energie door de windturbines wordt namelijk aan het elektriciteitsbedrijf verkocht. In het windturbineproject “Poort van Cuijk” heeft elektriciteitsbedrijf echter vrijwel geen rol gespeelt. Dit komt doordat het project niet daadwerkelijk gerealiseerd is.




3.3      De voordelen van het windenergieproject

Net als andere (duurzame) energiecentrales hebben ook windturbines zowel voor- als nadelen. In deze paragraaf zullen we het hebben over deze voor- en nadelen in het algemeen. Maar in principe gelden ze ook voor het windmolenpark “Poort van Cuijk”. Een windturbine kent de volgende voordelen: Een windturbine wekt energie op door middel van wind. Er word dus niets verbrand en kent daarom ook geen CO² uitstoot. Een ander voordeel van windenergie is dat het aanbod zo goed als oneindig is. Wind raakt nu eenmaal niet op. Daarnaast moeten de verschillende onderdelen van de molen ook ergens gefabriceerd worden. Dus de bouw van een windturbine creëert werkgelegenheid in Nederland en andere, veelal Europese landen. Nog een ander klein voordeeltje voor gemeentes kan zijn dat windturbines aan kunnen sluiten op hun regiomarketing. Een gemeente kan zich bijvoorbeeld aantrekkelijk maken voor bedrijven die graag als “milieuvriendelijk” bekend staan door middel van een windenergieproject.


3.4      De nadelen van het windenergieproject

Een windmolenpark kent helaas ook een aantal nadelen. Ook hier geld dat we de nadelen van de windturbine in het algemeen bespreken, maar dat deze in grote lijnen ook van toepassing zullen zijn op het windturbineproject op industrieterrein Haven-Cuijk. Windturbines hebben de volgende nadelen:
3.4.1 Slagschaduw

Slagschaduw is één van de nadelen van de windturbine. Slagschaduw is het steeds voor korte tijd onderbreken van zonlicht door draaiende rotorbladen van een windturbine. Hierdoor ontstaat er een soort “knipperlichteffect”. Wanneer er slagschaduw optreed hangt af van de stand van de zon ten opzichte van de wieken van de windturbine. Als de zon laag staat en als het ware door de rotorbladen heen schijnt, treed er slagschaduw op. Dit kan erg hinderlijk zijn voor verkeer en omwonenden. Het flikkerende licht lijd je namelijk af. Hierdoor kunnen er bijvoorbeeld gevaarlijke situaties ontstaan op de weg. Als het goed is wordt de moderne windturbine zo afgestemd dat, wanneer de zon laag staat en er kans is op slagschaduw, hij automatisch stilgezet word.


3.4.2. Extra vogelsterfte

Helaas kunnen windturbines het leefgebied van vogels sterk beïnvloeden / verstoren. Vogels kunnen verrast worden door de draaiende rotorbladen en er tegenaan vliegen. Onderzoek wijst wel uit dat bij goed en helder weer, de meeste vogels met de beweging van de lucht die rondom de rotorbladen ontstaat meebewegen.
Ook kunnen de windturbines de broedplaats van de vogels in de weg zitten. Onderzoek wijst wel uit dat dit nogal gering is. Veel vogels passen zich aan en zoeken een andere broedplaats. In de onderstaande cirkeldiagram kun je zien dat het aantal vogelslachtoffers niet zo veel is, maar het is een extra vogelsterfte.




