Nederland 1941

26 Januari 1941
De RK-kerken weigeren sacramenten aan katholieke nationaal socialisten.

9 - 12 Februari 1941
Er zijn rellen in de Amsterdamse jodenbuurt. Na een vechtpartij tussen een joodse knokploeg en de WA (Weerafdeling van de NSB) overlijdt WA-man Koot. De Amsterdamse jodenbuurt "Jodenhoek" wordt door de Duitse bezetter afgesloten.

15 Februari 1941
Het aantal joodse studenten wordt beperkt op universiteiten en hogescholen.

19 Februari 1941
Vechtpartij in de Amsterdamse IJssalon "Koco" tussen joden en NSB-ers. Arrestatie van Amsterdammers die joden tegen nazi-terreur wilden beschermen.

22-23 Februari 1941
Vierhonderd joodse mannen worden opgepakt en naar een concentratiekamp gedeporteerd. Op 22 en 23 Februari 1941 volgden voor Nederland ongekende razzia's in de Amsterdamse jodenbuurt. Mannen die er joods uitzagen werden met grof geweld gegrepen of van hun fiets geslagen. Degene die zich verzette werden mishandeld tot zij bleven liggen. Met grof geweld werden de opgepakten door de straten gedreven en bijeengebracht op het Daniël Meyerplein waar zij werden afgerost met leren riemen. Daarna werd de groep, voortgedreven met stoten van geweerkolven, naar de overvalwagens gejaagd en weggevoerd.

25 Februari 1941

• Naar aanleiding van het oppakken van de joodse mannen op 22 en 23 Februari 1941 werden in de vroege ochtend van de 25e Februari 1941 door de Communistische Partij Nederland (CPN) stencils verspreidt met het opschrift "STAAKT!! STAAKT!!. Op Maandagavond 24 Februari 1941 kwamen op de Amsterdamse Noordermarkt zo'n 250 arbeiders, voornamelijk CPN-ers, samen. Ze waren diep verontwaardigd over de razzia's in de Jodenbuurt. Nog diezelfde avond trokken de arbeiders de stad in om het besluit van de bijeenkomst onder de kameraden te verspreiden: "MORGEN STAKING".

• Bij de tramhaltes stonden op 25 Februari 1941 de Amsterdammers de volgende ochtend tevergeefs te wachten. Al snel ontstond de indruk dat er iets aan de hand was. Het gerucht ging dat de trams staakten. Rond dezelfde tijd waren al veel bedrijven in Amsterdam-Noord leeggelopen. Een aantal communisten had zich daar in alle vroegte bij de fabriekspoorten opgesteld om op te roepen tot staking. Kort na acht uur verlieten enkele groepen dokwerkers van de Nederlandse Scheepsbouw Maatschappij en de Nederlandse Dok Maatschappij als eersten het fabrieksterrein. Met hun fiets aan de hand gingen ze bij andere bedrijven langs om hun collega's mee te krijgen. Niet meer dan een half woord was nodig om binnen korte tijd de overige scheepsbouwmaatschappijen in Amsterdam-Noord leeg te krijgen.

• Er komt een uitgangsverbod en iedereen moet s'avonds om 19.30 uur binnen zijn.

26 Februari 1941

• De staking breidt zich in de ochtend en middag steeds verder uit. Ook buiten Amsterdam. De ochtend van de 26 Februari 1941 kwam de Duitse politie in actie. De eerste stakingsdag was van de stakers geweest de tweede dag kregen de Duitsers de overhand. Met overvalwagens, karabijnen en mitrailleurs wisten ze de straten te heroveren. Alles wat neigde naar samenscholing werd uiteengeschoten. Er vallen doden en gewonden.

• Ondanks het op 25 Februari afgekondigde uitgangsverbod s'avonds trotseerden meer mensen als de dag ervoor het uitgangsverbod maar de Duitsers kregen de zaak snel onder controle.

27 Februari 1941

• In de kranten verscheen een bekendmaking van de bevelhebber der Duitse weermacht, Generaal der vliegers Fr.Christiansen, dat het uitvoerend gezag in de provincie Noord-Holland waar de stakingen hoofdzakelijk plaatsvonden in militaire handen kwam en dat het werk op 27 Februari 1941 moest worden hervat.

• Verder werd bevolen dat optochten, vergaderingen, samenscholingen en demonstraties op openbare straten alsook in bedrijven waren verboden.

