Duitsland en overige landen 1943

januari 1943
De slag om Stalingrad. In Rusland zijn de laatste maanden grote dingen gebeurd die van invloed zijn geweest op het verdere verloop van de oorlog. De slag om Stalingrad is door de Russen gewonnen. De Duitse propaganda schrijft over de hachelijke positie van het bij Stalingrad omsingelde Duitse leger. Hier voltrekt zich eind januari 1943 een drama dat hoogstens door Napoleons leger in Rusland werd geëvenaard.

1 januari 1943
Bij het begin van het nieuwe jaar maken de Russen de verliezen van de laatste zes weken van de Duitsers bekend:
175.000 Duitse mannen gedood en 137.000 Duitse militairen gevangen genomen.
1.800 Duitse vliegtuigen vernield of buitgemaakt.
8.000 Duitse tanks vernietigd.
6.000 kanonnen buitgemaakt.
20.000 vrachtauto's vernield of buitgemaakt.

12 januari 1943
De Russen starten een groot offensief om Leningrad te ontzetten waarna op 19 januari 1943 de bevrijding van Leningrad volgde.

14 januari 1943
Conferentie van Casablanca. Gedurende tien dagen hebben Roosevelt en Churchill in het bijzijn van hun militaire staven in Casablanca geconfereerd. Ze hebben de offensieve plannen voor 1943 besproken en hebben verklaart te zullen strijden tot de totale vernietiging van Duitsland, Italië en Japan een feit is.

27 januari 1943
Alle Duitse mannen van 16 tot 46 jaar en alle vrouwen van 17 tot 46 jaar moeten zich melden om ingezet te worden bij de verdediging van het Duitse Rijk.

2 februari 1943
De Duitse troepen bij Stalingrad geven zich over. Toen Hitler op 22 juni 1941 de Sovjet Unie binnenviel voorspelde hij dat de klus in zes weken geklaard zou zijn. Anderhalf jaar later bij de slag om Stalingrad kreeg het Duitse leger een enorme opdoffer te verwerken. De kansen waren toen aan het keren. Tussen 19 november 1942 en de Duitse overgave op 2 februari 1943 leden de Asmogendheden aan het Oostfront een bijzonder zware nederlaag. Bij gevechten rond Stalingrad hakten de Sovjettroepen een Italiaans, twee Roemeense en twee Duitse legers in de pan. Miljoenen brieven schreven de Duitse soldaten die tussen november 1942 en januari 1943 bij Stalingrad in de val zaten. De post vormde de laatste band met de buitenwereld of eigenlijk met het leven zelf. Van de 300.000 soldaten overleefden ongeveer 30.000 de slag. Toen op 22 juni 1941 de operatie Barbarossa van start ging en de Duitse divisies in de richting van de Berezina trokken was er in Holland de gedachte dat de oorlog nu vlug afgelopen zou zijn. Hitler zijn voorspelling dat de klus in zes weken geklaard zou zijn kwam dus niet uit en toen eind oktober 1941 de winter naderde was Moskou nog niet bereikt en het omsingelde Leningrad noch niet gevallen. In de winter van 1941-1942 slaagden de Russen erin de Duitsers met tegenoffensieven te verrassen. Laat in 1942 zetten de Duitsers hun zomeroffensief in, in hoog tempo drongen de legers ten zuiden van Stalingrad de Kaukasus binnen de olievelden tegemoet. Begin september 1942 stond Generaal Paulus in het centrum van Stalingrad maar heeft de stad niet ingenomen. Hitler stuurde steeds meer troepen naar Stalingrad en verzwakte daarmee zijn flanken. In de lente van 1942 zetten de Duitse troepen een zwaar offensief in tegen Stalingrad. De Sovjet troepen verdedigden de stad uit alle macht en konden daardoor voorkomen dat de stad in zijn geheel werd bezet. In december 1942 ontketenden de Sovjet troepen een offensief waardoor de gehele stad werd omsingeld. Op 30 januari 1943 liet Generaal Paulus aan Hitler weten dat hij op het punt stond Stalingrad op te geven daar de ineenstorting nabij was. Eerder had Generaal Paulus gesmeekt bij het Duitse opperbevel om meer troepen, wapens, voedsel en winterkleding voor zijn soldaten. Zijn verzoeken bleven echter onbeantwoord. Hitler promoveerde Generaal Paulus tot Veldmaarschalk met de gedachte dat er nog nooit in de Duitse geschiedenis een Veldmaarschalk zich gevangen heeft laten nemen. Stalin liet zijn soldaten doorvechten tot het ogenblik dat de nieuwe Veldmaarschalk zich aan het hoofd van 90.000 half bevroren en uitgehongerde manschappen wel gevangen liet nemen. Slechts 9.000 van hen zouden hun vaderland terugzien. Voor het eerst sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog had de onoverwinnelijk geachte Duitse weermacht het in een directe confrontatie met een vijand te velde afgelegd. De vreugde onder de bevolking in zo goed als alle bezette landen in Europa was groot en men verwachtte een snel einde van de Tweede Wereldoorlog maar dat zou nog iets meer dan twee jaar duren. De brieven die de soldaten vanuit Stalingrad naar huis schreven vertellen het meest wat erin verzwegen werd. De oorlog is opvallend afwezig. De soldaten schrijven niet over doden of gedood worden, niet over bevriezingen of stervende kameraden. Wie kan zijn dierbaren vertellen over het leven in een dodenwereld. De soldaten schreven over datgene wat ze kenden uit het gewone, dagelijkse leven: de kou die meevalt, het tekort aan eten, de zending chocoladerepen, de luizenplaag, de hoop dat de oorlog nu spoedig voorbij zou zijn en hoe het met de kinderen gaat. Een soldaat schreef vanuit Stalingrad op Oudejaarsavond naar huis: we eten voornamelijk paardenvlees. Ik heb het rauw gegeten. Het lijkt er niet op dat het snel beter zal worden. Het is nu kort na achten en de andere drie kameraden zijn uitgeput in slaap gevallen. Ik heb wat paardengehakt gebraden en een emmer water gehaald om te drinken.

