Het zaad
in de viervoudige bodem
Waarom Jezus toch zulke kleine verhaaltjes vertelt... het blijft ons
boeien. Vaak wordt gezegd: dat was ook de bedoeling van Jezus, zijn hoorders
prikkelen om te luisteren.
Dat is waar, maar er is meer. Die verhaaltjes zijn gelijkenissen van
Gods Koningsregering. Bovendien gaan ze verder dan enkel verkondiging.
Ze zijn door de eerste generatie christenen, de oerchristenen zoals we
hen noemen kunnen, door die eerste christenen geselecteerd uit het vele
materiaal dat werd overgeleverd, de woorden en de daden van Jezus.
Waarom juist deze korte schetsjes? Omdat die laten zien welk probleem
er onder de oerchristenen rees: de zorg over het lange uitblijven van
de onthulling van Gods koningsregering.
Jezus heeft natuurlijk nog veel en veel meer gepredikt, maar deze gelijkenissen
vertelt Jezus om een probleem aandacht te geven; het probleem, wáárom
het zo lang duurt voordat God zijn koningschap openbaart. Het is dus
ook een soort troost, een bemoediging van zijn hoorders om het te kunnen
volhouden.
Jezus vertelt over het zaad. Het valt in vier soorten bodem, op vier
soorten grond. Nu zou je zeggen: dat is zonde van dat kostbare zaad,
drie-vierde gaat verloren. Ja dat is het juist. Wat zijn er niet veel
mensen die het lange wachten moe zijn. Dit is een positievere uitleg
dan het afkeurende spreken over een groep mensen die te weinig voedingsbodem
bieden voor het zaad van het Woord. Daarentegen gaat het over integere
mensen die het eenvoudigweg niet meer volhouden. Zij kunnen niet zo lang
wachten op de openbaring van Gods koningsregering. Zo ziet u maar dat
het oerchristendom wel degelijk teleurstelling heeft gekend.
We spreken hier over de kracht van het Woord Gods. Er is een zaaier
die moet zaaien, en die heeft het letterlijk en figuurlijk niet in de
hand. Hij moet het Woord Gods loslaten.
Ik denk dat dit een belangrijke les voor ons, kerkmensen is. Misschien
behoort u ook wel tot die groep die wacht en wacht, en zich afvraagt,
wat te doen met het Woord van God, want het is zo klein, zo onaanzienlijk
in ons bestaan. Er is ook zoveel te regelen en te verzorgen, je zou het
nog ineens kwijt zijn... .
Hoe
is het Woord Gods werkzaam in ons leven? Juist nu er zo grote problemen
in deze tijd zich doen gelden?
Moeten wij reageren met behulp van het Woord van God, reageren, een mening
vormen, een standpunt innemen? Als voorbeeld de oorlogsdreiging tegen
Irak. In ons land, en dan vooral op het kerkelijk terrein, zijn er groeperingen
die van zich laten horen. De een heeft een gematigd, genuanceerd standpunt,
een andere is anti-Amerikaans, en dan heb je nog de rechtlijnige pacifisten,
voor wie Nederlandse betrokkenheid met deze voorgenomen oorlog onder
geen voorwaarde mag.
Het verwarrende is, dat in elke groepering mensen zijn, voorlieden vaak,
die er heilig van overtuigd zijn dat hún standpunt in overeenstemming
met het Woord Gods is.
Nog erger wordt het, als mensen verwachten dat ‘de kerken' een
standpunt de wereld insturen, een soort vastgestelde mening, en dan ook
nog gegarandeerd door het Woord van God.
Wat zijn trouwens ‘de kerken...?' De Heere-God heeft toch maar één
Kerk? Onhaalbaar is het, dat al die uit elkaar liggende kerkgenootschappen
een standpunt uitdragen.... Wie daarnaar streeft, zet het Woord Gods
naar zijn hand.
Binnen het eigen kerkelijke erf is het al niet anders.
Onze kerkleiders hebben een kerkenfusie in de maak. Daarbij wordt gebruik
gemaakt van woorden van God en Christus. Maar is het een juist gebruik
van die woorden?
Het zou er wel eens op neer kunnen komen, dat in onze synode het Woord
Gods niet meer vrij is. Dat hooggeplaatste kerkleiders woorden van God
en Christus oppikken en zétten naar hun hand. Heeft een woord
(van Christus) over eenheid echt hetzelfde te zeggen als wanneer in de
Synode over eenheid wordt gesproken?
Het
lijkt, alsof vele kerkleiders niet kunnen verdrágen, dat
veel zaad verloren gaat. Juist nu, nu er weinigen in onze kerken komen.
Dus moet er een eenheid worden gemáákt, daarvoor worden
reglementen in elkaar gezet, kortom, ‘t is een heel bedrijf.
Is dit de weg en werking van het Woord van God?
Ik ben zo bang dat de maatstaven van de wereld toonaangevend zijn. Maatstaven
van doelgerichte arbeid, optimalisering van de productie, zogezegd.
Het
u de gezongen antifoon van de Introïtus nog?
' Het
graan slaapt in de aarde / en 't hemels koninkrijk
verborgen in de wereld / is aan het graan gelijk. '
|
Wanneer graan is gezaaid, dan moet je het met rust laten. Het is een geheimenis,
het wonder van de groei.