28 Februari 1941
Er verschijnt in de kranten een instructie dat over de stakingsdagen geen loon betaald mag worden. Aan de zijde van de stakers vielen in Amsterdam 9 doden en 45 gewonden. Amsterdam krijgt een boete van 15 miljoen gulden, Hilversum 2 1/2 miljoen en Zaandam 1/2 miljoen gulden. De boetes moeten worden betaald door hen die meer dan f.10.000,00 gulden inkomen hebben.

3 Maart 1941
Naar aanleiding van de vechtpartij op 19 Februari 1941 in de Amsterdamse ijssalon "Koco" werd de eigenaar Ernst Cahn gearresteerd. Het eerste doodvonnis wordt uitgesproken en de eigenaar van de ijssalon wordt door een vuurpeloton dood geschoten.

4 Maart 1941
In den Haag veroordeelt een Duits tribunaal achttien verzetsmensen ter dood. Op 13 Maart 1941 werden vijftien Geuzen met 3 Februaristakers op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Onder de ter dood veroordeelden bevond zich Bernard IJzerdraad de leider van de Geuzengroep. Met zijn oranje pyjamajasje over zijn colbert verscheen IJzerdraad voor het vuurpeloton. De doodstraf van drie veroordeelden werd omgezet in levenslange tuchthuisstraf daar zij ten tijde van de daad nog geen twintig jaar oud waren.

12 Maart 1941
De bestaande omroepverenigingen t.w. AVRO, VARA, KRO, NCRV en VPRO werden opgeheven daar zij zich niet voldoende aanpasten aan de Duitse bezetter. Ze werden vervangen door de Rijksradio-Omroep. Max Blokzijl een geraffineerd propagandist trok vele luisteraars met zijn praatjes voor de radio.

1 April 1941
Voortaan geldt in cafés "VERBODEN VOOR JODEN".

11 April 1941

• Vermogens van kerkgenootschappen worden in Nederland in beslag genomen.

• In Amsterdam wordt in opdracht van de Duitse autoriteiten een Joodse raad ingesteld.

• Er verschijnt onder verantwoordelijkheid van de Joodse raad een joods weekblad.

2 Mei 1941
Joodse journalisten in Nederland moeten ontslag nemen.

5 Mei 1941
Twee werknemers van de vliegtuigfabriek Fokker vluchten met een gestolen vliegtuig vanaf Schiphol naar Engeland.

22 Mei 1941
Joodse winkels in Nederland mogen op Zondag niet meer geopend zijn. De plagerijen door de bezetter bij joodse medeburgers blijft voortgaan. Gelovige joden moeten dus twee dagen in de week de winkel sluiten.

26 Mei 1941
In Nederland wordt de Arbeidsdienst voor jongeren ingesteld. Er is een regeling getroffen dat personen die in de Arbeidsdienst zitten na hun diensttijd niet naar Duitsland hoeven maar in Nederland en dan hoofdzakelijk in de Noordoostpolder werkzaamheden kunnen verrichten. Aan het einde van de tweede wereldoorlog wordt er ook gewerkt op militaire vliegvelden. Op 13 Mei 1942 traden 1300 arbeidsmannen en 100 meisjes aan voor een groots opgezette demonstratie.

3 Juni 1941

• De ondergrondse pleegt een aanslag op de telefooncentrale van Schiphol.

• De verzetstrijders probeerden in de Tweede Wereldoorlog in Nederland zoveel mogelijk schade toe te brengen aan de vijand die Nederland bezet had door o.a. aanslagen te plegen op personen, sabotage en vele terreurdaden. Vele personen die op deze manier verzet pleegden zijn opgepakt en de meeste zijn door een vuurpeloton gedood.

4 Juni 1941
In Nederland wordt het de joden verboden gebruik te maken van zee, strand en zwembaden. Door de letter "J" op hun persoonsbewijzen kon men controle uitoefenen of men jood was.

9 Juni 1941
De Utrechtse aartsbisschop J. de Jong verbiedt priesters medewerking te verlenen aan de nationaal-socialistische Rijksradio omroep.

10 Juni 1941
Max Blokzijl wordt hoofd van de afdeling perswezen van het DVK.

11 Juni 1941
Grootscheepse razzia's op joden in Amsterdam en den Haag. Allen kwamen in het concentratiekamp Mauthausen om het leven.

16 Juni 1941
De eerste uit Londen naar Nederland gestuurde geheimagent, luitenant ter zee 2e klasse Lodo van Hamel, wordt gevangen genomen en gefusilleerd.

18 Juni 1941
Nederlanders worden verplicht om koperen, loden en nikkelen voorwerpen in te leveren voor verdere verwerking voor oorlogsdoeleinden.

