Inleiding

In het jaar 1104 wordt voor het eerst melding gemaakt van het plaatsje Rubroch, later Rubrouck genoemd. Het ligt in het Canton Cassel, in het noordwesten van Frankrijk en behoorde in die tijd tot de Zuidelijke Nederlanden. De plaats ontleent zijn bekendheid aan Guillaume de Rubrouck, een Franciscaner monnik die in opdracht en onder bescherming van koning Lodewijk de IX in 1250 een reis naar Mongolīë maakte. Zijn verslag van deze reis heeft in historische kringen grote bekendheid gekregen.

In 1347 duikt de naam Robroeck op in Steinfurt, Westfalen, Duitsland. Is hier sprake van toeval of van een familierelatie?

Steinfurt

Stenvorde ontstaat in de tiende eeuw als nederzetting rond een Vorde (= een doorwaadbare plaats) in het riviertje de Aa. Het gaat later Steinfurt heten. Steinfurt krijgt in 1347 stadsrechten en wordt dan Stadt Steinfurt. Later wordt de naam van de stad, vanwege het kasteel (de burcht), veranderd in Burgsteinfurt. Tot Burgsteinfurt behoren de "Bauerschaften" Hollich, Sellen en Veltrup. Na het samengaan in 1975 met het nabijgelegen Borghorst heet Burgsteinfurt tegenwoordig weer Steinfurt. Het stadje herbergt een zogenaamd Wasserschloss, dat eigendom is van de graven van Bentheim-Steinfurt. Het wordt nog steeds door deze familie bewoond. Delen van het kasteel zijn op afspraak, op bepaalde tijden, te bezichtigen.

Het verkrijgen van stadsrechten betekende ook dat er vanaf 1347 een archief werd bijgehouden. Voor zover ik heb kunnen nagaan, wordt de familienaam voor de eerste keer in datzelfde jaar in het Stadtarchiv genoemd, als door Johannes Robroeck en zijn echtgenote Kunne, die wonen in "Dat Hûs te Rowenbroke", aangifte wordt gedaan van de geboorte van een zoon.

De oorsprong van de naam

Verklaring naam de naam Rubroch, Rubrouck in Frankrijk:
"La premičre mention du village de Rubrouck remonte ā 1104: Rubroch, Ru provient de Ruw, rugueux dans le sens de broussailleux et Brouck de marais".
In Duitsland: Brock of Broke betekent onontgonnen moerassig gebied. Ro of Row staat voor ruw in de betekenis van ruig. Het is dus een ruige onontgonnen, moerasachtige plek. In de omgeving van Steinfurt komen nog plaatsen voor die een zelfde herkomst hebben: Westerbrook, Uhlenbrock en Dickenbrock.
Over de periode tussen 1347 en 1525 heb ik nog geen gegevens. Pas na 1525 krijgt de stamboom structuur.

Beroepen: tot 1790

De meesten waren zelfstandige boeren (= Colon, Zeller). Zij hadden hun bedrijven in Hollich, Sellen of Veltrup. Dit zijn zogenaamde boerengemeenschappen, gelegen rond Burgsteinfurt. Ook beroepen als keuterboer (Kötter, Koetter, Halbbauer), landarbeider, wever en klompenmaker komen voor. De kerk en de adel hadden het land in hun bezit. Dit werd veelal verpacht aan een Zeller of Colon. Colon is afgeleid van Colonat (= boerenbedrijf, inclusief erf, land en inwonend personeel). Pachtboeren hadden op hun land kleine arbeidershuisjes. Deze werden verhuurd aan huurslieden of keuters (Kötter). Ook het Engelse woord "cottage" komt hiervandaan. De huurder (boerenarbeider) kreeg een klein stukje land voor zichzelf waarop hij voor zijn gezin verbouwde. Verder was hij verplicht om voor de pachtboer te werken. De aanduidingen Colon en Zeller worden niet meer gebruikt. Deze kunnen worden vergeleken met de tegenwoordige Landwirt.

Internationaal

Nederland: Rond 1790 vertrekt de in Hollich geboren Hermann Henrich Robrok als linnenwever naar Nederland waar hij zich via Kollum in Metslawier, Friesland als "meester-linnenwever" vestigt. Hij is zoon van Jan Herm Robrok en heeft Henrich als roepnaam. In Duitsland wordt in tegenstelling tot in Nederland de naam van de vader eerst genoemd. In Nederland gaat hij, volgens de Nederlandse gewoonte, Hendrik Harmens heten. Hij trouwt in 1792 in Metslawier met Pietje Luurkes van Kammen en is daarmee de stamvader van de Nederlandse tak. De naam wordt in 1811, als op last van Napoleon iedereen een eigen naam moet aannemen, Hendrik Harmens Robroch. Behoudens enkele verschrijvingen (Robroek, Robrog) in de aktes blijft de naam tot op heden zo.
Groot-Brittannië: De in Engeland wonende, van oorsprong Nederlandse Harry Robroch bracht de Tweede Wereldoorlog in Rotterdam door, met zijn Engelse vrouw en twee zonen Peter en Roelof. Na de bevrijding vertrokken ze naar Dundee, Schotland, waar Harry in 1953 overleed. Verdere gegevens ontbreken.
Amerika: In de 19e eeuw (tussen 1850 en 1870) zijn een aantal familieleden vanuit Duitsland geëmigreerd naar de Verenigde Staten van Amerika. Zij hebben daar gezinnen gesticht, zodat daar nu een groot aantal nakomelingen woont.

In de loop der eeuwen zijn er nogal wat variaties van de naam ontstaan, zoals je zult kunnen zien. De namen die tegenwoordig voorkomen en waarvan ik met zekerheid kan stellen dat die tot de familie behoren zijn: Robroch, Robrock en Robrook. In Duitsland komen op dit ogenblik in ieder geval twee variaties van de naam voor: Robrock en Robrook. In Nederland komen, voor zover ik nu weet, twee variaties voor: Robroch en Robrock. Maar ook de in Nederland voorkomende families Robroek, en Roebroeck (omgeving Sittard) zouden dezelfde afstamming kunnen hebben omdat in de archieven ook deze schrijfwijzen voorkomen.

In september 2000 hebben mijn vrouw Jopie en ik een bezoek gebracht aan de nu noch in Hollich wonende gezinnen. We zijn daar zeer gastvrij ontvangen.