Gemeenten vervullen een cruciale rol in de aanpak van milieuproblemen op lokaal niveau. Die problemen zijn heel divers. Het gaat niet alleen om zaken als zwerfvuil en hondenpoep, maar ook om de bestrijding van (milieu)overlast door verlening (milieu)vergunningen aan bedrijven, en om verkeersbeleid, ruimtelijke plannen en gemeentelijke waterplannen. Milieujaarprogramma’s en milieujaarverslagen zijn inmiddels gemeentelijk gemeengoed geworden. Dat is mooi maar waar het om gaat is dat het milieubeleid ook in andere plannen van de gemeente doorklinkt (externe integratie van het milieubeleid), zoals in de jaarbegroting en in structuurvisies.

Wij zien graag dat gemeenteraadsleden alle mogelijkheden binnen het duale stelsel benutten om aandacht te vragen voor het de kwaliteit van het milieu. De brochures TOP10 (link) en Goede raad bieden een leidraad voor gemeenteraden en ambtenaren om meer werk te maken van milieubeleid. Raadsleden kunnen bijvoorbeeld voorstellen amenderen en om aanvullende milieumaatregelen vragen in het milieujaarprogramma. Ook de begroting biedt aanknopingspunten. Een meetbaar en afrekenbaar milieubeleid zorgt ervoor dat raadsleden meer controlemogelijkheden hebben. De milieufederatie praat regelmatig met kritische gemeenteraadsleden over gemeentelijk milieubeleid. In 2004 hielden we ZHM regionale bijeenkomsten met raadsleden in Leiden, Den Haag, Rotterdam, Capelle a/d IJssel en Zwijndrecht. Uit die gesprekken bleek dat sinds de invoering van het dualisme nog weinig veranderd is. De gemeenteraad is nog steeds volgend in plaats van sturend. Maar gelukkig niet overal: in Alblasserdam en Zwijndrecht is het raadsleden wel gelukt milieueisen te stellen voor een nieuw gemeentelijk waterplan.