22 Juni 1941
Ondanks de overval op Rusland door de Duitse troepen trokken vele stedelingen op deze Zondag met het prachtige zomerweer met tienduizenden naar het strand of bos. Vooral werd er bij deze eendaagse volksverhuizing van fietsen gebruik gemaakt.

In Nederland werd het bericht over de inval in Rusland met gejuich ontvangen want men was van mening dat deze overval op Rusland Hitlers ondergang zou worden. Nu zullen de Duitsers flink op hun donder krijgen, riep menig hoopvol gestemde Nederlander nadat het nieuws over de Duitse inval in de Sovjet Unie bekend was gemaakt. Velen geloofden immers dat Hitler nooit opgewassen zou zijn tegen het grote Rusland.

23 Juni 1941
Politiechef Rauter laat de leider van de Nederlandse NSB, Mussert, weten dat Nederlandse SS-ers de eed van trouw aan Hitler moeten afleggen. In totaal trokken ca. 25.000 Nederlanders naar het Oostfront. Wij gaan Stalin halen stond met grote letters op de overvolle treinen geschilderd. Juichend hingen de Hollandse jongens uit de ramen. Zo vertrok de eerste groep Nederlandse vrijwilligers op 26 Juli 1941 van het Haagse station Hollands Spoor richting Oostfront. Duitsland was op 22 Juni 1941 ten strijde getrokken tegen het "Rode Gevaar".

24 Juni 1941

• Koningin Wilhelmina spreekt via radio Oranje over de verraderlijke aanval op Rusland.

• Zoals de illegale kranten in Nederland het ongecensureerde nieuws wilden brengen, probeerden een aantal radiozenders vanuit Londen tegenwicht te bieden aan de aan Duitsland gelijkgeschakelde radiozenders in Hilversum.

25-26 Juni 1941
In Amsterdam wordt een klopjacht op communisten gehouden.

26 Juni 1941
De communistische partij verklaart zich solidair met de Geallieerden en het Koningshuis.

27 Juni 1941

• Op 27 Juni 1941 stroomden duizenden Nederlanders s' avonds naar het IJsclubterrein in Amsterdam om Seyss-Inquart en Mussert aan te horen naar aanleiding van de inval op 22 Juni 1941 in Rusland door Duitse troepen. In zijn rede achtte hij de inval in Rusland noodzakelijk vanwege het bolsjewistische gevaar. De oproep van Seys-Inquart om de aandacht naar het Oosten te richten, tot bestrijding van het bolsjewisme en vormgeving aan het nieuwe Europa, vond vrijwel alleen weerklank in nationaal-socialistische kringen.

• De leider van de Nederlandse Nationaal-Socialistische-Beweging, Mussert, laat Hitler in een telegram weten dat het Duitse volk op de Nederlandse Socialistische partij (NSB) kan rekenen als zijn trouwste broeder.

29 Juni 1941
De Limburgse mijnen werken nu ook op Zondag om het Duitse tekort aan steenkool op te heffen.

Eind Juni 1941
Oprichting commissie voor persreorganisatie met als taak de drastische sanering van de Nederlandse pers.

Juli 1941

• Nog steeds staan er doodsadvertenties van Amsterdamse joden, die naar het concentratiekamp Mauthausen zijn gebracht, in de couranten. Daar dit al te veel in het oog ging lopen is op 26 Juli 1941 op de persconferentie gezegd dat overlijdensadvertenties van in kampen gestorven joden voortaan alleen in het joodse weekblad mogen worden opgenomen.

• De joden worden nu ook systematisch uitgeplunderd. Hun is gelast hun gehele bezit aan geld en effecten, op 1.000 gulden na, te storten bij de firma Lippmann, Rosenthal & Co. te Amsterdam.

1 Juli 1941
Nederland wordt verplicht om maandelijks 50 miljoen Reichsmark aan Duitsland te betalen.

3 Juli 1941
De Nederlandse Unie verklaart de Duitse zijde niet te kiezen in de strijd tegen Rusland.

4 Juli 1941

• De Standaard krijgt een verschijningsverbod van acht weken opgelegd na een overtreding.

• In de periode van Mei 1940 - Juni 1941 werden honderdveertig persorganen verboden en dan hoofdzakelijk joodse bladen. Enkele dagbladen werden door overtredingen tijdelijk verboden waaronder de Standaard.

5 Juli 1941
De hoofdredacteur en onderdirecteur van het Algemeen Handelsblad worden gearresteerd. De NSB-er Hoogterp wordt de nieuwe hoofdredacteur.

8 Juli 1941
De Nederlandse regering in ballingschap in Engeland ziet nog geen noodzaak de diplomatieke betrekkingen met Moskou aan te knopen.

