Nederland 1943

15 januari 1943
Het concentratiekamp Vught wordt in gebruik genomen.

1 februari 1943
Het tehuis voor joodse gehandicapten "Het Apeldoornse Bos" wordt ontruimd.

Vanaf Juli 1942 werden de eerste groepen Nederlandse joden gedeporteerd. "Het Apeldoornse Bos", een inrichting voor geestelijk gehandicapten joden in Apeldoorn, bevond zich in de luwte van de deportaties die zich vooral in Amsterdam afspeelde.

De Duitse Gestapo medewerker Aus der Fünten die verantwoordelijk was voor de uitvoering van de jodendeportaties in Amsterdam heeft zich met de ontruiming van het gesticht bemoeid. De Nederlandse spoorwegen kregen de opdracht om goederenwagens voor het vervoer van 1.500 personen op het Apeldoornse rangeerterrein neer te zetten. De patiënten werden s'nachts op vrachtauto's geladen en zo naar de gereedstaande goederenwagens gereden. Hoewel een milde nacht was het toch te koud voor de patiënten die in hun nachtkleding uit het tehuis waren gehaald.

5 februari 1943
Aanslag op generaal Seyffardt.

Op 10 februari 1943 werd op het Binnenhof in Den Haag met indrukwekkend eerbetoon afscheid genomen van de vijf dagen eerder neergeschoten Luitenant-generaal Hendrik Alexander Seyffardt. Hij was de leider van het Vrijwilligerslegioen Nederland. Seyffardt was het eerste vooraanstaande slachtoffer van politieke liquidaties door de Nederlandse illegaliteit. Een week na de Duitse inval in Rusland op 22 Juni 1941 gaf Seyffardt de aanzet tot vorming van een legioen die samen met de Duitsers het Bolsjewisme moest bestrijden.

De psychiater G.Kastein ging samen met Jan Verleun, een katholieke jongen van drieëntwintig jaar, op vrijdagavond 5 februari 1943 naar de woning van Seyffardt in den Haag. Het was al donker toen er werd aangebeld. Seyffardt opende de deur en hem werd gevraagd of hij Generaal Seyffardt was. Het antwoord was bevestigend en meteen schoot Jan Verleun de Generaal twee maal in de buik. Een dag later bezweek hij in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Voor hij stierf had Seyffardt verteld dat de daders van de aanslag waarschijnlijk studenten waren. Hij vroeg tevens om de aanslag niet te vergelden met het leven van gijzelaars.

6 februari 1943
De aanslag op Seyffardt leidde tot arrestaties van studenten in verschillende Nederlandse steden.

Op bevel van Rauter voerden mannen van de "Sicherheits- en Ordnungspolizei" op 6 februari 1943 razzia's uit op de universiteiten en hogescholen van Amsterdam, Utrecht, Delft en Wageningen. De hoogste Duitse politiechef in Nederland Rauter had redenen om aan te nemen dat bij de moordaanslag op Generaal Seyffardt en eerdere gewelddadige verzetsakties studenten betrokken waren geweest. Drie dagen later waren "Rijkeluiszoontjes" in de westelijke provincies aan de beurt. Degene die de bui zagen aankomen doken onder.

9 februari 1943
Aanslag op Mr. Reydon, secretaris-generaal van volksvoorlichting en kunsten. Zijn vrouw werd gedood en hijzelf door een schot in het ruggemerg zwaar verlamd en levensgevaarlijk verwond. Iedereen die vermoedde dat hij of zij voor arrestatie in aanmerking zou komen slaapt niet meer thuis. Reserve officieren, ex politici, schooljongens, studenten, allen zoeken een slaapadres waar men geen arrestatie verwacht.

13 februari 1943
Uit vrees voor Duitse represailles keurt Radio Oranje aanslagen op landverraders af.

18 februari 1943
Het tweede nummer van de illegale krant "Trouw" verschijnt.

1 maart 1943
In Amsterdam ontruimd de Duitse bezetter het ziekenhuis "De Joodse Invalide".

13 maart 1943
Met de verordening van 13 maart 1943 eiste de Duitse bezetter van alle Nederlandse studenten dat ze ieder jaar een "Loyaliteitsverklaring" zouden ondertekenen waarbij ze de rust op de universiteiten en hogescholen zouden waarborgen. Eén op de zeven studenten tekende. De weigeraars werden toen onder bedreiging van zware straffen opgeroepen zich voor arbeidsinzet in Duitsland aan te melden. Ongeveer de helft van deze studenten ca. 4.500 doken onder.

