Het eerste artikel heeft ds A.S.J. Smilde (Gereformeerd
predikant in de Wilhelminakerk te Dordrecht) geschreven voor de Gereformeerde
Kerkbode. Hij heeft mij gevraagd een reactie daarop te geven. Dat is
het tweede artikel op deze pagina.
W. Baan
Nog
even hopelijk!
In het dagblad "Trouw" van donderdag 26 juni begint Lodewijk
Dros zijn artikeltje over "Samen op Weg" met een prachtige
inleiding. Hij schrijft:
"Het is 9 mei 2004. Een dominee sprenkelt wat water op het hoofd
van Willem Claus Jorge, zoon van Willem-Alexander en Maxima. Het koningskind
is een van de eerste die gedoopt worden in de Protestantse Kerk in Nederland.
Een week eerder waren de drie Samen op Wég kerken verenigd en
deze doop is de kroon op decennia overleg, ja de lijm in een scheur
van eeuwen"
Helaas maakt hij zijn lezers tenslotte duidelijk hoe dit toekomstbeeld
nog akelig verstoord kan worden en dat de koninklijke baby volgend jaar
eventueel toch hervormd gedoopt gaat worden zoals zijn vader al had
aangekondigd.
Persoonlijk hoop ik van harte dat de "Protestantse Kerk in Nederland"
per l mei 2004 een feit wordt. De Gereformeerde Kerken stemden op hun
synode in Alphen aan de Rijn op 27 juni j.l. voor het verenigingsbesluit
in eerste lezing met slechts twee stemmen tegen; de Hervormde synode
heeft in Dalfsen met 68 stemmen voor en 15 tegen daarmee ingestemd;
de Lutherse synode heeft nog niet vergaderd. Op 12 december 2003 wordt
het definitieve besluit genomen, nadat de classicale vergaderingen en
de plaatselijke kerken/ gemeenten zich er over hebben uitgesproken.
In "Hervormd Dordrecht" van 27 juni en in het Kerkblad van
de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Dordrecht van juli-augustus wordt
hieraan ruim aandacht geschonken, in onze Kerkbode is dat helaas minder
het geval. Jammer, want juist voor de kerkelijke situatie in Dordrecht
is het van groot belang. Verheugend is dat er al gemeenten samen-op-weg
zijn: in Sterrenburg, in de Stadspolders en binnenkort ook in onze wijk
(Wilhelminakerk-Petruskapel-(ex-) Stephanus- en Noorderkerk). Maar er
blijven nog een aantal gemeenten, die het niet zijn: de Grote Kerk,
de Augustijnen- en Pauluskerk, de Andreaskerk, de Maranathakerk en de
Wijnstok. De Lutherse Kerk staat ook niet te dringen, al wordt er in
het persoonlijke vlak al samengewerkt. Maar voor alle gemeenten, of
zij zich nu plaatselijk wel of niet verenigen, gaat de kerkorde van
de Protestantse Kerk in Nederland gelden als het definitieve besluit
tot eenwording genomen is. Wel krijgen de gemeenten volop de mogelijkheid
om gestalte te geven aan hun eigen vorm van gemeente-zijn. Zij mogen
zelf bepalen wie tot de sacramenten van doop en avondmaal toegelaten
worden, hoe de eredienst ingevuld wordt en of niet-huwelijksrelaties
ingezegend gaan worden. In dat opzicht wordt tegemoet gekomen aan de
Gereformeerde Kerken met hun nadruk op de zelfstandigheid van de plaatselijke
gemeente. Wel wordt er een grotere nadruk op de bovenplaatselijke organen
gelegd, op de gemeenten samen: de classis. Kerk ben je nooit alleen.
