Oud Rechterlijk Archief Ambt Over-Betuwe

Inventaris: Oud Rechterlijk Archief Ambt Over-Betuwe

De Hoge en Lage rechtspraak in het Ambt van Over-Betuwe werd uitgeoefend door de ambtman en het ridderschap (Hoogadelijk gericht of "Jonkers"; heel vroeger: alle geërfden). Het was een z.g. ommegaand gericht.
De criminele rechtspraak stond onder supervisie van het Hof; einde 1802 ging deze over naar het Departementaal Gerechtshof. Na 1803 waren er geen criminele vonnissen meer in het ambt van Over-Betuwe.

Volgens de tegenwoordige staat zijn er 2 rechtsdagen in dit ambt, nl.
1e. tot 1721 te Elst des dinsdags na Jubilate en te Bemmel des donderdags daaraanvolgend.
2e. op 2e dinsdag post Lamberti te Elst en donderdags erna te Bemmel.

Bijzondere gerichten van Andelst of Aalst en Valburg reeds ca 300jr met het gericht Elst en de bank van Ressen en Doornik. In 1611 met het gericht Bemmel verenigd. In 1721 ging het gericht van Bemmel naar Elst. De gerichten van Herwen en Aerdt werden nog afzonderlijk gehouden tot 1734. Toen zijn deze ook naar Elst gegaan. Bovendien was er een gerichtsbank te Lent, echter geen melding van. Het Ambt was onderverdeeld in 5 pander of schoutambten, tw:
- panderambt Elst (w.o. Elst, Elden)
- panderambt Valburg (w.o. Valburg, Oosterhout, Slijk-Ewijk, Herveld, Andelst (Aalst), en Zetten)
- panderambt Heteren (w.o. Heteren, Driel, Randwijk)
- panderambt Bemmel (w.o. Bemmel, Angeren, Doornenburg, Haalderen, Doornik,Ressen, en Lent)
- panderambt Herwen en Aerdt (w.o. Herwen en Aerdt)

De vonnissen die in het ambt werden gewezen werden oudtijds op de Praest tegenover Arnhem geklaard.

Literatuur :
Beekman; de Republiek in 1795, blz. 63, en
(Tegenwoordige Staat, XIII, blz. 164, 256 en 264)
Volgens Mr. de Vries is de laatste niet juist, nl. er zijn 2 gerichtsbanken (afgezien van Lent en Herwen en Aerdt), één tot 1721 Bemmel en de ander te Andelst of Aalst; deze is later naar Valburg en daarna naar Elst gegaan.
Die van Bemmel is in 1611 verenigd met de voormalige heerlijkheid Ressen en Doornik. In 1721 overgeplaatst naar Elst. Zie aantekening bij inv. nr. 237.

Inhoud:

I Criminele Rechtspraak 

II Civiele Rechtspraak
    A. Algemeen   
    B. Bank van Elst
    C. Bank van Andelst of Aalst
    D. Bank van Valburg
    E. Bank van Bemmel
    F. Bank van Lent
    G. Bank van Herwen en Aerdt

III Vrijwillige rechtspraak
    A. Voor 1654
    B. Nieuw protocol, 1e serie 1654-1759         Elst  Valburg  Heteren  Bemmel
    C. Nieuw protocol, 2e serie 1759-1811         Elst  Valburg  Heteren  Bemmel  Herwen en Aerdt
    D. Verdere stukken, behorende bij de protokollen van bezwaar,
    E. Testamenten

IV Huishoudelijke Zaken

© a3 2009