3.4.3. Geluidshinder

Het probleem dat de meeste aandacht krijgt, is de eventuele geluidsoverlast. Geluidshinder is moeilijk te beschrijven. Wat voor de een hinder is, is voor de ander juist mooi. Om de geluidsoverlast te berekenen is best lastig, er komen veel dingen bij kijken. Geluid kun je niet optellen zoals 1+1=2. Iedere verdubbeling van het geluid zorgt voor 3 extra db en dat verschil horen we maar net. Een windmolen moet draaien om energie te leveren. Het probleem is het grootst als er weinig achtergrondgeluid is. Dat is dus vooral ‘s nachts en bij lage windkracht. Bij hevige wind wordt het geluid van de molens weggevaagd door het geruis van bladeren en de turbulenties rond gebouwen, maar ook door klapperende luiken en deuren, wapperende vlaggen en dergelijke. Maar als er bijna geen wind is, zou je een windmolen over de omgevingsgeluiden heen kunnen horen. Achtergrondgeluid speelt dus een belangrijke rol. Geluid is volgens onderzoeken acceptabel als het binnen het referentieniveau valt, maar door het aanwezige achtergrondgeluid wordt dit in 95% van de gevallen overschreden. Veel achtergrondgeluid wordt veroorzaakt door verkeer.

Het geluid van een windturbine wordt veroorzaakt door:
3.4.4. Planschade

Planschade is alleen mogelijk als mensen duidelijk geluidshinder ondervinden of als windturbines het bestemmingsplan blokkeren. Planschade is door de gemeente niet meer achteraf te verhalen op de initiatiefnemers zelf. Daarom vragen gemeentes tegenwoordig al in een vroeg stadium een risicoanalyse aan. Daarmee voorkomen ze dat ze achteraf veel geld moeten betalen aan omwonende. De gemeente verwacht van de initiatiefnemer zelf dat hij een regeling treft met de omwonende.
Het komt in de praktijk vrijwel nooit voor dat er planschade wordt betaald aan omwonende. Meestal is alles binnen de marges. Dat wil niet zeggen dat mensen er dus geen last van hebben! Je maakt alleen geen aanspraak op een vergoeding.


3.4.5. Subsidie

Een windturbineproject kost heel veel geld. Gelukkig heeft de overheid bepaalde subsidies die ervoor zorgen dat windturbines rendabel blijven voor de initiatiefnemers. Zonder deze subsidies maakt de windturbine geen winst meer. Lees hier meer over in par. 3.5.1.


3.4.6. Vervuiling van het uitzicht

Windturbines hebben een grote invloed op het landschap. Het is natuurlijk onmogelijk objectief aan te geven of iets mooi is of niet. Het is maar net hoe je ertegen aan kijkt.
Het kost heel veel tijd om een goed plan te maken van een park. Het kijkt vaak mooier als je windturbines in één lijn hebt staan. Kris-kras door het landschap ziet er rommelig uit. Ook geldt over het algemeen, dat je beter een paar grote windturbines kan plaatsen, dan heel veel kleinere.




3.4.7. Waardevermindering huizen

Als er een windmolenpark gerealiseerd wordt in de buurt van huizen, dan zal de waarde van het huis dalen. Het is heel moeilijk te zeggen met hoeveel % de waarde daalt. Dat verschilt per situatie. Het heeft te maken met de geluidsoverlast, de slagschaduw en het uitzicht. Volgens tegenwind Heumen zal de waarde van de huizen bij direct omwonende tot wel 30% dalen, Dhr. Kemperman betwijfelt dit. Dit is pas met zekerheid te zeggen als de windturbines er ook daadwerkelijk waren gekomen.


3.5      Wat zijn de kosten en opbrengsten van het project?

Wat het windenergieproject “Poort van Cuijk” op had moeten brengen hangt af van een zeer groot aantal factoren. We bespreken ze in deze paragraaf. Allereerst zullen we het hebben over de verwachte opbrengsten van het project en vervolgens over de kosten. De kosten en opbrengsten hebben we helaas niet exact kunnen berekenen. Dit komt doordat we niet in staat waren om achter een aantal ontzettend belangrijke gegevens te komen. Daarom zullen we de kosten en opbrengsten meer globaal bespreken.


3.5.1 De opbrengsten

Wat levert het windturbinepark nu eigenlijk op? En wie heeft er nu eigenlijk voordeel bij? We bespreken de opbrengsten van de initiatiefnemers en de opbrengsten voor de maatschappij.