18 februari 1943
Goebbels kondigt de "Totale Oorlog" af. Na de nederlaag bij Stalingrad besefte Propaganda Minister Goebbels maar al te goed dat de Duitse zegeberichten die voordien de kranten beheersten totaal ongeloofwaardig waren geworden. Het verlies van Stalingrad werd eerlijk toegegeven. Tegelijkertijd kondigde Goebbels in het Berlijnse sportpaleis voor een enorme menigte zijn totale oorlog aan. De massa werd hysterisch.

21 februari 1943
Generaal Eisenhouwer wordt opperbevelhebber van de Geallieerde troepen in Noord-Afrika.

26 februari 1943
In het concentratiekamp Birkenau komt het eerste transport zigeuners aan.

2 maart 1943
De zeeslag tegen de Japanners ten noordoosten van Nieuw Guinea wordt door de Geallieerden gewonnen.

7-10 april 1943
Hitler en Mussolini confereren op de Obersalzberg.

8 april 1943
De Russen openen het offensief op de Krim.

13 april 1943
Duitsland maakt de ontdekking van de massagraven bij Katyn bekend. In april 1943 worden ca. tienduizend lijken van Poolse officieren te Katyn opgegraven. Duitsland en de Sovjetunie schuiven elkaar deze massamoord in de schoenen. Tot voor kort bleef de schuldvraag omstreden en drukte ze een zware stempel op de Pools-Russische betrekkingen. Op 1 september 1939 valt Duitsland Polen binnen en enkele weken later gevolgd door het Rode Leger (toen nog bondgenoot van Duitsland) dat het Oostelijk deel van Polen voor zijn rekening nam. De Russen begonnen onmiddellijk met het Sovjetiseren van het bezette gebied. Ongeveer 1.2 miljoen Polen werden naar Rusland gedeporteerd terwijl meer dan 230.000 Poolse militairen in kampen terecht kwamen. De in de Oekraïne gelegen kampen boden onderdak aan ongeveer 10.000 Poolse officieren die door de Sovjets bestempeld werden als "Klassenvijanden" en vurige patriotten. In april 1940 vond gelijktijdig de ontruiming van de kampen plaats. De meeste officieren vertrokken vol hoop en met de vaste overtuiging aan de Geallieerden te worden overgedragen. Maar allen verdwenen in het onmetelijke Rusland zonder ook maar een spoor na te laten. De Sovjet Unie heeft altijd iedere verantwoordelijkheid ontkend. Eerst in oktober 1992, na de ineenstorting van de Sovjet Unie, overhandigde de Russische president Boris Jeltsin aan het Poolse staatshoofd Lech Walesa een door Stalin ondertekend document met het bevel de Poolse officieren te executeren. Na meer dan een halve eeuw kwam de waarheid eindelijk aan het licht.

