Luchtvaarthype - Cirrussmog

Cirrussmog

De aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering en de daarmee samenhangende toename van extreme regenval staat niet in verhouding met die voor de mogelijke oorzaken. Als wij klaar zijn met dweilen, moeten wij ons toch eens af gaan vragen of die kraan niet een beetje dicht kan. Het blad Nature publiceerde al weer enige tijd geleden een artikel over de relatie tussen luchtvaartbewolking en de temparatuur op aarde. Vliegtuigstrepen en -bewolking hebben dus nu wel hun onschuld verloren. Dat kunnen ze bij het KNMI, Vara en NOS nu ook wel weten, en dat moeten zij hun lezers, kijkers en luisteraars ook vertellen. Maar de populariteit van lange vliegreizen en het feit dat er nauwe banden bestaan tussen de weerkunde en de vliegerij, helpen ook niet erg bij het bewust worden en maken van de vele schadelijke kanten van de luchtvaart.

Vliegtuigstrepen verdwijnen vaak snel, maar zij kunnen ook lange tijd zichtbaar blijven. Het worden brede wolken of zelfs 'sluierbewolking' of 'hoge bewolking' die de hele hemel bedekt. Men hoort er zelden over en vrijwel niemand let er op. Vliegen is bovendien erg populair bij publiek, politiek én bedrijfsleven. Wie heeft het dan nog over gezondheidsrisico's? Toch kan het gaan om een zorgwekkende ontwikkeling.

Omdat steeds meer mensen steeds vaker en verder gaan vliegen, neemt luchtvaartbewolking sterk toe. Dit gebeurt echter heel geleidelijk. Luchtvaartbewolking is bovendien meestal niet van natuurlijke bewolking te onderscheiden. Daarom krijgt deze ontwikkeling weinig aandacht.

De zon schijnt de laatste jaren nooit meer 'volop'. De laag luchtvaartcirrus ligt immers vrijwel permanent hoog boven ons werelddeel en filtert voortdurend het zonlicht dat het aardoppervlak bereikt. Het karakter van het zonlicht dat het aardoppervlak bereikt, verandert geleidelijk. Een deel van de straling van de zon wordt teruggekaatst, een deel wordt geabsorbeerd en de rest wordt doorgelaten. Het zonlicht is de laatste jaren witter, scherper, bijtender geworden. Met die dunne laag van ijskristallen waar het zonlicht eerst doorheen moet, is dat ook niet zo gek. En al kan iedereen het merken, toch hoor je er nooit over. En dat is wél gek, want het is niet onbelangrijk wat er gebeurt met ons zonlicht en ons klimaat.

De hemel is ook nooit meer echt wolkenloos, en ook niet meer echt diepblauw, maar fletsig. Hoog in de lucht is er steeds een witte waas. Die is goed te zien als men vanuit de rand van een schaduw in de richting van de zon kijkt. Wat iedereen zou moeten weten, is of het gefilterde zonlicht schadelijker of juist 'gezonder' is dan het ongefilterde? Is het beter of slechter voor de groeiprocessen op aarde? Maar daar horen wij niets over. Iedereen vliegt naar hartelust door, steeds vaker en steeds verder, en weerkundigen blijven doen alsof er niets aan de hand is.

Ook politiek en journalistiek willen hun vingers er niet aan branden, want vliegen is mateloos populair. Voor het reisbedrijfsleven betekent de klimaatverandering een gat in de markt, want met al die regen in onze streken willen de mensen wel boeken. Ook de fabrikanten van sunblockers doen goede zaken, want áls de zon schijnt, dan brandt-ie als een gek. Geleidelijk wordt er nu steeds meer bekend over de effecten van het vliegverkeer op klimaat en weer. Luchtvaartbewolking en de gevolgen ervan vormen een moeilijk onderwerp voor wetenschappelijke studie. Het is immers moeilijk en kostbaar om in de hoge (10-13 km), ijle en ijskoude (minus 50 graden) lucht microscopisch kleine deeltjes te tellen en te meten. Bovendien ontbreken historische empirische gegevens. De wetenschap is voor het verzamelen van gegevens in belangrijke mate afhankelijk van de medewerking van de luchtvaartindustie. En er is geen groot en direct economisch belang. De uitstoot die ergens op tien tot dertien kilometer hoogte plaatsvindt, heeft meestal pas veel later en op een heel andere plaats allerlei moeilijk herleidbare gevolgen voor bewolking, zonlicht, temperatuur, regenval of droogte. Die uitstoot is dan al lang vermengd met andere stoffen en gassen, al of niet van natuurlijke herkomst. Begin er maar eens aan.

