gegeven, is niet bedoeld om te gaan op de omstreden opvattingen van de theologen H.M. Kuitert of C.J. den Heyer. De opsteller, dr. J. Muis, wijst er juist op, dat het belangrijk is dat de kerk zich in deze tijd uitspreekt over de persoon van Jezus Christus en dit niet overlaat aan ieders individuele keuze. Dat zou immers betekenen dat de kerk zou ophouden geloofsgemeenschap te zijn.

De vorige alinea komt uit Kerkbulletin van 28 november jl., een officiële uitgave van het Stafbureau Communicatie van de SoW-kerkgenootschappen.

We zien hier hoe ons lutherse kerkgenootschap betrokken wordt bij een gereformeerd-hervormde aangelegenheid. Krijgen wij nu ook te maken met deskundigen die ons komen waarschuwen dat een eigen uitspraak over Jezus gevaarlijk is, omdat onze 'eigen individuele keuze' niet past bij de Kerk? Erg benieuwd ben ik ook naar een geloofsgemeenschap met een eensluidende uitspraak over Jezus, die niet hoeft in te gaan op 'omstreden opvattingen'.

Veel synodeleden die 'recht in de leer' (zeggen te) zijn, betuigden hun instemming met het rapport. Voor de leiders van het gereformeerde Confessionele Beraad is het onduidelijk. We kunnen nog wat beleven in de toekomst, wanneer de conservatieve krachten in de fusiekerk de overhand krijgen.

W. Baan

Een samenvatting van het rapport is te vinden in het blad Kerkinformatie van november 2000. Het rapport kunt u aanvragen bij het synodesecretariaat van de SoW-kerken, tel. (033) 880 14 43, of lezen op de officiële website van de SoW-kerken: www.sowkerken.nl onder 'landelijk' - 'synode'.

twee artikelen: euthansiewet en pastoresbijeenkomst Bergen op Zoom

Reacties uit de Kerk op de euthanasiewet

Uit verschillende kerkelijke hoek is gereageerd op het behandelen door de Eerste Kamer van de nieuwe wet op de euthanasie. Ik ga dan bewust voorbij aan die mensen (zelfs een bisschop) die Gods verdoemenis afriepen over ons land. Wat wel (helaas) serieus te nemen is: de verdeeldheid in de Samen-op-Weg gelederen. De secretaris-generaal Dr B. Plaisier zette zijn handtekening onder een petitie tegen het aannemen van de wet. Maar een groep van 125 predikanten uit de SoW-kerkgenootschappen stuurde daar tegen in een verzoek om de euthanasiewet juist wel aan te nemen. De overweging: de SoW-top gedraagt zich niet als een kerk die midden in de samenleving staat en wil koste van kost verouderde standpunten uitdragen.

Dat gezamenlijke spreken suggereert dat er een duidelijke, afgeronde 'theologie van de euthanasie' is - maar die is er niet. De lutheranen kunnen zich opiniëren aan een emeritus-hoogleraar die aan hun seminarium heeft gewerkt: dr C.H. Lindijer. Hij heeft bijgedragen aan kritische meningsvorming binnen ons kerkgenootschap en vindt nu dat de meeste lutheranen voor de euthanasiewet zijn.
Mijns inziens gaat het in deze wet niet over wat tegenstanders 'een hellend vlak' noemen. Het gaat juist om zuivere en toetsbare overwegingen bij een verzoek tot euthanasie. Zijn die niet aantoonbaar, dan dreigt het gevaar van strafbaar handelen.
Tegenstanders zouden het liefst nooit van euthanasie willen horen. Zij sluiten dan ogen, oren én hart voor de noodsituaties die er in ziekenhuizen of thuis rond sterfbedden zijn. 'Maar het leven is een gave Gods,' zo luidt de tegenwerping. Is dit geen vrome dooddoener die de aanhangers onmondig houdt? Een gave is geen gave als wij er niet in eigen verantwoordelijkheid mee mogen omgaan.

W. Baan

hieronder in samenvatting een lezing van de ethicus prof. dr F. Vosman, die adviseur geweest van de opstellers van het wetsontwerp inzake euthanasie.

PASTORESBIJEENKOMST OVER EUTHANASIE

De lutherse Gemeente te Bergen op Zoom is betrokken bij het ziekenhuispastoraat. De kerkenraadsleden draaien van tijd tot tijd mee in de Liturgievieringen en nemen deel aan het overleg. Vergaderingen moeten soms ook worden gehouden om dit werk te bespreken.

Voor donderdag 21 september 2000 had het team van ziekenhuispastores een bijeenkomst georganiseerd ten behoeve van priesters, predikanten, geestelijk verzorgers en religieuzen. Het onderwerp was de problematiek van de euthanasie waarmee een pastor te maken krijgt.

Twee sprekers traden aan: mevr. P. Passier, verpleeghuisarts, en dr F. Vosman, ethicus en moraaltheoloog, hoogleraar in Tilburg. Mevr. Passier gaf een leerzame uiteenzetting over de grondbegrippen. Het is namelijk erg belangrijk om te weten wáár je over spreekt.

Professor Vosman liet ons twee definities van euthanasie lezen.

Ten eerste de officiële Rooms-katholieke (Congregatie voor de Geloofsleer, 1980): 'Onder euthanasie in strikte zin moet men verstaan een handeling of een verzuim die uit zichzelf en met opzet de dood veroorzaakt, om zodoende alle pijn op te heffen (...). Euthanasie ligt dus in de bedoeling van de wil en in de manier van handelen.'