19 april 1943
Opstand in het getto van Warschau. Op 19 april 1943 begon in het getto van Warschau een opstand die bijna een maand duurde. Vele legendes doen de ronde over deze spectaculaire wanhopige strijd. Het joodse verzet stond er helemaal alleen voor. Polen telde bij de inval van de Duitsers ca. 3,3 miljoen joden. Alleen al in Warschau woonden ca. 400.000 joden. Gelijk na de inval door de Duitsers in 1939 in Polen begon het "Concentratieprogramma". In twee jaar tijd werden Poolse joden samen met zigeuners en joden uit Duitsland in west Polen samengedreven. Vervolgens werden ze opgesloten in getto's, de "Voorraadkamers" van de vernietigingskampen. In oktober 1940 werd in Warschau de vorming van het getto aangekondigd met als schijn argument de bestrijding van tyfus beter in de hand te hebben. De ziekte tyfus nam eerst een jaar later epidemische vormen aan en kostte naar schatting ca. 30.000 mensen het leven. In 1941 leefden in het getto 135.000 mensen per vierkante kilometer. In de zomer van 1942 begon de evacuatie. Ca. 250.000 joden werden goederenwagens ingejaagd en duizenden werden bij hun arrestatie vermoord. Toen Himmler, het hoofd van de Duitse Gestapo, in januari 1943 het getto bezocht telde het officieel nog 35.000 inwoners. Na een ter zijner ere georganiseerde razzia verloren ca. 6.500 joden het leven. Op 16 februari 1943 beval Himmler de totale vernietiging van het getto. Op 19 april 1943 werd het getto hermetisch afgesloten van de rest van de stad. Om zes uur in de morgen gingen 866 SS-soldaten het getto in. Ze werden bestookt met molotov cocktails en kogels. Toen er twaalf SS-soldaten waren gedood of gewond werd de aftocht geblazen om een uur later hevig schietend terug te komen. Die 19de april kwam totaal onverwachts uit de lucht vallen vertelde later een organisator van de joodse verzetsorganisatie. Binnen het getto waren 22 bataljons Poolse verzetstrijders elk bestaande uit ongeveer zestig mannen en vrouwen van hooguit vijfentwintig jaar. Verzet kwam er maar tegen de tactiek die de Duitsers vanaf de derde dag van de opstand hanteerde viel weinig te beginnen. De strijd om ieder huis was de Duitsers te kostbaar en dus staken ze hele huizenblokken in brand. Toch hielden de opstandelingen nog vol in ondergrondse bunkers en rioleringen. Op de tweeëntwintigste dag van de opstand in Warschau brak een gevechtsgroep uit en toen ze eindelijk door twee vrachtwagens werden opgepikt bleef de dekking van een Poolse verzetsgroep uit. Ze wisten toch aan de Duitsers te ontkomen. Na de achtentwintig dagen tellende strijd maakte de Duitse legerleiding de balans op, behalve het aantal van 56.065 gevangen genomen joden werden naar schatting 5.000 tot 6.000 joden vernietigd doordat ze met springstof werden opgeblazen of in de vlammen omkwamen.

22 april 1943
Executie van Hans en Sophie Scholl, leden van het Duitse verzet. Bij het verspreiden van opruiende pamfletten op een middelbare school in München werden Hans en Sophie verraden door de conciërge van de school. Beiden werden tot de dood door de valbijl veroordeeld. De conciërge werd na de oorlog in 1945 gevangen genomen en tot een langdurige gevangenisstraf veroordeeld.