De ambten krijgen ook meer accent. Naast het ambt van predikant, ouderling
en diaken komt er de ouderling-kerkrentmeester. De commissie van beheer,
onze commissie van A(dministratie) en B(eheer), wordt tot het college
van kerkrentmeesters. De diakenen gaan samen het college van diakenen
vormen. Dat zijn typisch hervormde elementen. Vooral voor de Lutherse
Kerk is dat wat nieuws. De financiële paragraaf- hoe belangrijk
ook- laat ik buiten beschouwing. Die is mij te ingewikkeld.
De nieuwe kerkorde met de daarbij behorende ordinanties geldt dus voor
alle kerken/ gemeenten en dat betekent dat wij ook hier in Dordrecht
met de andere, niet S.o.W.-gemeenten te maken krijgen. Persoonlijk hoop
ik dat het niet alleen op organisatorisch terrein het geval zal zijn
maar dat wij ook inhoudelijk en praktisch elkaar ( weer) nader komen.
Het spannende van de kerk is dat je te maken krijgt met mensen met een
eigen geloofsbeleving, mensen die niet samen komen omdat zij over alles
hetzelfde denken of omdat zij elkaar zo aardig vinden, maar omdat zij
door God geroepen zijn gemeente van Christus te zijn. Voor mij betekent
het samengaan met de Hervormde en Lutherse Kerk een verrijking van het
kerk-zijn. De nadruk die in de Gereformeerde Kerken lag op de plaatselijke
kerk was mij te groot
Je ziet de gevolgen ook bij ons. Soms heb ik het gevoel dat iedere wijk
zijn eigen kerk/gemeente alles vindt en weinig boodschap heeft aan de
andere. Maar is het niet zo dat wij met elkaar ons inzetten voor een
nieuw kerkgebouw voor de gemeente in Sterrenburg en Stadspolders en
voor een ander orgel in de Wilhelminakerk? Dat wij ons met elkaar inzetten
voor het Samen-Op-Weg gebeuren hier en het stimuleren waar mogelijk.
Ik denk zelfs dat wij met de Lutherse Kerk nadenken moeten over haar
rol in de Protestantse Kerk hier ter plaatse en haar helpen die te vinden.
In haar kleinheid heeft zij recht op een eigen plaatsje.
"Bij "Samen-Op-Weg" gaat het niet alleen om het organisatorisch
samengaan van kerken" zei ds. Den Wijer op de avond, die de Hervormde
Gemeente van Dubbeldam rond dit thema had belegd en waar wij uitgenodigd
waren, "nee, het gaat ten diepste om de vraag naar de aard van
ons kerk-zijn". Hoe moeten en willen wij in de toekomst kerk van
Jezus Christus zijn. Hij is uiteindelijk Heer van de kerk. Over die
vraag is m.i. veel te weinig nagedacht. Het gaat om het wezen van de
kerk. Dat is het gelijk van de Gereformeerde Bond.
Ik hoop daarom dat de kerkelijke discussies over het wel of niet instemmen
met het voorstel een Protestantse Kerk in Nederland te gaan vormen,
niet vast gaan lopen op de vraag naar de eigendomsverhoudingen. Het
gaat er niet om wie de baas is en wie het geld heeft, hoewel dat vaak
dezelfde vraag is. Het gaat om de opdracht van Christus om de mensen
tot Zijn discipelen te maken en te dopen in de Naam van de Drie-enige
en Zijn geboden te onderhouden. Het gaat om het Koninkrijk van God.
Ik hoop dat het visioen van Lodewijk Dros werkelijkheid gaat worden
en het koninklijke kind in de Protestante Kerk in Nederland, waarvan
onze kerk in Dordrecht een onderdeel is, gedoopt wordt, alleen, eerst
moet prinses Maxima en moeten onze kerken nog bevallen.
Ds Aage Smilde
Goedendag
Aage,
Bedankt voor jouw 'voorpublicatie' waarin je inzage geboden hebt!
Een duidelijk stuk dat naar, we mogen hopen, het gebrek aan informatie
goed maakt. Ook in mijn Dordtse Gemeente speelt S.o.W. geen grote rol,
en het landelijke gebeuren al helemaal niet.
