De Heere-God van Israël heeft zijn volk bevrijd uit de slavernij. In het Vierde der Tien Woorden belooft Hij dat die vrijheid mag blijven, ook in het beloofde land.
U hoeft niet van ene slavernij naar de volgende te gaan.
Gedenk de Sabbathdag om die te heiligen. Heiligen is apart-zetten, hem houden bij de bron, en dat is de Heere-God zelf.
Gedenken is anders en sterker dan denken aan. Gedenken is dat u de Heere-God houdt aan zijn eigen Woord, Hem aanspreekt op zijn beloften. Warempel! Hier geeft de Heer zelf ons stof tot gedachtenis! Hij zegt: ‘... want in zes dagen heeft de Heer de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daar in is, en Hij rustte ten zevende dage.'
In dit scheppingsverhaal is de Heer met goddelijke daadkracht aan het werk geweest. Wie heeft zoiets gepresteerd? Nee, zult u zeggen, dat kan niet, dat hoeft niet. Ja wel, maar hoe mogen wij dan leven en werken?
Let op dat woord ‘Sabbathdag.' Daarin zit het woord ‘ophouden' ...!
Na zes dagen scheppende arbeid hield de Heer op...!
‘Rustte,' aldus de meest gangbare vertalingen, maar dat rusten wil niet zeggen dat de Heer moe was.
In het oorspronkelijke woord zit de notie ‘ophouden,' ‘staken.' Het hoeft niet almaar door te gaan, er mag een keer een punt gezet worden.
In alle toonaarden en varianten is dat voor ons van belang. Er is geen sprake meer van vrijheid wanneer wij niet van ophouden weten. Of wanneer we altijd ontevreden zijn. Zelfs mensen die in armoede leven en zitten in de hoek waar de klappen vallen, laten zij toch oppassen dat ze niet bozig en gemelijk in het leven staan. Ze hoeven het zichzelf toch niet moeilijker te maken dan het al is ...?
Dan zijn er de mensen die de wind mee hebben en het niet aandurven, even uit de wind te gaan staan.
Bang dat de wind weg is, straks.
Tot in de twintigste eeuw werden er nog grafstenen gemaakt, met onder de naam van de overledene de spreuk: ‘zijn leven was arbeid.'
Het laat zich denken dat zo iemand nooit een ophoud- dag heeft gekend, nooit een rustdag gesmaakt. Ja, de dag van zijn dood misschien, toen móest hij wel ophouden. Maar dat was dát de bedoeling ...?

De ophoud-dag mag ons tot vreugde zijn, om óp te ademen, en daarom staat deze dag apart, is hij geheiligd. Laten wij dan de heiliging van de zondag weer niet van de weeromstuit tot een zwaarwegende plicht maken...
Hoe beleven wij de Zondag? Of is dat geen probleem voor ons....? Voor ons niet misschien, maar voor duizenden stadsgenoten en bewoners van omliggende dorpen is het wel iets om voortdurend zorgvuldig mee bezig te zijn. Zij spreken over zondagsheiliging.
Bij Nederlandse lutheranen leeft de zondagsheiliging minder sterk.
Daarmee is de kous niet af. Zou het niet kunnen zijn, dat het gemak waarmee wij de Zondag doorbrengen verraadt, dat wij de betekenis van deze dag niet kennen? Het is goed voor ons, opnieuw te horen naar de heilige Schrift, en ook te luisteren naar het volk dat dit Vierde der tien Woorden heeft ontvangen.
Hoe heeft Israël de Sabbat in gedachtenis gehouden, om die te heiligen?
In het Derde van de Tien Woorden heeft Heere-God zijn Naam geopenbaard, de enige Naam die aan de mensen gegeven is waardoor wij moeten worden behouden. En nu in het Vierde Woord wordt er iets van dat behoud concreet gemaakt. Het volk Israël ontvangt de Sabbat-dag en dat is van wereldwijde betekenis. De ophoud-dag is Israëls geschenk aan de wereld. Het is een tempel in de tijd. Een stenen tempel, hoe belangrijk ook voor Israël, een stenen tempel is altijd wat dubieus geweest. Hij behoorde tot de godsdienst en was ruimtelijk.
Maar de Sabbatdag is een paleis in de tijd. Het is een gave van de Heer in de geschiedenis die Hij met ons maakt. Een dag aan Hem gewijd, dat is pas de ware tempel waarin God en zijn volk elkaar mogen ontmoeten. Een dag waarop wij kunnen op-ademen, net zoals op deze Zondag Laetare.
Eigenlijk is iedere Zondag een feestdag midden in de tijd, een dag waarop wij de grote daden van de Heer gedenken: de schepping van hemel en aarde; de uittocht uit het slavenhuis; de opwekking van de Messias uit de doden.
Ook vooruit kijken wij, vol verlangen naar een reine aarde waarop gerechtigheid woont. Dat is Gods toekomst, de zin van de schepping. Zo vallen verleden en toekomst samen in deze ene dag, deze tempel in de tijd.