27 maart 1943
Er wordt een aanslag op het Bevolkingsregister in Amsterdam gepleegd. Het gebouw brandde grotendeels uit en alle gegevens betreffende personen gingen daardoor verloren. Het werd daardoor moeilijker om personen op te sporen.

31 maart 1943
Amerikaanse luchtaanval op Rotterdam.

Het tweede grote bombardement op Rotterdam. Eerst op 14 mei 1940 door de Duitse luchtmacht en op 31 maart 1943 door de Geallieerden. 33 Amerikaanse bommenwerpers voerden omstreeks half twee in de middag een aanval uit op Rotterdam. Hierbij werden niet alleen strategische doelen getroffen maar ook de dichtbevolkte woonwijk "Tussendijken". Vierhonderd Rotterdammers kwamen hierbij om het leven. Voor een deel hadden de Amerikaanse bommen hun doel bereikt in de havens. Een aantal schepen, haveninstallaties en pakhuizen, het rangeerterrein van de spoorwegen en enkele Duitse marine objecten werden geraakt. Een lading van zeker 100 bommen trof de dichtbevolkte woonwijk "Tussendijken" die binnen tien minuten veranderde in een chaos van puin en as. Daar het net tegen het einde van de lunchpauze liep bevonden veel mensen zich op het kritieke moment thuis. Omdat het einde maart 1943 nog guur weer was hadden velen de kachel branden. Mede hierdoor ontstond een vuurzee die werd aangewakkerd door een harde wind. Daar er geen water was duurde het lang voordat de brand onder controle was. De brandweer beschikte niet over de vereiste aansluitstukken voor de putten die de gemeente voor noodgevallen had geslagen. De berging en identificatie van de slachtoffers duurde nog tot half april. Naast de ca. 400 doden waren er ook nog ca. 400 gewonden en waren 2.600 woningen verloren gegaan. Er ontstond grote woede onder de bevolking om het vergissingsbombardement.

1 april 1943
Voor het aanbrengen van een ondergedoken jood werd vier gulden uitgeloofd. Dat zou omgerekend in het jaar 2000 ca. 80 gulden zijn geweest.

7 april 1943
Radio Oranje roept vanuit Londen de studenten op te weigeren de loyaliteitsverklaring te ondertekenen.

9 april 1943
De universiteiten van Nijmegen kondigen haar sluiting aan.

13 april 1943
Joden uit Noord- en Zuid Holland (behalve Amsterdam) en de provincie Utrecht moeten zich in Vught melden.

16 april 1943
Wederom een vergissingsaanval door de Geallieerden bommenwerpers op Haarlem waarbij 85 doden vielen en vele gewonden.

22 april 1943
Zes geheime agenten vallen in Nederland in het kader van het Englandspiel in Duitse handen.

29 april 1943
Het voormalige Nederlandse leger wordt opgeroepen zich in Duitse krijgsgevangenschap te begeven.

9.00 uur: De Duitse Generaal Christiansen maakte bekend dat de leden van het voormalig Nederlandse leger terstond opnieuw in krijgsgevangenschap worden weggevoerd.

13.23 uur: Bij een drukkerij in Hengelo worden raambiljetten met de bekendmaking van Christiansen opgehangen.

14.00 uur: De eerste arbeiders van machinefabriek Stork gaan de straat op.

17.00 uur: Negen van de tien grote bedrijven in Hengelo staken.

18.15 uur: Rauter stelt Himmler op de hoogte van de stakingen.

19.30 uur: De eerste Duitse overvalwagens arriveren in Hengelo.

20.00 uur: Instelling van de avondklok. Niemand mag na acht uur s'avonds zich op straat bevinden.

30 april 1943
12.00 uur: Politiestandrecht werd afgekondigd in Overijssel, Limburg, Noord-Holland en Gelderland. .

16.00 uur: Alle Twentse burgemeesters werden voor overleg naar Hengelo geroepen.

20.00 uur: De Hengelose fabrikanten krijgen opdracht hun arbeiders te gebieden weer aan het werk te gaan.

1 mei 1943
Voor het gehele land wordt het politiestandrecht afgekondigd. Nog diezelfde dag worden de eerste doodvonnissen afgekondigd.

3 mei 1943
De staking loopt af. De meeste arbeiders gaan weer aan het werk.

4 mei 1943
Harster, bevelhebber van de Duitse politie, meldt aan Berlijn dat de staking gebroken is.