Er is veel onduidelijkheid. Telkens moet ik vrienden, kennissen en gemeenteleden,
wanneer zij met mij willen spreken over de trio-oecumene, vragen, of
ze het plaatselijke S.o.W. bedoelen, of de vorming van de (landelijke)
fusiekerk. De meesten zien het verschil niet, denken dat het één
niet zonder het ander gaat.
Zij krijgen dan het voorbeeld van mijn andere Gemeente, de elg
Bergen op Zoom. De gemeenteleden hebben al sinds de 19de eeuw goed contact
met de gereformeerden en hervormden. Hervormden en lutheranen lever(d)en
de regenten van het Protestants Weeshuis, de predikanten hebben er ook
zitting. Het meeste geld is ooit geschonken door een gereformeerde man.
Nu waren de hervormden en gereformeerden al een aantal jaren in een
federatief verband, en wij nemen sinds kort deel aan het fusieproces
dat thans in B.o.Z. op gang komt. Een natuurlijke gang van zaken. Het
heeft niets geforceerds, het komt van onder naar boven.
Toch zijn we als Bergse lutheranen tégen de vorming van een landelijke
fusiekerk. We vinden het opgelegd van bovenaf, bedreigend voor zeer
kleine Gemeenten die geen menskracht hebben om zich af te vaardigen
in de 'nieuwe' gremia, en gevaarlijk voor het voortbestaan van die Gemeenten
wanneer de (voornamelijk financiele) nood eens aan de man komt.
Wat het plaatselijke gebeuren betreft, je ziet duidelijk het verschil
tussen 'Dordt' en 'Bergen:' het is puur sociaal. De lutherse Dordtenaren
'hebben niets' met de gereformeerden en hervormden, ze voelen zich niet
op hun gemak in die andere kerkgebouwen. De lutherse Bergenaren zaten
al tientallen jaren zo nu en dan in grote gebouwen als de St Gertrudis
(de stadskerk) en de andere kerkgebouwen. Veel wordt op informele, gemoedelijke
wijze geregeld.
Over leerverschillen wordt niet gesproken in Bergen op Zoom. Wel zijn
de 'andere protestanten' liturgisch laagkerkelijk, maar dat geeft juist
een zinvol verschil. Zinvol omdat we dan ook een eigen status kunnen
verdedigen. In Dordrecht heeft ds Ries den Dekker een liturgie die erg
lijkt op de onze. Wie naar zoiets op zoek is, kiest sneller voor de
indrukwekkende, goedlopende Grote-Kerk Gemeente, dan dat men aansluiting
zoekt bij de lutherse Gemeente. Ons 'bestaansrecht' als zelfstandige
Gemeente is niet zo evident.
Het zal in Dordrecht wel blijven bij samenwerking op persoonlijk vlak
(zoals jij dat formuleert) tussen de Wilhelmina-wijkgemeente en de lutherse
Gemeente. Voor meer hebben wij geen menskracht. Men kan constateren,
dat men veel energie in zoiets steekt en enkel winst op (inderdaad datzelfde)
persoonlijk vlak boekt. Gaat iemand van ons eens vertrekken, dan is
ineens veel weg. Gemeenteleden zullen het nooit als een prioriteit zien
om verworven contacten op 'lager vlak' voort te zetten. Ze vervallen
gewoon weer in 'oud gedrag.'
Je wist al dat oecumene bij mij niet tot een afgod verheven is, iets
wat bij sommige van mijn collegae wel het geval is. Hun ontbreekt het
ten ene male aan nuchterheid en realiteitszin. Fusie die zich verliest
in organisatorisch werk enerzijds en hol-geestelijke retoriek anderzijds
lust ik niet.
Een goede zomervakantie gewenst! En sterkte met de laatste werkdagen,
want die vallen nooit mee!
Ds Willem Baan