Naar courtine Katten-Oranje
Naar begin
Rijkskeet. Opzichterswoning en huis van de Dienst der Genie
Foto Hans Kamstra
De vroegste geschiedenis van dit gebouw is onzeker. Zeker is dat op deze plaats in 1867 door de Naarder aannemer B. van Rhijn een telegraafkantoor is gebouwd. Dat gebeurde voor rekening van de gemeente Naarden die wilde dat het Rijk een telegraafkantoor in de stad vestigde en daarom op haar kosten een geschikt gebouw liet neerzetten. Het is echter niet zeker of het huidige gebouw dit voormalige telegraafkantoor is. Een bewaard gebleven bestektekening van de bouw toont namelijk een kleiner gebouw, zonder verdieping. De plaats van het pand was opvallend, want het stond midden op de weg, aan het uiteinde van de Oosteindestraat. Het gebouw sloot deze straat, die indertijd verder doorliep dan nu, vrijwel geheel af. Alleen langs de noordkant was een smalle strook openbare weg als doorgang naar de vestingwal opengelaten. Mogelijk gebeurde dit om kosten te sparen. Door te bouwen op de openbare weg hoefde de stad immers geen particuliere grond aan te kopen. De zuidkant van dit deel van de Oosteindestraat was in deze tijd niet bebouwd en de gemeente kocht het aangrenzende perceel als erf of tuin van het nieuwe kantoor.
Tot 1874 bleef het telegraafkantoor in het gebouw gevestigd. Dat jaar werden het post- en het telegraafkantoor samengevoegd en ondergebracht in een pand aan de Sluisstraat. Het gebouw in de Oosteindestraat werd een jaar later aangekocht door het Rijk, samen met een strook grond langs de toenmalige vestingwal tussen de bastions Katten en Oranje. Dat gebeurde om de vestingwal te kunnen verbreden. Langs de voet van de verbrede wal werd een vier meter brede weg aangelegd, de huidige Oostwalstraat. Wat er op de aangekochte strook land aan opstallen heeft gestaan, moet voor het uitvoeren van deze werken zijn afgebroken. Of het oude telegraafkantoor daarbij is gespaard, of dat het eveneens is afgebroken, is niet bekend. In elk geval moet toen of kort daarna op dezelfde plaats het nu nog bestaande pand van twee verdiepingen zijn gebouwd. Niet duidelijk is of er een geheel nieuw gebouw is opgetrokken, of dat er sprake was van een ingrijpende verbouwing. Over de aanleg is namelijk niets bekend. Wel wordt in een oud register van de Genie, het bestaande gebouw nadrukkelijk als het voormalige telegraafkantoor beschreven.
Hoe dit ook zij, als gevolg van het opschuiven van de grens van de militaire grond, kwam het gebouw op militaire grond te liggen, tegen de voet van de nieuwe vestingwal aan. Na de aankoop in 1875 is het gebouw door de militairen gebruikt als woning voor de Opzichter der Fortificatiën, een onderofficier van de Dienst der Genie. Tevens diende het enige tijd als directiekeet tijdens de uitvoering van de werken aan de vernieuwing van de vesting in deze tijd.
De opzichter bewoonde slechts een paar kamers in het gebouw. Verder was er telegraafmateriaal opgeslagen en allerlei zaken van de genie, zoals lantaarns, de sleutels van de gebouwen en het archief. De rest van het gebouw werd door de militairen gebruikt als werkruimte voor het maken van tekeningen. Daarmee had men het in die jaren bijzonder druk als gevolg van de omvangrijke bouwactiviteiten in de vesting en de talrijke militaire gebouwen die daarbij werden ontworpen en aangelegd. Ook de opzichter van fortificatiën is daar wel voor ingezet. Zo zijn van opzichter Johannes Kersbergen, de eerste miltaire bewoner van het pand, verschillende tekeningen met plattegronden van militaire gebouwen in de vesting bewaard gebleven.
In 1907 verhuisde het bureau van de Genie van een pand aan de Markt naar dit gebouw. In elk geval tot in de jaren twintig bleef het daarnaast de woning van de opzichter. Daarna bleef alleen de bureaufunctie. Na het vertrek van de militairen bood het gebouw onderdak aan een germeentelijke dienst. Ook was er een muziekschool gevestigd. Tegenwoordig is het in gebruik bij een aannemer.