Dit betekent echter niet dat men zijn intuïtie en gezonde twijfel moet uitschakelen en de voorspelbare effecten en gevolgen van luchtvaart voor klimaat, weer en zonlicht maar moet ontkennen en negeren, alleen omdat wetenschappelijk bewijs voorlopig zal ontbreken. Veel van die gevolgen zijn te voorspellen met behulp van het gezonde en objectieve verstand, andere zullen ons nog verrassen. Better safe than sorry, zegt het verstandige voorzorgsbeginsel, dat wij nooit mogen loslaten, hoe groot de commerciële en economische belangen ook zijn.

Relatie luchtverkeers en temperatuur

Tot dusver is een relatie tussen luchtverkeer en temperatuur vastgesteld. Er zijn echter nog veel meer gevolgen, die allemaal ernstig kunnen zijn. De uitstoot van luchtverkeer beïnvloedt op allerlei manieren de delicate balans in atmosferische omstandigheden. Daar waar normaal misschien nét geen bewolking zou ontstaan, ontstaat die wel als gevolg van de bijdrage van het vliegverkeer aan de vochtigheid van de omgeving en het aantal condensatiekernen.
Meteorologen van de University of Reading schrijven in het weekblad Nature (15 juni 2006) dat nachtvluchten in Europa het broeikaseffect versterken. Het verbieden van nachtvluchten kan een nuttig instrument worden in de strijd tegen klimaatverandering. Vooral 's nachts en 's winters vormen vliegtuigen die in de hoge troposfeer vliegen (zo'n 10 km hoog) veel condesstrepen. De verminderen de uitstraling van de aarde en hebben dus een opwarmend effect. Dat effect is waarschijnlijk bescheiden omdat condensstrepen ook de warmte van de zon tegenhouden.

 

 

 

Het is al heel wat dat weerkundigen melding maken van sluierbewolking. In werkelijkheid gaat het echter om luchtvaartbewolking, en die is natuurlijk helemaal niet 'onschuldig'. Met zoveel luchtvaartsmog schijnt de zon natuurlijk ook niet 'volop'.

De tijd van vrijblijvende leut en lacherigheid over broeikaseffect en klimaatverandering is nu wel voorbij. Politiek, bedrijfsleven en media zullen de burgers duidelijk moeten maken dat zij zelf medeverantwoordelijk zijn voor veranderingen in het aardse leeflimaat die de levensomstandigheden op onze planeet bedreigen. Pijnlijke veranderingen in ons gedragspatroon zijn onvermijdelijk. Eigenlijk weet ieder ontwikkeld mens dat, maar hij kan zich van de domme houden zolang het hem niet expliciet verteld is.

 

 

 

Bovenmatige regenval in sommige delen van de wereld is de oorzaak van meer droogte elders. Regen kan tenslotte maar één keer vallen, want de hemel is geen onuitputtelijk reservoir. Omdat luchtvaart per saldo bijdraagt aan de opwarming van de aarde, is zij medeverantwoordelijk voor meer verdamping van water van het aardse oppervlak waardoor in de toekomst ook in het totaal meer regen zal vallen. Die regenval zal echter steeds ongelijker verdeeld zijn. Dit is allemaal dermate ernstig dat het onbegrijpelijk is dat iedereen er nog steeds zo lakoniek over doet.
Ook die enorme hagelstenen van de laatste tijd kunnen zijn ontstaan in de dunne lagen luchtvaartbewolking op dertien kilometer hoogte. Een microscopische condensatiekern kan in een val van dertien kilometer uiteindelijk groeien tot het formaat van een tennisbal! Bij alle berichten over veranderend zonlicht, temperatuur, klimaat, hevige regenval, hagelbombardementen, overstromingen en extreme droogten moet veel meer aandacht worden besteed aan de mogelijke oorzaken ervan. En voor het wegnemen daarvan. En voor wat dat voor ons allemaal betekent.