Wat is luthers en wat zijn lutheranen? Wanneer je het benadert vanuit
de oorsprong in de zestiende eeuw, zou je kunnen zeggen: lutheranen zijn
rooms-katholieken die ruzie hebben met de paus.
Ondanks (of misschien: juist door) die ruzie zijn lutheranen altijd dicht
bij de westerse moederkerk blijven staan. Begrijpelijk dat strenge calvinisten
Luther verwijten, dat hij in zijn kerk-hervormende arbeid niet ver genoeg
gegaan is.
Met rooms-katholieken is veel overeenstemming in de leer. Er is bijvoorbeeld
een verrassende eenheid in denken over de rechtvaardiging – Hans Küng
heeft dat aangetoond. De verschillen vind je vooral in de ecclesiologie.
Het ambt is niet exclusief priesterlijk. Hierachter zit een heel eigen kerkvisie.
Niet het ambt maakt het Woord, het Woord maakt het ambt. Zo komt het dat
er onderscheiden avondmaalsopvattingen zijn.
Maar Luther heeft nooit een afgeronde theologie gepresenteerd. Zijn geschriften
hebben veel weg van een oerwoud, terwijl het werk van Calvijn zeer systematisch
is.
Dé lutherse identiteit bestaat niet. Leerstellingen hoeven lang
niet overal verplicht geloofd te worden. Luthers Nederland laat zeer veel
vrijheid, de lutherse Missouri Synod (in de Amerikaanse staten Michigan
en Missouri) eist van de Avondmaalsgangers onderwerping aan de belijdenisgeschriften.
Er is hoogkerkelijk ceremonieel en laagkerkelijk experiment in dezelfde
wereldkerk. De verkondiging is christocentrisch en deze woordverkondiging
is belangrijker dan de letterlijke tekst van de bijbel.
Er wordt wel gezegd, dat de kenmerk van de lutheranen 'liturgie' is. Maar
wie dat zegt verkijkt zich op een buitenkant, een vorm. Die vorm is voor
ons als zeer kleine groep kerkgangers onmisbaar om gestructureerd te vieren,
maar is niet onze identiteit. Want dat is is de woordverkondiging.
Het Woord van God is niet identiek met een hoeveelheid heilige geschriften;
wij geloven niet in een boek. Maar het is het levende Woord, de opgestane
Heer, Christus.
Bij vrijzinnige lutheranen - zoals Rudolf Bultmann - is dat levende Woord
zeker zo belangrijk als bij rechtzinnige, maar op andere manier, meer
'mensmiddelpuntig'.
De lutheranen in Dordrecht hebben een vrijzinnige achtergrond. De oudste
gemeenteleden moet je niet naar leerstellingen vragen... In de loop van
de tweede helft van de vorige eeuw ging luthers Dordt 'om' en heeft nu
een rechtzinnige instelling. Maar het is een rechtzinnigheid die nog steeds
zonder dwang of verplichting is.
Erg belangrijk voor de kerkgangers hier is het kerkgebouw: daar hechten
zij groot persoonlijk belang aan. Daar hebben zij de ontmoeting met God
en met elkaar, en dat kerkgebouw draagt bij aan de intimiteit waarmee
die ontmoeting geschiedt. Zij zijn zich ook bewust van de uitstekende
akoestiek. Zij zingen graag en ontvangen hartelijk elk koor dat hun klassieke
liturgie ondersteunt.
De toekomst van de lutheranen in Dordrecht is niet meer zonder de pkn
te denken. Wel had en heeft een deel van de leden moeite met deze fusiekerk.
Maar, de tegenstanders van de vorming van de pkn lieten zich niet leiden
door ‘luthers geloof,’ maar door de vrees dat door het kleine
getal samenwerking een te zware opgave zou worden.
Toch blijft het vertrouwen dat deze Gemeente mensen zal aantrekken die
bewust kiezen voor de woordverkondiging en liturgie in dit kerkgebouw.
W. Baan |
