Wijziging: 16-10-2013

1361		1364
	Vanaf 1409

"Van zilver beladen met een monnik in zijne natuurlijke kleur en kleeding, staande op een terras van sijnople. Het schild gedekt met een krans van eikenloof en vastgehouden ter weerskanten door een griffioen. "

NB : de monnik draagt een knots( of roeispaan of wrikspaan) over zijn rechterschouder, een rozenkrans in zijn linkerhand, de krans is van sinopel en de griffioenen zijn van natuurlijke kleur

Oorsprong/verklaring :
Van den Bergh noemt 3 zegels voor de stad Monnickedam. Het eerste dateert uit 1361, en vertoont een gedeeld schild, rechts gedwarsbalkt van 6 stukken, de 1e, 3e en 5e beladen met resp 4,3 en 2 St.Andrieskruisjes, links een zwaan.
De zwaan is waarschijnlijk de zwaan van het Waterland. De kruisjes kunnen afgeleid zijn van het wapen van Persijn (vgl Amsterdam), maar ook van een andere familie (vgl Spijkenisse).

Geschiedenis

Rond 1230 vestigden op Marken Norbetijner monniken uit Hallum (Fiesland)

Zij gingen op pad en vonden een plek om een nederzetting te stichten en dat werd Monnickendam.

In 1355 ontving Monnickendam van hertog Willem van Beieren de stadsrechten. Een kerk werd gebouwd op de driesprong Kerkstraat, Noordeinde, Middendam. Thans resteert alleen hiervan de Speeltoren. In 1356 werd ook begonnen met de uitbreiding van de stad en omstreeks 1400 werd nabij de huidige Grote Kerk een klooster gebouwd (Mariëngaarde). Na 1400 is de Grote Kerk gebouwd. In 1575 werd de ommuring van de stad vervangen door een omwalling met vier poorten en vier bastions.

Op het bastion voor de Zuiderpoort werd later de Joodse begraafplaats ingericht; daar is een restant van de muur nog aanwezig. Na 1575 maakte de stad een periode van bloei door. Nu nog herinneren ons gebouwen, straatnamen aan de bedrijvigheid van deze periode. Het gebouw De Waag aan de kaasmakerijen en verschillende straatnamen aan onderdelen uit een bepaalde bedrijfsuitoefening. De Lijnbaan, 't Spil, etc. zijn hier voorbeelden van. De huidige scheepswerven en de rokerijen zijn vanaf deze periode blijvend in Monnickendam aanwezig geweest.

Door de voortdurende stroming van het water vanuit de voormalige Zuiderzee naar de rivier de Purmer Ee (deze rivier stond in rechtstreekse verbinding met de achterliggende meren zoals Purmer, Beemster, Schermer tot aan Alkmaar) konden grote zeeschepen Monnickendam aandoen. Het gevolg was dat Monnickendam een bloeiende handel met de Oostzeelanden onderhield. Ook hiervan zijn nog kenmerken aanwezig.

Na het afsluiten van de Purmer Ee met de Nieuwendam in 1403 kwam Monnickendam in verval. Wel kwam er via een, rond 1660 nieuw gegraven trekvaart (de Zesstedenvaart), handel met Amsterdam tot stand. De Zesstedenvaart verbindt de steden Amsterdam-Purmerend-Monnickendam-Edam-Hoorn en Enkhuizen. In Waterland kwam toen o.a. een uitgesproken stadsgerichte landbouw op gang. Tot 1940 werden delen van de stad gerenoveerd en vond er verdere nieuwbouw in de oude binnenstad plaats.

1494 Grote stadsbrand, 350 huizen verbrand . De stad had toen 2000 inwoners.

In 1513 wederom een grote stadsbrand, 471 huizen vevrand . e satd had toen 2600 inwoners.

1916: In de nacht van 13 op 14 januari 1916 braken de dijken en stond geheel Waterland onderwater,alleen

de Grote Kerk in Monnickendam niet daardoor werd in de Kerk het vee gestald.

Na 1959 werd de stad naar het zuiden uitgebreid. Zo kennen wij de Oranjewijk, Markgouw, Ooster Ee, Ringshemmen, Binnengouw en Buitengouw. Op dit moment heeft Monnickendam ongeveer 10.000 inwoners.

Na de Gemeentelijke herindeling van 1-1-1991 valt Monnickendam onder Gemeente Waterland

In 2005 werd in Monnickendam op grootse wijze het 650 jaar Stadsrechten gevierd.

Troeter:

De scheldnaam voor de Monnickendammer is Troeter.Dit woord is ontstaan tijdens de arme tijd.Toen werd er onder de Waegh troet uitgedeeld.Troet was een soort gortepap gemaakt van zure melk en meel.

