| Esperanto is fonetisch |
|
A, E, I, O, U hebben een heldere klank, zoals in: Waar lekt die bolhoed | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Men spreekt alle letters uit: één letter één klank | De G klinkt als de Duitse en Engelse g in gut, girl. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Het accent valt altijd op de voorlaatste lettergreep. | c is de ts van tsaar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geen onregelmatigheden Geen uitzonderingen | ch, gh, hh, jh, sh en u hoort men in tsjilpen, James, lach, gelei, China en au | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| O | is de uitgang van het zelfstandig naamwoord | Het bijvoeglijk naamwoord eindigt op | A | |||||
| fakto | feit | bela | mooi | |||||
| telefono | telefoon | granda | groot | |||||
| piano | piano | longa | lang | |||||
| In het meervoud krijgen zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden een | J | |||||
| evidentaj faktoj | duidelijke feiten | longaj tabloj | lange tafels | |||
| Zes uitgangen volstaan voor alle enkelvoudige tijden van het werkwoord | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Onbepaalde wijs | Tegenwoordige tijd | Verleden tijd | Toekomende tijd | Verl. toek. tijd | Gebiedende wijs | |||||||||||||||||
| I | AS | IS | OS | US | U | |||||||||||||||||
| esti | zijn | estas | ben | estis | was | estos | zal zijn | estus | zou zijn | estu! | wees! | |||||||||||
| lerni | leren | lernas | leer | lernis | leerde | lernos | zal leren | lernus | zou leren | lernu! | leer! | |||||||||||
| doni | geven | donas | geef | donis | gaf | donos | zal geven | donus | zou geven | donu! | geef! | |||||||||||
| N | vormt de acusatief (lijdend voorwerp) | De bijwoorden eindigen op | E | ||||
| Mi (ik) instruas (onderwijs) lin (hem) | rapide | snel | |||||
| Li (hij) instruas (onderwijst) min (mij) | bone | goed | |||||
| Vi (U) vidas (ziet) la domon (het huis) | diligente | ijverig | |||||
| De deelwoorden kunnen bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig naamwoord en bijwoord zijn. | |||
|---|---|---|---|
| Bedrijvend | Tegenwoordig: ANT | Verleden: INT | Toekomstig: ONT |
| Lijdend | Tegenwoordig: AT | Verleden: IT | Toekomstig: OT |
| vidanta ziende | vidinta ziende (in het verleden) | vidonta ziende (in de toekomst) | |
| vidata gezien | vidita gezien (in het verleden) | vidota gezien (in de toekomst) |
| CHU | vormt de vragende zin (= Frans est-ce que). | Ja is JES en Nee is NE | |
| Chu li estas malsana? Is hij ziek? |
| Het enige lidwoord van bepaaldheid is | LA | la knabino estas bela | Het voorvoegsel | MAL | granda | groot | |
| het meisje is mooi | malgranda | klein | |||||
| la knaboj estas grandaj | dika | dik | |||||
| (een blijft onvertaald) | de jongens zijn groot | duidt het tegengestelde aan | maldika | dun | |||
| Hoofdtelwoorden: | unu 1, du 2, tri 3, kvar 4, kvin 5, ses 6, sep 7, ok 8, nau 9, dek 10 |
| cent 100, mil 1000, miliono 1.000.000 | |
| Rangtelwoorden met a: | la unua klaso - de eerste klas |
| Het beroep wordt aangeduidt door | IST | dentisto | tandarts | Het vrouwelijk geslacht wordt aangeduid door | IN | la viro | de man | |||
| bakisto | bakker | la virino | de vrouw | |||||||
| floristo | bloemist | la patro | de vader | |||||||
| la patrino | de moeder | |||||||||