9 mei 1943
Himmler bedankt Rauter per brief voor het neerslaan van de April-Meistakingen.

11 mei 1943
Tweede conferentie van Washington. Men besluit voorlopig niets voor de herovering van Nederlands-Indië te ondernemen

13 mei 1943
In Noord Afrika geven Italiaanse en Duitse troepen zich over aan de Geallieerde legers.

24 mei 1943
In opdracht van de Duitse admiraal Dönitz wordt de duikbotenoorlog in de Atlantische Oceaan vanwege grote verliezen door de Duitsers beëindigd. De Geallieerden hadden hun radarsysteem verbeterd.

23 juni 1943
De RAF ontdekt in Penemünde (Noord Duitsland) een V1 en V2 basis.

26 juni 1943
Overlijden van Commissaris-generaal Schmidt. Was de dood van Commissaris-generaal Schmidt moord, zelfmoord of een ongeval? In de ochtendschemering van 26 juni 1943 werd langs de spoorrails in de buurt van de Franse stad Chartres het lijk gevonden van een slechts in pyjama geklede man. Het was het lijk van de Commissaris-generaal voor bijzondere aangelegenheden Fritz Schmidt, een van de nazi-kopstukken onder Seys-Inquart in Holland. Hij was de vertegenwoordiger van de Nationaal-Socialistische Deutsche Arbeiterspartei (NSDAP) die Nederland voor het nazisme moest trachten te winnen.

5 juli 1943
Het Duitse leger begint een groot offensief aan het Oostfront.

9-10 juli 1943
Landing van geallieerden troepen op Sicilië. Al in januari 1943 besloten Churchill en Roosevelt, na de definitieve verovering van Noord-Afrika, de Geallieerde pijlen op Sicilië te richten. Vanaf midden mei was de heerschappij van de Geallieerden op de Noord-Afrikaanse kust een feit. Operatie Husky, de invasie op het Italiaanse eiland Sicilië kon elk moment van start gaan. Met een landing op Sicilië zouden de Geallieerden de Asmogendheden voor het eerst op eigen grondgebied aanvallen. De kans op hevige tegenstand was dus niet denkbeeldig. De vijftiende legergroep onder leiding van Generaal Alexander kreeg de opdracht om operatie Husky uit te voeren. De legergroep bestond uit het achtste leger onder leiding van Generaal Montgomery en het zevende leger onder leiding van Generaal Patton. De legers zouden landen op een kuststrook van bijna 200 km. lengte. Nooit eerder was er een landing gewaagd op een zo breed front. Als datum werd 10 juli 1943 voorgesteld. Op 17 augustus 1943 trokken Amerikaanse eenheden onder leiding van Generaal Patton als eerste het verlaten Messina binnen. Geheel Sicilië was nu in Geallieerde handen.

18 juli 1943
De V1 en V2 raketbasis te Peenemünde wordt gebombardeerd door de RAF.

23 juli 1943
Het Duitse offensief aan het Oostfront loopt vast.

25 juli 1943
Mede als gevolg van de invasie op Sicilië werd Mussolini door de Italiaanse Koning Victor Emmanuel derde op 25 juli 1943 tot aftreden gedwongen. Mussolini ging op 25 juli 1943 weer gewoon aan het werk. Om vijf uur 's middags werd hij door de Koning ontvangen die verslag wilde uitbrengen van de Grote Raad die in een motie hadden geëist dat Mussolini zou aftreden. "U bent op dit ogenblik de meest gehate man van Italië" zei de Koning. Eindelijk zag Mussolini in dat aanblijven niet in het belang van het land was en besloot af te treden. Op weg naar zijn auto werd de onttroonde dictator door de Italiaanse politie gearresteerd. Toen s'avonds het nieuws bekend werd gingen duizenden bewoners van Rome de straat op en verbrandden foto's van Mussolini. Maarschalk Badoglio werd door de Koning benoemd tot President en hij vormde vervolgens een zakenkabinet. Badoglio ontbond op 28 juli 1943 de Fascistische partij.

26 juli 1943
Het aftreden van Mussolini gaf aanleiding tot geruchten dat de oorlog snel voorbij zal zijn.

17 augustus 1943
Generaal Patton verovert Messina op Sicilië.