7 mei 1943
De eerste groep ex-beroepsmilitairen moet zich melden voor krijgsgevangenschap. Na de capitulatie van de Nederlandse weermacht in mei 1940 heeft Hitler het bevel gegeven tot onmiddellijke invrijheidstelling van de Nederlandse soldaten uit de krijgsgevangenschap. Deze maatregel werd vanzelfsprekend genomen op voorwaarde dat de Nederlandse officieren en manschappen deze grootmoedige handelwijze met een dienovereenkomstige houding ten aanzien van de Duitse bezettende macht zouden beantwoorden. Een gedeelte van de ex-beroepsmilitairen heeft aan deze verwachting niet voldaan. Nadat in mei 1942 reeds de voormalige beroepsofficieren in krijgsgevangenschap waren afgevoerd heeft de Duitse weermacht ruim een jaar laten verstrijken in de verwachting dat deze duidelijke waarschuwing (het wegvoeren van de beroepsofficieren) zou worden verstaan. De bevelhebber van de Duitse weermacht in bezet Nederland, Generaal der vliegers Fr. Christiansen, beveelt derhalve dat de leden van de voormalige Nederlandse weermacht terstond opnieuw in krijgsgevangenschap worden weggevoerd. De betrokken personen zullen via de dagbladpers tot aanmelding worden opgeroepen.

9 mei 1943
Himmler bedankt Rauter per brief voor het neerslaan van de april-mei stakingen.

13 mei 1943
In Nederland moesten de radio's worden ingeleverd. Vele radio's werden niet ingeleverd en op geheime plaatsen geinstalleerd.

22 mei 1943
Kort na het verplicht inleveren van de radio's dropten vliegtuigen van de Royal Air Force (RAF) die op weg waren naar Duitsland voor bombardementen boven Nederland 30.000 exemplaren van het vier pagina's tellende nummer van de "Vliegende Hollander". De "Vliegende Hollander" bracht het laatste oorlogsnieuws en publiceerde proclamaties van Koningin Wilhelmina.

20 juni 1943
Ruim 5.500 joden worden in goederenwagens vanuit Holland naar de vernietigingskampen weggevoerd.

23 juni 1943
De artsen in Holland protesteren tegen de hun opgelegde maatregelen.

25 juni 1943
Seys-Inquart geeft opdracht om de protesterende artsen te arresteren.

1 juli 1943
De personen die op 27 maart 1943 een aanslag op het Bevolkingsregister in Amsterdam hadden gepleegd werden gefusilleerd.

8 juli 1943
Aanslag op de NSB-commissaris van politie in Nijmegen.

15 juli 1943
Een groot aantal arbeiders in Nederland weigert zich aan te melden voor de arbeidsinzet. Rauter geeft opdracht tot het houden van grootscheepse razzia's.

22 juli 1943
Er zijn nieuwe razzi's in Nederland om weigerende arbeiders in die zich willen onttrekken aan de arbeidsinzet naar Duitsland te pakken.

25 juli 1943
De Engelse luchtmacht die een bombardement op de Fokker fabrieken in Amsterdam Noord wilde uitvoeren bombardeerde tevens het woongebied rondom de fabriek

29 juli 1943
Terechtstelling van 17 ODers.

17 augustus 1943
Secretaris-generaal Hirschfeld geeft opdracht de distributiekantoren onder politiebescherming te stellen.

27 september 1943
In de illegale pers verschijnen berichten over het vermoorden van joden in de gaskamers.

29 september 1943
Opnieuw grote razzia's in Amsterdam.

10 oktober 1943
Enschede wordt bij vergissing door de Geallieerden gebombardeerd.

25 oktober 1943
Seys-Inquart maakt bekend het gijzelaarskamp St.Michielsgestel op te willen heffen.

12 november 1943
Oprichting van de Nederlandse Landwacht.

Op 12 november 1943 werd als aanvulling op de Vrijwillige Hulppolitie de Landwacht opgericht. Men trad vooral op als steun bij het oppakken van joden en onderduikers en bewaakte de woningen van vooraanstaande NSBers. Gewapend met jachtgeweren, deels in uniform deels in burgerkleding, en om de linkermouw een rode band met in zwarte letters "Landwacht Nederland" kreeg deze bende al snel de bijnaam "Janhagel".

14 november 1943
Arrestatie in Nederland van vooraanstaande communisten.

23 november 1943
Koningin Wilhelmina kondigt vanuit Londen het Militair Gezag aan..

naar hoofdmenu