Enige historische gebouwen:

	De Grote of Sint Nicolaaskerk (de Zarken): laatgotische 3 hallenkerk gebouwd tussen 1400 en 1650. De kerk is 70 meter lang en 33 meter breed en 20 meter hoog, de toren is 56 meter hoog en is sinds 1806 eigendom van de Gemeente Waterland. De klok (1642) in de toren heeft een diameter van 1.71 meter en weeegt 5935 pond. De preekstoel is van 1695 en komt oorspronkelijk uit Winschoten.De kerk is oorspronkelijk gebouwd als Rooms Katholieke kerk en werd na de reformatie rond 1572 een Protestante kerk. Nu P.K.N. Omdat de kerk nog niet gereed was heeft er nooit een beeldenstorm plaatsgevonden. Er zijn wel lege nissen te zien, b.v. aan de toren waar beelden op konden staan. Zeer waarschijnlijk hebben daar nooit beelden opgestaan.
	De Zarken 4: De Nieuwe Doelen (1743) v.m. oorspronkelijk stadsherberg/logement voor de schutterij, later hotel, ambtswoning van de Burgemeester, kantoor van de T.D. en sinds 1991 particulier woonhuis. Boven de deur de tekst "anders zijn mag niet"
	Het Waterlandshuis (De Zarken23 ): oorsponkelijk predikantenwoning en daarna kantoor van het Hoogheemraadschap Waterland, nu privé-woning. Rechter gevel 1739 , de linker gevel 1908.
	De Zarken 14: gerestaureerd oorspronkelijk Monnickendammer woning met een naar voren overhellende trapgevel. Een zgn. op vlucht gebouwde gevel. (tegen het inwateren)
	Kerkstraat 12: gevelsteen uit de 2e wereldoorlog. Moed-Leo Hordijk-Trouw 1943-1945.Voor moffenkracht en mensenjacht voor hier vijf ( de Heer en Mevr. Akker met 2 kinderen en Mevr. Naatje Moppes)een schuilverblijf.Familie Hordijk emigreert ,als beloning, in 1955 naar Amerika.
	Kerkstraat 52 en 54: fraaie gevels en prachtig konkelbankje.
	De Speeltoren (hoek Noordeinde en Middendam): gebouwd rond 1500, toren 33 meter hoog, carillon (1596) met 20 klokken ( oudste bespeelbare beiaard ter wereld), ieder héél uur toetert de faam (engel) het goede nieuws en houden de ruitertjes hun lanzengevecht van de Watergeuzen tegen de Spanjaarden. Wegens geldgebrek is het carrillon nooit gestemd geweest. Het klinkt daarom niet vals maar is ontstemd.
	Waterlandsmuseum De Speeltoren. met de o.a. De Geschiedenis van Monnickendam, Waterland, moderne kunst, juniorzaal en de carillonzaal met inkijk in de Speeltoren. Een bezoek is zeker de moeite waard.
	Noordeinde 5: v.m. Herenhuis (1746) ,Herberg en Stadhuis, nu kantoren met een prachtige trouwzaal bekleed met goudlederen behang.Op de eiken houten deur houtsnijwerk met de beeltenis van Minerva en twee slangen die de wijsheid van Bestuur voorstellen.
	Noordeinde 10 en 24: gemetselde rolstoep tegen het inkijken en het horen van de gesprekken.Dus tegen het Horen en Zien. Ook zou de rolstoep gebruikt zijn als bleekplaats voor de was. Noordeinde 10, op vlucht, gebouwde trapgevel.
	Noordeinde 26: In de Bonte Os (1611) oorsponkelijk 17e eeuws winkelpui.
	Noordeinde 21: Herenhuis (1741) De Bruijnvis (van Zeepzieders Bruijn en Visscher, daarna Klooster van zusters Ursulinen, nu appartementen.
	Het Weeshuis (Weezenland): oorspronkelijk pesthuis gebouwd 1454 gerestaureerd in 1638 nu Theehuis en Verenigingsgebouw van St. Philidelphia.
	De Waegh (Middendam) 1669 : Het waaggebouw had een weeg- en handelsfunctie, gebouwd in de 17e eeuw door architect Philips Vingboom.
	De Haven 1: oudste huis van Monnickendam (zie 1592, bij de muurankers)
	Grote Noord 19: Atelier van de bekende beeldhouwer Rob Cerneus.
	Evangelisch Lutherse Kerk (Zuideinde ): oorspronkelijk was dit een Schuilkerk, bouwjaar 1640.
	Stadsmuur (Zuideinde): stukje oorspronkelijke stadsmuur, buitenzijde bij de Joodse begraafplaats.
	Konkelbankjes: Bij diverse huizen staan bij de voordeur, aan de muur bevestigd, houten bankjes, dit zijn de zgn. Konkelbankjes, de naam zegt het al waarvoor ze dienen of gediend hebben.
	De enige visrokerij in Monnickendam is die van Gebr. de Boer, Havenstraat 12, er is nu nog slechts 1 visrokerij, in de "goede" tijd waren er 23 rokerijen. Monnickendam heeft nooit een vissersvloot gehad, hier woonden de handelaren en was de visverwerkingsindustrie (rokerijen).
	De v.m. visafslag, bij de Lange Brug is nu in de zomer het havenkantoor en wordt sinds 2002 in de wintermaanden gebruik als Praathuis De Stegh
	IJszeilen op de Gouwzee (v.m. Goutzee), januari 2009.
	Het rondeel, een stukje van oude stadsmuur, aan de Zuidervesting. Herbouwd in 2010.
	Hoek Zuideinde/Gooischekade: Pieter Florisz Blom. geboren +/- 1600. Van 1641 tot 1658 o.a Schout bij nacht, eskadercommandant, Vice- Admiraal bij Admiraliteit van West Friesland en het Noorder-kwartier, nam deel aan verschillende zeeslagen en is in 1658 gesneuveld bij de Slag op de Sont.
	Drie kanonnen beschermen de oude stad van Monnickendam tegen ......
	Lijnbaenbrugh. O.Z.-N.Z. Burgwal, Brug van Grietje Houtman
	Prachtig werk van en voor Scheepswerf Hakvoort.
	De Engelsche hoek, hoek Noordeinde en Haringburgwal, in de oude stad.
	De Kattenvangersteeg, tussen de Niesenoort en Korte Burgwal, in de oude stad. Genoemd naar Pieter Kattevanger die daar in 1580 woonde.
	De Moordsteeg, tussen het Noordeinde en de Haringburgwal, in de oude stad
	De Monnik op de Damsluis is een geschenk uit het overschot van de 650 jaar Stadsfeesten in Monnickendam. De kunstenaar is Rob Cerneus (Monnickendam)