Opbrengsten initiatiefnemers
Het windenergieproject op industrieterrein Haven-Cuijk levert voor verschillende groepen veel op, onder andere voor de initiatiefnemers. Zij zullen inkomsten ontvangen door de opgewekte elektriciteit van de windturbines te verkopen aan een energiebedrijf. In het geval van “poort van Cuijk” is dat Essent. Maar aangezien de aanschaf van windturbines erg duur is (zie 3.5.2), is de opbrengst hiervan niet voldoende om een economisch gezien rendabel windturbinepark te exploiteren. Ook de overheid weet dit. Om dan toch het gebruik van duurzame energiecentrales tegemoet te komen, geeft de overheid een bepaalde hoeveelheid subsidie op iedere opgewekte KWh. Dit heet de zogenaamde MEP-regeling. De MEP-vergoeding is momenteel 4,9 eurocent per KWh. De MEP subsidie wordt eenmalig toegekend voor een periode van maximaal 10 jaar, of loopt af wanneer het limiet van 18.000 vollast uren wordt overschreden.
Verwacht wordt dat in 2004 de reguliere energiebelasting opgenomen wordt in de MEP-regeling. Momenteel bedraagt de REB (reguliere energiebelasting ) nog 2,9 eurocent. Maar de REB zal dalen naar 2,8 eurocent in 2004 en 2,7 eurocent in 2005. Dus met andere woorden, de subsidie op windenergie zal in 2004 7,7 (4,9 + 2,8) en in 2005 7,6 (4,9 + 2,7) eurocent bedragen. Daarnaast is er een kleine vergoeding voor de geleverde fysieke stroom. Deze vergoeding is momenteel 2 eurocent per kilowattuur. Alles bij elkaar krijgen de initiatiefnemers dus 9,7 eurocent als vergoeding van de geleverde energie aan Essent in 2004 en 9,6 eurocent vanaf 2005.
De windturbines op industrieterrein Haven-Cuijk zouden samen goed zijn voor een energieopbrengst van 45 miljoen kilowattuur per jaar. De omzet in geld uitgedrukt ligt dan rond de 0,097 x 45.000.000 = €4.365.000,- voor het eerste jaar. In de volgende 9 jaar zal opbrengst per jaar 0,096 x 45.000.000 = €4.320.000,- bedragen. Dus in een periode van 10 jaar levert het windturbinepark “Poort van Cuijk” de initiatiefnemers een bedrag van (4.320.000 x 9) + 4.365.000 = €43.245.000,- aan inkomsten op.
Verder zou het, wanneer de windturbines gebouwd waren, wellicht nog mogelijk geweest zijn om geld te verdienen aan reclame uitingen op de mast van de turbines. Ook het bouwen van een uitkijkpost voor toeristen op één van de molens, zou tot de mogelijkheden behoort hebben. Welke winst hieruit te halen was, weten we niet. Bij deze laatste twee genoemde punten ging het namelijk nog niet om concrete plannen, maar slechts om speculaties.

We weten nu wat een windturbineproject ongeveer kan opleveren economisch gezien, maar naar de onkosten hebben we nog niet gekeken. Deze onkosten zullen we nu nader gaan bekijken, om zo een indicatie van de echte winst van de initiatiefnemers te kunnen geven.


3.5.2 De kosten voor de initiatiefnemers

De bouwkosten per windturbine op Haven-Cuijk zijn ongeveer 2,4 tot 2,6 miljoen euro, volgens Dhr. Kemperman. Dus de bouwkosten van alle negen windturbines ligt dan rond de 2.600.000 x 9 = € 23.400.000,-. Je kan ervan uitgaan dat ze dit bedrag niet direct voor handen hebben, en het geld dus geleend moet worden.
Over een lening moet een bepaald rentepercentage betaalt worden. Om te weten wat een reële rente is bij het lenen van een dergelijk groot bedrag zijn we naar de ING bank in Cuijk gegaan. Daar kregen we echter te horen dat er bij zulke immense bedragen geen vast rentepercentage gegeven word. De ING kon het rentepercentage daarom alleen maar globaal schatten. De rente zou volgens de bank tussen de 4% en de 5% komen te liggen. Aan de hand van deze schatting hebben wij een berekening gemaakt van de kosten van de lening. We hebben daarbij een rentepercentage van 4,5% gebruikt. Dat is het gemiddelde van de door de bank geschatte rente. Zo kwamen we op de volgende uitkomst van (23400000 / 100) x 4,5 = € 1.053.000. Volgens deze berekening zouden de initiatiefnemers uiteindelijk een bedrag betalen van 24,453 miljoen euro voor een lening van 23,4 miljoen euro. Bovenop dit bedrag komen echter nog de onderzoekskosten, de onderhoudskosten, eventuele kosten door planschade, pacht/huur van de grond en de kosten van obligatieleningen. We hebben helaas geen cijfers van deze kosten, maar we leggen wel even kort uit wat ze precies inhouden.