De korrel moet sterven, zij moet zelfs verrotten, wil ze naar omlaag toe worteltjes
vormen en naar boven toe een plantje vormen.
|
Zo
is dat ook in ons leven, gemeente. Wij kunnen natuurlijk proberen om
oprecht en sterk te geloven. Maar het geloof is iets dat u niet in
de hand kan hebben. Het kan soms zo zwak zijn, als een pas opgeschoten
plantje. Of u denkt: het schiet in mijn leven geen wortel.
Het zaad
is het Woord Gods, en dat zaad is vrij. Als zelfs al de goddelijke
zaaier het uitstrooit en laat vallen zoals het terechtkomt, wat zullen
wij dan? Uzelf realiseren: ik moet een weltoebereide bodem zijn, het
Woord van God de ruimte laten, de rust geven om te laten ontkiemen.
Maar verder kunnen wij niets doen.
Het enige: God Gód laten zijn, Hem niet voor de voeten lopen,
al bedoelen wij mensen het nog zo goed.
Goede
bedoelingen ja want wij veroordelen niemand. Kerkleiders die zich bovenmate
inspannen voor een kerkenfusie volgen een overtuiging; die overtuiging
kunnen wij afwijzen, maar de ménsen wijzen wij niet af. Toch
wil dit niet zeggen dat wij hun gelijk geven.
Evenzo respecteren wij mensen die bijvoorbeeld demonstreren om de oorlog tegen
Irak af te wijzen. Zelfs al zouden zij zich op het Woord van God beroepen, dan
heeft niemand hier het recht om hen te veroordelen.
Het standpunt zouden we wel kunnen afkeuren, enkel omdat het Evangelie gebruikt
wordt om een politieke mening te ondersteunen. Want zo wordt het Evangelie bezit
van mensen, waarmee zij hun eigen mening uitdragen. In dat geval verliest het
zijn troostende, bemoedigende kracht.
Luther heeft
gewaarschuwd tegen het gebruik van het Evangelie als handleiding voor
politiek en bestuur. Nee, zegt hij, daar is het Evangelie niet voor.
Het Evangelie is de belofte van vergeving, verzoening en voltooiing.
Het geeft de kracht om de moed niet te verliezen daar waar wij verantwoordelijkheid
dragen.
Maar aanwijzingen hoe wij afspraken en compromissen moeten maken, zoals in
de politiek gebeurt, nee, zulke aanwijzingen geeft het Evangelie niet.
Voor regeringsleiders kan het geen handleiding tot bestuur zijn. De strekking
van het Evangelie is liefde en verdraagzaamheid, vertrouwen en aanvaarding.
De regeringsleider die dit alles voorop zet, geeft de beren en de wolven vrij
spel, aldus Luther. Kwaadaardige onderdanen zullen misbruik maken van het vertrouwen
van hun koning. In plaats van met behulp van het Evangelie moet de vorst regeren
met behulp van zijn gezond verstand.
Wat kunnen
kerkgenootschappen doen, gezamenlijk misschien, in een adres aan de
overheid? Zij kunnen oproepen om niet wreed te zijn, geen nodeloze
vernielingen aan te richten. Eerlijk zijn in de berichtgeving, mededogen
met de toevallige slachtoffers, och, er is zoveel waartoe de Kerk kan
oproepen op grond van de strekking van het Evangelie....
Dan kan de afloop van een oorlog nog wel eens verrassend zijn, net zoals de
gelijkenissen van Jezus ons iedere keer weer tot verwondering brengen. In beide,
hoe vreemd ook, in beide, zie je dan de werking van Gods koningsregering. Die
is altijd verrassend en wonderlijk.
Het bijzondere
van Jezus' gelijkenissen is, dat er altijd iets verrassends in zit.
Vorige week de uitbetaling van hetzelfde loon aan iedereen, hoe kort
de werkers van het elfde uur ook gewerkt hebben. Vandaag een rijke
graanoogst, al was de bodem voor drie-vierde slecht. Maar die oogst
komt, dat heeft de Heere-God zelf beloofd. Daar hebt u die bemoediging
en troost.
Hij zal verrassend zijn in de onthulling van zijn koningschap. Geen kerkelijke
organisatie kan daaraan iets toedoen of afdoen.
Ook een sterke eenheid van christelijke politici zou wel eens op gespannen
voet kunnen staan met de gestalte van het zaad. Dan denk ik vooral aan Hem
die als een zaad gezaaid is op deze aarde: het levende Woord, de Christus Jezus
zelf.
Hij is verworpen, afgewezen, schijnbaar vruchteloos gebleven als in bodem zonder
voeding.
Het gaat in deze gelijkenis om de kwetsbaarheid van het zaad, en dat is de
Christus zelf.
Die vier soorten grond, dat zijn wij met z'n allen, maar dát mag niet
in het middelpunt staan.
Ook in deze gelijkenis en in haar uitleg, gaat het om Christus. Hij moet verworpen
worden en veel lijden door toedoen van de mensen aan wie Hij wordt gepredikt.
Geen juichende ontvangst, geen goedgeorganiseerd reclameprogramma. Wel de belofte
dat de Christus uiteindelijk honderdvoudige vrucht voortbrengt.
Hoe zal
het verder gaan, in deze tijd, en waar staan wij als gestalte en lichaam
van Christus?
Het is niet precies onder woorden te brengen, de tijd zal het leren. Als wij
de bron en inspiratie maar goed zien.
Die bron is Christus en de inspiratie vloeit tot ons door zijn Geest.
Hem, de goddelijke zaaier, bezingen wij belijdend: Gezang 54,
het
lied van de zaaier en zijn zaaizaad.
|