31 augustus 1943
Bombardement op Mönchengladbach door 616 Engelse vliegtuigen.

9 september 1943
Maarschalk Badoglio, de Italiaanse regeringsleider, kondigde op 8 september 1943 via de radio de Italiaanse capitulatie aan. Als onderdeel van de wapenstilstand had Generaal Eisenhower de uitlevering van Mussolini geëist aan de Geallieerden.

9 september 1943
Britse en Franse troepen landen bij Salerno onder Napels.

12 september 1943
De bevrijding van Mussolini. Hitler redt zijn vriend Mussolini. Ik kan en wil Italië's grootste zoon niet in de steek laten. Onmiddellijk na Mussolini's arrestatie op 25 juli 1943 riep Hitler Otto Skorzeny bij zich. Deze was bevelhebber van een speciale commando eenheid binnen de SS. Hij kreeg de opdracht Mussolini te bevrijden uit de handen van de Italiaanse politie. Op 9 september 1943 ontving Skorzeny een waardevolle informatie van de Duitse politiecommandant in Rome dat Mussolini zich zou bevinden in het wintersportplaatsje Gran Sasso in de Apennijnen. Skorzeny en zijn onderaanvoerder Majoor Radl maakten een verkenningsvlucht en maakten foto's van het hotel en de omgeving. Uit de opnamen bleek dat in de omgeving van het hotel een vlak stuk terrein was waar vliegtuigen konden landen. Twaalf zweefvliegtuigen met aan boord 120 parachutisten en 26 commando's zouden moeten landen op het terrein bij het hotel. Op 12 september 1943 steeg om één uur 's middags het eerste zweefvliegtuig op. Skorzeny was de eerste die uitstapte. Bij het zien van zoveel vliegtuigen legden de carabinieri hun wapens neer zonder ook maar een schot gelost te hebben. Skorzeny stormde de trap van het hotel op en in één van de kamers vond hij Mussolini. Skorzeny ging stram in de houding staan en groette eerbiedig. "Duce, de Führer heeft mij gestuurd en U bent vrij". Mussolini antwoordde "Ik wist dat mijn vriend Adolf Hitler mij niet in de steek zou laten". Vanuit Rome werd Mussolini naar Wenen gevlogen.

oktober 1943
Met behulp van het Deense verzet wisten ca. 7.000 joodse personen vanuit Duitsland naar Zweden te vluchten.

9 oktober 1943
Het Russische leger dringt de Duitsers nog verder terug.

13 oktober 1943
Italië verklaart Duitsland de oorlog.

14 oktober 1943
Opstand van joodse gevangenen in het concentratiekamp Solibor.

26-27 oktober 1943
Amerikanen landen op het Salomons eiland Mono.

4 november 1943
Wederom een aanval op Düsseldorf met 527 Engelse vliegtuigen.

6 november 1943
Bevrijding door de Russen van de Russische stad Kiew.

20 november 1943
Begin van Amerikaanse landingen op de Gilbert-eilanden.

22 november 1943
De RAF start zware bombardementen op het centrum van de Duitse hoofdstad Berlijn.

28 november 1943
Conferentie te Teheran van de Grote Drie. Churchill, Roosevelt en Stalin bespreken "Operatie Overlord" de voorgenomen Engels-Amerikaanse invasie in Frankrijk.

29 november 1943
Tito vormt een voorlopige regering in Joegoslavië.

30 november 1943
Russische doorbraak naar de Pripjet-moerassen.

15 december 1943
Landing van Amerikanen en Australiërs op Arawe.

20 december 1943
Amerikaanse troepen veroveren de Gilbert-eilanden Tawara en Makin. De verovering van de Gilbert eilanden was de eerste fase in Admiraal Nimitz strategie om met zijn vloot via de belangrijkste eilandengroepen naar de Filippijnen op te stomen.

21 december 1943
576 Engelse vliegtuigen gingen naar Frankfurt am Main. De Engelsen verloren daarbij 40 vliegtuigen.

24 december 1943.
Begin van het Russisch winteroffensief.

26 december 1943
Amerikaanse en Australische troepen landen op Cape Gloucester.

naar hoofdmenu