Onderzoekskosten
Onder onderzoekskosten verstaan we in dit geval de kosten die gemaakt zijn om te kijken hoe het windenergieproject het beste eruit kan komen te zien, en welke locatie het meest geschikt is.

Onderhoudskosten
Bij de onderhoudskosten moet u denken aan de kosten die gemaakt worden voor het onderhouden van de windturbines zelf en de infrastructuur daar omheen.

Planschade
Met planschade bedoelen we de schade die omwonenden en bedrijven, in de nabijheid van het windturbinepark, op kunnen lopen door de windturbines (art. 49 op de wet van ruimtelijke ordening). Als de windturbines er eenmaal staan en ze blijken alsnog voor overlast te zorgen, dan kunnen er daarvoor schadeclaims ingediend worden. U moet dan bijvoorbeeld denken aan geluidsoverlast of belemmering van bedrijfsvoering. Wanneer mensen en/of bedrijven vinden dat zij te maken hebben met planschade, dan kunnen zij een schadeclaim indienen. In het geval van het windturbinepark “Poort van Cuijk’ hebben de initiatiefnemers laten weten op te draaien voor mogelijke opgelopen schade van omwonenden en bedrijven (als het park daadwerkelijk gerealiseerd was). Het bedrag dat hiermee gemoeid gaat, is per situatie verschillend. Dit is namelijk afhankelijk van de aard en de omvang van de overlast.

De pacht/huur van de grond (opstalrecht)
De windturbines moeten uiteraard ergens geplaatst worden. Daarvoor moet grond gekocht of gehuurd worden. De kosten die dit met zich mee brengt voor de initiatiefnemers hebben we helaas nergens kunnen achterhalen, maar we verwachten dat dit tienduizenden euro’s per te plaatsen windturbine bedraagt.

Obligatieleningen
De initiatiefnemers hebben mensen uit de omgeving van Haven-Cuijk de mogelijkheid geboden te participeren in het windenergieproject door middel van obligatieleningen. Mensen konden geld lenen aan de initiatiefnemers waarover dan een bepaalde rente gegeven zou worden door Dhr. Kemperman & partners. Het geleende geld zou gebruikt worden voor de bouw van de windturbines. De waarde van de obligaties is ons niet bekend, evenmin als de rente die erop gegeven zou worden.


3.5.4 Andere economische voor- en nadelen

Niet alleen de initiatiefnemers hebben iets te winnen bij een windenergieproject. Als een gemeente graag als erg milieuvriendelijk bekend wil zijn, dan kan een windenergieproject daaraan uitstekend een bijdrage leveren. Op die manier zou een lokaal windenergiebeleid gebruikt kunnen worden voor de regiomarketing van de gemeente.
Daarnaast hebben de initiatiefnemers, zoals eerder vermeld, mensen in de omgeving van Haven-Cuijk benaderd om mee te participeren in het windenergieproject. Dit door middel van obligatieleningen, waarover de initiatiefnemers dan een redelijke rente zouden betalen. Op deze manier kon de bevolking als het ware delen in de winst. Nog een ander klein economisch voordeel kan zijn dat er door de bouw van windturbines werkgelegenheid gecreëerd word. De molens moeten immers ergens gebouwd worden.


Het overige deel van deze pagina is nog onder constructie.....
Onze excuses voor het ongemak.