10 Juli 1941
Seys-Inquart doet een beroep op alle Nederlanders om zich te melden bij het vrijwilligers legioen Nederland om dan deel te nemen aan de strijd aan het Oostfront tegen het Bolsjewisme. De Nederlandse luitenant Generaal H.A. Seyffert heeft zich ter beschikking gesteld teneinde deze afdeling op te richten. Op 5 Februari 1943 werd Luitenant Generaal H.A. Seyffert vroeg in de avond voor de deur van zijn woning met revolverschoten gedood.

16 Juli 1941
De NSB-er Woudenberg wordt benoemd tot commissaris bij het vakverbond NVV. Het Christelijk Nederlands Vakverbond en het Rooms Katholieke Werknemers Verbond krijgen een Duitse controleur.

18 Juli 1941
Een eerste teken van het met ijzeren hand gevoerde persbeleid was de massale "V=Victory" actie. Deze campagne was het Duitse antwoord op de BBC (Engelse) radio- campagne "V=Victory". Na 18 Juli 1941 hing heel Nederland vol met affiches en spandoeken met het opschrift " V = VIKTORIE WANT DUITSLAND WINT VOOR EUROPA OP ALLE FRONTEN." Ook de pers moest volop meedoen. Maandenlang waren de kranten doorspekt met vette V's en propagandaleuzen.

21 Juli 1941
De bevelhebber der weermacht in Nederland generaal der vliegers Fr.Cristiansen deelt mede: In verband met de talrijke vijandelijke vliegtuigen welke de laatste tijd boven Nederland omlaag zijn geschoten is het herhaalde malen voorgekomen dat bij het wegvoeren van de gevangen genomen Engelse bemanning de bevolking sympathiebetogingen jegens de gevangenen heeft gehouden. Dergelijke betogingen voor de Duitse vijanden welke vooral worden gehouden op de stations en in de straten hebben in ieder geval het karakter van een brutale provocatie. De terughoudendheid welke de Duitse weermacht tot nu toe in dergelijke gevallen in acht heeft genomen schijnt door dwaze betogers als zwakte te worden beschouwd. De bevolking wordt derhalve nogmaals gewaarschuwd. De Duitse weermacht heeft thans opdracht gegeven in dergelijke gevallen op te treden en zo nodig van de wapens gebruik te maken. De gevolgen moeten dan door de betogers zelf worden gedragen.

7 Augustus 1941
-Voor de geboden hulp aan de door de Duitsers boven Nederland neergeschoten Engelse piloten worden vijf Nederlanders geëxecuteerd.

-Volgens een bericht in het Nationaal Dagblad van 7 augustus 1941 wacht de wereld in spanning op het resultaat van de reeds begonnen nieuwe operaties in Rusland. De Duitse berichten worden heel hoopvol voorgesteld maar de uitkomst is meestal anders. De oorlogvoering geeft grote successen van de Duitsers in Rusland te zien. In het bijzonder in de economisch voor de Duitsers zo belangrijke Oekraïne stoten ze diep door. De Russen schijnen daar echter de theorie der "VERWOESTE AARDE" volledig in praktijk te brengen. Tot grote machteloze woede van de Duitsers. Meer noordelijker wordt er hard om Smolensk gevochten terwijl de Duitse pantsereenheden op weg naar Leningrad zijn. Het is kennelijk de bedoeling van de Duitsers om voor de winter Leningrad en Moskou in handen te hebben. De strijd om Smolensk, de toegangspoort tot Moskou, heeft de Duitsers echter lang opgehouden zodat er af en toe twijfel rees aan het slagen van deze plannen.

12 Augustus 1941
Bij verordening heft Seys-Inquart de gemeenteraden en provinciale staten op.

18 Augustus 1941
Het strafkamp Amersfoort wordt geopend.

September 1941
De bewegingsvrijheid van joodse personen wordt in Nederland verder beperkt. Zij mogen niet langer parken, dierentuinen, schouwburg en cabarets, bioscopen en bibliotheken betreden. Op deze plaatsen worden borden geplaatst met het opschrift "VERBODEN VOOR JODEN". Verder mogen ze niet reizen zonder reisvergunning.

1 September 1941
Alle joodse kinderen moeten naar speciale scholen.

Oktober 1941
De Duitse bezetter voerde in de herfst van 1941 nieuwe nikkelen munten in en de zilveren munten (rijksdaalders, guldens en kwartjes) moesten worden ingeleverd. Ca. 95 procent van de zilveren munten werden niet ingeleverd.

naar hoofdmenu