Een preek
als deze is natuurlijk een subjectief verhaal. Sommigen hier zullen maar
een deel waarderen, of misschien wel heel weinig. Maar dan moet u maar
denken, dat wij hier geen afgeronde standpunten kunnen geven. Wat we wel
doen, is de schok, de apathie of het verdriet die wij afgelopen week opgelopen
hebben, brengen in het huis van God. We weten immers, dat wat afgelopen
week gebeurd is, van een gewicht en een invloed is, zo diep ingrijpend
voor ons land, dat de Kerk daarbij niet zwijgen mag. Maar ook voor ons
persoonlijk: onze gevelens van verdriet en ontreddering mogen in Gods
huis gebracht worden.
Uit het spontane volksverdriet bemerken we, hoe belangrijk mensen een
voorloper, een leider, een inspirator vinden. Daarom is het nodig en goed
om Jezus en Pim te vergelijken, hoe ongebruikelijk, of misschien banaal
(voor een kerkdienst dan) dat op u overkomt.
Ik
hoef ook niet te benadrukken dat de Christusverkondiging hier het doel
is.
U begrijpt
tóch al, dat de vergelijking in het voordeel van de Christus Jezus
zal uitvallen.
Op
belangrijke punten gaat de vergelijking mank. Hun beider levenseinde door
moord is niet van dezelfde aard. Achter de moord op Pim Fortuyn zat geen
georganiseerde aanslag. Wel kunnen we dat zeggen van de wrede dood van
Jezus. Hij is het slachtoffer geworden van het krachtenspel tussen enerzijds
schriftgeleerden en opperpriesters, en de Romeinse stadhouder anderzijds.
Ook
de vooropgezette moord op Jezus heeft veel emoties losgemaakt bij zijn
eerste leerlingen.
Waar
ik dan nu eerst bij stil wil staan, zijn de volgelingen. De volgelingen
op de lijst Fortuyn...?
Het
gaat mij vanochtend niet om partijpolitiek, maar om de mens en de mensen
die een beweging tot stand brengen. Daar hoort nu eenmaal ook emotie bij,
een emotionele band die je hebt met je leider. Dit is belangrijk, zelfs
voor jonge mensen in ons land. In een interview vorige week zei een jongedame,
amper twintig: 'Vroeger interesseerde politiek me niet, het sprak me niet
aan. Maar door het optreden van Pim Fortuyn ben ik er anders tegen aan
gaan kijken. En nu verdiep ik me er in.'
Dit is belangrijk! Ook de politieke tegenstanders van Pim Fortuyn zullen
toch erkennen, dat dit winst is!
Jezus en Pim zijn leiders die aan
het begin gestaan hebben van een beweging, van een groeiende groep mensen
die anders willen.
Beide groepen mensen zijn overweldigd door verdriet toen hun inspirator
en leidsman heenging.
In
het verdriet van de discipelen hebben wij een reactie van de eerste kerkleden,
mensen die niet lang daarna in een nieuw-testamentische brief aan de Galaten
worden genoemd: de pilaren van de Kerk. De fundamenten dus.
Hier
horen we nu eerst, met hoeveel angst en beven de vroeg-christelijke Kerk
begonnen is.
Maar
er was ook verwondering en brandende liefde tot de Christus Jezus. Gelukkig
is deze liefde geen heldenverering geworden, en beseften de eerste christenen
dat zij ook een eigen verantwoordelijkheid droegen.
Is
dat ook het geval bij de beweging rond Pim Fortuyn?
Wie
in de afgelopen week zijn/haar oren wijd openheeft gehouden, heeft opmerkelijke
dingen gehoord.
Op
maandagavond werd op een van de televisiezenders een deskundige geïnterviewd.
Hem werd gevraagd hoe het nu verder moest met de partij van Fortuyn. Wat
antwoordde deze deskundige?
'Alle
aanhangers van die partij keken enkel naar Fortuyn, kwamen op hem af.
Vraag hen eens, of ze twee andere namen van die kandidatenlijst kunnen
noemen. Dat zal vrijwel niemand kunnen...'
Wij als lutheranen weten waarschijnlijk wél, dat nummer twee op
de lijst een lutheraan is! Maar de meeste landgenoten zullen geen enkele
naam kennen... .
Het
hing dus wel van één persoon af, één enkeling
die massa's op de been kon brengen.
Nu
kijk ik naar Jezus, en let dan op zijn volgelingen. Dat was toch bijna
niets, een handjevol... .
Hier
gaat het uiteen, hier zie je dat de Kerk een heel andere bron en oorsprong
heeft dan een begaafde leider als Pim Fortuyn die handig inspeelt op de
onvrede onder de mensen.
Bij
een minderheid in ons land heeft dit gemengde gevoelens opgeroepen.
Gevoelens van bezorgdheid, maar ook van bewondering, hoe knap en vaardig
deze man de mensen in ons land kon bespelen.
Pim
Fortuyn was een fenomeen, en dat is iets waar honderdduizenden volgelingen
zich door hebben laten meeslepen. Dat zijn mensen die - helaas - geen
gevoel voor politieke nuances, voor balanceren, en afwegingen hebben.
Hier
is ook een vergelijking mogelijk met de hooggespannen verwachtingen die
de discipelen hadden van Jezus.