Misschien is nu toch de vraag bij u gerezen : als er dan zoveel inzit, in die Zondag, hoe moeten wij die dag dan beleven ?
Maar, de rustdag wordt allereerst geschónken, en dat in de verkondiging. Daarbij hoort géén gedetailleerde informatie hoe we op die dag moeten leven.
Het belangrijkste is, te leven vanuit de rust die ons wordt geschonken.
Maar u zou toch willen weten, hoe op die manier het gedenken van de Sabbat gaat?
Dan brengen we een bezoek aan een Joods gezin in een ghetto. Vader moet keihard werken, zes dagen lang, en de verdiensten zijn laag. Moeder heeft het al even druk met het huisgezin: koken, verstellen, schoonmaken en kinderopvang. De maaltijden zijn karig; de gezichten bedrukt, de gestalten gebogen.
Maar op de Vrijdagavond verandert er iets in huis. Moeder haalt uit de kast lekker eten dat zorgvuldig in de afgelopen week apart gelegd is, soms ten koste van de doordeweekse maaltijden.
Vader komt thuis en frist zich op. Hij trekt zijn beste pak aan. Het huis raakt doortrokken met een heerlijke geur van de maaltijd die bereid wordt.
Er is een verwachting in het gezin gekomen, alsof er iemand op bezoek komt. Inderdaad, er wordt een koningin verwacht, Hare Majesteit de Sabbat.
Maar, een koningin... die past toch alleen bij prinsen en prinsessen?
Ja, moeder sloof wordt nu een prinses, en vader werkezel wordt een prins !
Gemeente, denk u dat in, de Joden in de getto's van de christelijke steden, eeuwenlang in Europa... sloven en werkezels, ja zelfs rijke Joden moesten knokken en keihard werken om de zware belastingdruk en de discriminatoire maatregelen te boven te komen. Deze mensen gingen op Vrijdagavond een paleis binnen, een tempel in de tijd. In die tempel ontvingen zij koningin Sabbat. Zij maakte van slaven vrijgeborenen. Het Godsvolk legt zich aan de boezem van de Sabbat en verkwikt zich.

Nee, dit is geen vlucht uit de werkelijkheid. De rustdag gedenken is werkelijk aan jezelf toekomen, en het rechte gevoel van eigenwaarde hebben.
Het Woord van Jezus gaat dan functioneren, dat de Sabbat er is ten dienste van de mens, en niet omgekeerd. Op de Sabbat krijgt het leven een glans. Sloebers en slovers worden één dag lang prinsen en prinsessen. Dat is de belofte zichtbaar gemaakt, dat eens het mensenleven een voortdurende vreugde zal zijn. De aarde een paradijs, een onafgebroken Sabbatstijd.
Eén van de zeven dagen mogen onze zorgen op zij gezet worden, mag onze geest zich ontspannen, ons lichaam zich verkwikken. Het is ophoud-dag, rustdag, belofte-dag, telkens tussen zes dagen in. Het is net als deze Zondag Laetare : midden in de sobere paarse tijd wordt het lichter, fleuriger; roze op weg naar de witte kleur.
Wanneer wij de vreugde van de rustdag kennen, en wij geloven de belofte die daarin vervat ligt, dan houden wij ons niet angstvallig bezig met wat wel en wat niet mag op Zondag. Het vierde der Tien Woorden wil onze vrijheid. Natuurlijk niet een vrijheid in losbandigheid, maar een zelfstandige, weloverwogen vrijheid. Daartoe heeft Christus ons vrijgemaakt, zoals de slotwoorden van het Epistel op deze Zondag luiden. Christus is ook de volheid van het Vierde Woord. Hijzelf is Heer over de Sabbat.

Veel hangt af van onze vrije, en creatieve beslissingen hoe wij de rustdag gedenken. Zo gaan wij toch met een geschenk om, dat mag; en een geschenk is de rustdag.
In deze gave komt de Heer weer een stap dichterbij ons. Het is via het volk Israël, dat dit kostbare geschenk komt tot heel de wereld van volken en stammen. Dit horen, hier acht op slaan en er naar leven, dat is waarachtige wijsheid,
van die wijsheid zingen wij: gezang 22 : 1, 2, 5 en 6