Ten andere de omschrijving die minister van Justitie B. Korthals geeft in het wetsvoorstel van juli 1999:

'Euthanasie is beëindiging van het leven van een patiënt die uitzichtloos en ondraaglijk lijdt op verzoek van die patiënt, een verzoek dat hij of zij vrijwillig, weloverwogen doet en dat van duurzame aard is, de handeling van de levensbeëindiging is er een die enkel door een arts wordt gesteld'.

Wie beide definities goed vergelijkt, valt op hoe formeel de Rooms-katholieke is. Dit formele spreken komt door de grote nadruk die de prelaten van de Congregatie voor de Geloofsleer leggen op het leven als gave van God.

Natuurlijk is het iemands goed recht om vanuit geloofsovertuiging zo te spreken over het leven. Maar er zijn voorbeelden genoeg van streng roomse families die een stervensproces in hun midden zo lang lieten rekken, dat het een beschamende vertoning werd. 'Het leven' moest tot elke prijs in stand worden gehouden... maar dan is leven een doel op zichzelf en komt los te staan van een concrete menselijke leefsituatie.

Een groep Amerikaanse bisschoppen heeft dan ook gepleit voor een ruimer spreken over het leven: leven als samenleven. Een patiënt heeft vaak nog familie!

Prof. Vosman haalde een brief aan van mgr. Wiertz, bisschop van Roermond, die hij heeft geschreven aan zijn parochies in het bisdom Limburg. In die brief waarschuwde hij de priesters, dat het verlenen van de ziekenzalving (vroeger ook sacrament der stervenden geheten) aan mensen die om euthanasie verzocht hadden, geen vanzelfsprekendheid mocht zijn. Deze brief heeft grote opschudding veroorzaakt. Prof. Vosman was van mening, dat het vóór en tégen nauw samenhingen. Hij had op de brief tegen, dat deze te snel alle verzoeken om euthanasie over één kam scheerde. Elk verzoek om euthanasie moet je apart wegen, vond hij. Maar het sterke punt van de brief van mgr. Wiertz is, dat de ziekenzalving en het euthanasieverzoek een totaal verschillende mensvisie inhouden. Wie om euthanasie verzoekt, neemt als uitgangspunt de eigen autonomie. De mens neemt het heft in eigen handen. Daarentegen worden in de sacramentsliturgie andersoortige accenten gelegd: daar gaat het om de ontvangende, ootmoedige mens die kracht ontvangt en richting in zijn/haar bestaan wil krijgen. Ootmoed is hier, zo benadrukte prof. Vosman, wat anders dan onderworpenheid. Wie gelovig de ziekenzalving ontvangt, kent zijn/haar eigen beperkingen als mens tegenover God: een sterfelijk mens die gekomen is aan de grens van de eigen mogelijkheden.

Zonder zich direct instemmend uit te spreken, noemde prof. Vosman de omschrijving van minister Korthals en goed voorbeeld van wijs, voorzichtig en politiek spreken. Nog steeds is euthanasie géén regulier medisch handelen. M.a.w., euthanasie blijft strafbaar, ook in de nieuwe wet. Daarmee was prof. Vosman het eens. Wel vond hij, dat de nieuwe wet veel aanleiding geeft aan een arts, zijn eigen straffeloosheid boven het belang van de stervende patiënt te stellen.

De pastores in Bergen op Zoom e.o. hebben aan deze avond veel gehad. Een bijeenkomst als deze is voor herhaling vatbaar!

W. Baan

Henk Binnendijk is een oprecht mens, daar twijfel ik niet aan. Maar o, die toespraak. Daarin wordt korte metten gemaakt met alles wat niet thuishoort in de christelijke overtuiging van deze man. Mij stak vooral zijn uithaal naar de esoterische, gnostieke vormen van geloofsovertuiging. Miljoenen mensen die op die manier zoekende zijn, worden resoluut geplaatst in het kamp van de duivel. Trouwens, ook binnen de eigen evangelicale groep wordt een zoekende, aarzelende, twijfelende instelling als afkeurenswaardig bestempeld. Ik vroeg me af toen ik die massa zag: hoeveel homoseksuele kinderen zouden er bij zijn? Want ze moeten er (statistisch) zijn, en ze gaan gebukt onder de zogenaamd pastorale benadering: jij heb zondige neigingen, maar, wanhoop niet, dat komt alleen omdat je ziek bent. Maar Jezus geneest, Hem moet je aannemen, dan ben je pas gelukkig.
Een lange ontwikkelingsweg, een zoektocht naar de eigen identiteit wordt niet gewaardeerd. De boodschap daarentegen luidt: 'Neem Jezus aan, dan is het goed met je.'
In de tweede plaats valt mij de muziek op. Zeer eigentijdse presentatie, instrumenten, kleding en bewegingen op het toneel die zondermeer zijn afgekeken van de popconcerten. Maar onder de eo-jongeren zal 'het niet te ver gaan'. Toch typisch dat ze in deze vormgeving helemaal niets van zichzelf hebben. Alleen de teksten lopen over van christelijkheid met een hoog 'Jezus redt'-gehalte.

Wat is de slotconclusie die ik meen te mogen trekken? Ik zie jongeren die ergens voor staan, ergens warm voor lopen, en dat is in deze tijd best waardevol. Wat ik van harte hoop, is dat deze jonge mensen niet stil blijven staan bij een paar slogans, dat wil zeggen: enkele gemakkelijk in 't gehoor liggende zinnen. Verder hoop ik dat ze een plaats in de Kerk zullen innemen, niet omdat alleen binnen de Kerk heil is, maar omdat daar de wortels van wat wij geloven in al zijn veelzijdigheid bewaard worden. Zo worden mensen aan het denken gezet en kunnen zij geestelijk groeien.

W. Baan