De
eerste leerlingen hébben aanvankelijk gedacht, in Jezus de oplossing
van hun problemen te hebben, en de vervulling van hun idealen. Hoor in
het hemelvaartverhaal, hun vraag aan Jezus: 'Heer,
herstelt gij in deze tijd het koningschap voor Israël?'
Het
antwoord heeft niets van aandachttrekkerij naar zichzelf toe. Jezus wil
niet hóren van een mogelijkheid dat hij het zelf zou zijn die Gods
koningschap gaat herstellen. Hij wijst op de Allerhoogste alleen, zijn
goddelijke Vader.
Al
was Jezus een prominent persoon, viel hij op, en leek het alsof hij als
een volslagen solist tewerk ging, hier blijkt dat hij toch een gehoorzame
zoon van zijn hemelse Vader wilde blijven.
Zeker
is en blijft de Christus Jezus het middelpunt van onze verkondiging en
kerkelijk
leven. Toch heeft hij zichzelf niet beschouwd als altijdblijvend altijd
in beeld. Hij is heengevaren, dat is de Hemelvaart. Volgens het Johannesevangelie
zegt hij tot zijn discipelen: 'Jullie moeten niet blijven treuren. Het
is nuttig voor u dat ik heenga, want alleen dan kan de Trooster tot u
komen.'
Hoort
u dat, dat Jezus vrijwillig heengaat, en dat hij zegt dat er een plaatsbekleder
komt?
Wat
een verschil met wat ik afgelopen week hoorde...
Een
woordvoerder van de partij Fortuyn kreeg de vraag gesteld: 'Wie zal de
opvolger van Pim Fortuyn worden?'
Zonder
aarzelen antwoordde deze man: 'Dat kan niet, Pim kan geen opvolger krijgen.
Hij was zó uniek...'
Op
zo'n moment denk ik: nee, hier kan het verkeerd gaan. En ik denk dan aan
Jezus die leerlingen om zich heen verzamelde en aan hen verantwoordelijkheid
gaf om de pilaren en fundamenten van zijn Gemeente te zijn.
De
beweging die Pim Fortuyn in gang gebracht heeft, kan een hele goede uitwerking
hebben, dat mogen we niet op voorhand uitsluiten. Zeker in de kerkelijke
Gemeente mogen wij niet klaarstaan met onze oordelen en veroordelingen.
Maar
die wrede moord dan, wat is daar de zin van? Zou u zeggen: ja maar daar
kun je toch geen antwoord op geven, dan is het de taak en de plicht van
de Kerk om de zin van de kruisigingsdood van de Christus te verkondigen.
Het is een zingeving van Godswege, zo heeft de oudchristelijke Kerk de
moord op Jezus verstaan, uitgelegd en verkondigd.
Zullen
wij ook ooit zien welke plaats de dodelijke aanslag van maandag 6 mei
gekregen heeft?
Hoe
zal het nu verder gaan? Hoe
zal dit alles aflopen? Of anders gevraagd: heeft dit ook een bedoeling
van Godswege? Een legitieme vraag toch, want de schok, de verontwaardiging
en het verdriet vanwege de moord op Pim Fortuyn zouden best wel eens een
aardverschuiving in onze Nederlandse politiek kunnen veroorzaken.
Is
er een bedoeling van Godswege?
Ik
moet denken aan wijze woorden uit de mond van een joodse wetsleraar, in
de dagen van de eerste christusprediking. Gamaliël heette die rabbi.
Toen
zijn collega's wetsleraars en de opperpriesters van de tempel korte metten
wilden maken met de apostelen van Jezus, nam Gamaliël het woord en
riep op tot bedachtzaamheid. Zijn woorden luidden:
'Laat
u niet in met deze mensen en laat hen geworden; want indien dit streven
of dit werk uit mensen is, zal het vernietigd worden, maar indien het
uit God is, zult gij hen niet kunnen vernietigen; het mocht eens blijken,
dat gij tegen God strijdt.' Hand. 5 :38
Mij
dunkt, dit is wijsheid. Daar is eens iemand die geen geweld gebruikt jegens
anderdenkenden. Zij hoeven wat Gamaliël betreft niet uit de synagoge
te worden geworpen.
Hoe
dan ook, als Gemeente van Christus mogen wij de zekerheid ontvangen dat
hij, Christus, onze Heer
is. Dat betekent niet dat hij, als onze voorloper, ons de verantwoordelijkheid
uit handen neemt.
Wij
moeten ons dagelijks laten inspireren door hem, en dan vooral door zijn
vrijwillig op zich genomen dood. Die dood betekende een schok en ommekeer
onder zijn volgelingen.
Misschien
zal de schok die de moord op Pim Fortuyn heeft teweeggebracht, ook een
zuiverende werking hebben. Ons land kan daar baat bij hebben.
Ooit
is ook de dood van Jezus een keerpunt geweest, een omwenteling in de joodse
synagogen rond de Middellandse Zee, en van daaruit over heel de wereld.
Tot
de dag van vandaag is er een christelijke Kerk, waarin de Liturgie gezongen
wordt van de Christus Jezus. Zo groot was uiteindelijk het vertrouwen
in de Christus Jezus, dat de eerste generaties christenen schitterende
liederen gemaakt hebben. Ze verheerlijken hem en zijn macht en gezag,
die zo groot waren dat hij de dood heeft overwonnen! Dat is de belijdenis
van de Kerk: Christus is Heer !
Sluiten
wij ons daarbij aan door het zingen van gezang 317
|