Diversen betreffende Monnickendam

Eerste Hollandse Staten vergadering in Dordrecht op 19 juli 1572

In verband met de aanhankelijkheidsverklaring aan de Prins van Oranje.

Aanwezig zijn de volgende steden: Dordrecht, Gorinchem, Gouda, Oudewater, Leiden, Haarlem, Alkmaar Medemblik, Hoorn, Edam, Enkhuizen en Monnickendam

Baljuw:

Baljuw was de benaming voor de ambtenaar die, de vorst vertegenwoordigde in de steden en in landelijke gebieden. Zijn ontstaan gaat terug op de Franse koning Filips II August die hen voor het eerst aanstelde. De benaming werd hoofdzakelijk in Vlaanderen , Henegouwen, Holland en Zeeland en in Noord Frankrijk gebruikt.

Oprichting Vereniging Oud Monnickendam: 23 januari 1950

Sinds 1975 is de oude stad van Monnickendam beschermd stadsgezicht.

Uitzwaaien van Sinterklaas op 6 december.

Enige belangrijke personen in de geschiedenis van Monnickendam:

Wendelmoet Claesdochter : eerste martelares voor het protestantisme in Nederland. Op de brandstapel op

20-11-1527 in Den Haag terechtgesteld. Boek over haar leven van Jan Mens: de witte vrouw.

Jan Mauw: Kapitein bij Michiel de Ruyter, sneuvelt tijdens de Slag bij Solbay (1672)

Johan Buijes: Was rechter en doctor. Zijn grootste vriend was Hugo de Groot. Johan Buijes stierf in 1614

Jan Nieuwenhuijzen: 1724-1806 Doopsgezind predikant. Stichter van het Nut van Algemeen in 1784.

Jan Persijn: Heer van Waterland verkoopt in 1282 zijn Heerlijkheid aan Graaf Floris V. tevens land in Waterland aan Amsterdam (de 3 Andreas kruisen in het wapen van Amsterdam)

Corn. Dirkszoon: 1542-1583 Burgemeester en Admiraa/bevelvoerderl op het vlaggenschip de Eendracht bij de gewonnen slag, tegen de Spanjaarden o.l.v. Bossu,op de Zuiderzee op 11 oktober 1573.

Pieter Florisz Blom. geboren +/-1600.Van 1641 tot 1658 o.a Schout bij nacht, eskadercommandant, Vice- Admiraal bij Admiraliteit van West Friesland en het Noorderkwartier, nam deel aan verschillende zeeslagen en is in 1658 gesneuveld bij de Slag op de Sont.

Hermanus Reijntjes: Vice Admiraal van de Hollandse vloot sneuvelt in 1797 bij de Slag van Camperduijn tegen de Engelsen.

Rudolphus de Monnachodama: Vermaard uitgever van boeken in de Latijnse en Hebreeuwse taal.

Scheepsbouwer Kater: ontwerper van de emmer-baggermolen.

Piet Blom architect van de Paal en Kubuswoningen in o.a. Rotterdam.

Herman Steur: Oprichter van het Holland Sri Lanka Family Help Programme is in 1980 verhuist naar Sri Lanka.

Frank de Boer, Ex-voetballer en trainer Coach van Ajax-Amsterdam

Monnickendam bekijken?

Rondleiding met een stadsgids

telefoon 0299-653904 of 0299-654424

e-mail: info@stadsgidsenmonnickendam.nl

Internet:www.stadsgidsenmonnickendam.nl

of

Monnickendam op eigen gelegenheid?

de Troeter-route 7 k.m.(blauwe stickers) komt door oud en nieuw Monnickendam.

Wat is Monnickendam toch mooi ook uit de lucht! Klik hier voor een vergroting