De samensteller van de oorlogskroniek beschrijft de meegemaakte bombardementen en aanvallen door duikbommenwerpers tijdens zijn gedwongen verblijf in Merseburg te Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Eveneens treft u een beschrijving aan van de oorlogshandelingen in Merseburg tijdens de laatste vijf dagen van de oorlog.

Luchtaanvallen

Het dagelijkse leven werd vanaf mei 1944 voornamelijk beheerst door bombardementen, hoofdzakelijk op de Leuna Werken, de stad Merseburg en omgeving. Als er in de jaren 1942-1945 luchtalarm in Merseburg was wilde dit niet altijd zeggen dat er een bombardement op Merseburg zou volgen. Het luchtalarm ging meestal vooraf door een vooralarm. Vanuit de fabriek of het kazerneblok waar ik woonde kon men tijdens het vooralarm zien dat bij de Leuna- en Buna Werken ballonnen omhoog werden gelaten zodat de hele omgeving dan in een nevel werd gezet. Hierdoor konden de bombardementsvliegtuigen moeilijk hun doel herkennen.

12 mei 1944
Op deze vrijdag werd om half twee 's middags luchtalarm gegeven en begon, bij helder weer, een ongeveer half uur durende luchtaanval op de Leuna Werken waarbij ca. 224 B17 bommenwerpers en 14 B24 bommenwerpers betrokken waren die meer dan 1.600 bommen op de Leuna Werken afwierpen. Het doel van de Geallieerde bommenwerpers was meestal de Leuna Werken. Meer en meer werd de stad Merseburg en omgeving ook bij de luchtaanvallen betrokken. Tijdens dit bombardement werden ook de stad Merseburg en haar omgeving zwaar gebombardeerd. Ongeveer 2.500 bommen werden afgeworpen. Tijdens dit eerste grote bombardement op de Leuna Werken en de stad Merseburg speelden zich verschrikkelijke taferelen af. Onder de Merseburgse bevolking vielen ongeveer driehonderd doden en vele gewonden. Bij deze luchtaanval vielen meer doden en gewonden in vergelijking met alle volgende luchtaanvallen. Dit is te verklaren door het feit dat de bevolking tijdens de eerste luchtaanval zeer zorgeloos was en een groot deel van de bevolking de schuilkelders niet opzocht. Onder de buitenlandse dwangarbeiders was het aantal doden ook groot. Bij de Leuna Werken vonden 51 dwangarbeiders de dood. De meesten waren Russen en Italianen. Op die dag kwamen er ook twee Hollanders om het leven. Tot het einde van de oorlog, voor de stad Merseburg op 15 April 1945, werden 19 zware luchtaanvallen op Merseburg en omgeving en dan hoofdzakelijk op de Leuna Werken uitgevoerd.

24 mei 1944
Op zondag 24 mei 1944 werd er wederom een luchtaanval op de Leuna Werken uitgevoerd door 63 B24 vliegtuigen. In Merseburg werd alarm gegeven vanaf ongeveer half twee tot half vier 's middags maar de stad Merseburg werd hierbij niet getroffen. Er werden ongeveer 600 bommen op de Leuna Werken geworpen en daarbij vielen 51 doden en vele gewonden te betreuren. Onder de 51 doden waren 18 buitenlandse dwangarbeiders en krijgsgevangenen.

28 juli 1944
Op 28 juli 1944 werd er overdag luchtalarm gegeven van ongeveer negen uur tot elf uur en s'avonds vanaf half tien t/m tien uur. Er werden op Merseburg en omgeving en de Leuna werken bommen geworpen door 652 B17 bommenwerpers. Op 29 juli 1944 werd er luchtalarm van ca. half tien t/m elf uur gegeven waarbij 569 B17 bommenwerpers hun bommen op Merseburg en omgeving afwierpen. De meeste bommen kwamen wederom op de Leuna werken terecht. Op 28 en 29 juli 1944 vielen er ca. 190 doden en vele gewonden. Onder de buitenlandse dwangarbeiders werden op 28 en 29 juli 1944 57 personen gedood en onder hun vielen meerdere gewonden.

Eind Juli 1944 leerde de samensteller van deze Oorlogskroniek, destijds werkzaam bij de Junkers vliegtuig- en Motorenwerken, in Merseburg een meisje kennen. Zij verloofden zich in oktober 1944 en trouwden in juli 1945. Tijdens het schrijven van deze Oorlogskroniek zijn we 56 jaar getrouwd. Nog altijd zijn de oorlogshandelingen uit de Tweede Wereldoorlog in hun geheugen gegrift.

7 oktober 1944
Op zaterdag 7 oktober 1944 was er luchtalarm van ca. 11.00 uur t/m 13.45 uur. 129 B27 bommenwerpers wierpen hun bommen op Merseburg en omliggende dorpen af.

2 november 1944
593 B17 vliegtuigen bombarderen op 2 november 1944 de Leuna Werken en omliggende steden. Het luchtalarm duurde op deze donderdag van 12.00 uur t/m 13.45 uur.

8 november 1944
267 B17 vliegtuigen bombardeerden op 8 november 1944 de Leuna Werken en doelen in de nabijheid van Merseburg. Het luchtalarm duurde op deze woensdag van 10.45 uur t/m 12.30 uur.

21 november 1944
Op dinsdag 21 november 1944 deden 200 B17 bommenwerpers wederom een aanval op de Leuna Werken. Enkele bommen vielen op verschillende plaatsen in Merseburg. Het luchtalarm duurde van 11.00 uur t/m 12.30 uur Tot dan toe werden de bombardementen hoofdzakelijk bij daglicht door Engelse Boeing vliegtuigen uitgevoerd.

25 november 1944
Op zaterdag 25 november 1944 deden 671 B17 bommenwerpers wederom een grote aanval op de Leuna Werken. Er vielen ook bommen op de stad Merseburg die toen zwaar beschadigd werd. Het luchtalarm duurde van 11.30 uur t/m 13.40 uur. In de stad Merseburg vielen 105 doden te betreuren en een groot aantal gewonden. De aanval op de stad was zeer zwaar. In de onderaardse bunker op het kazerneterrein voelde ik, door de inslagen in de naaste omgeving, de grond trillen.

30 november 1944
Tijdens het luchtalarm in Merseburg op 30 november 1944 dat van 12.15 uur t/m 14.15 uur duurde werd er een luchtaanval op de Leuna Werken en omliggende dorpen en steden uitgevoerd.

6 december 1944
Iedereen die op 6 december 1944 in Merseburg was zal deze dag niet vergeten.
's Morgens om kwart voor twaalf werd er luchtalarm tot kwart voor één gegeven. 460 B17 bommenwerpers kwamen op Merseburg aangevlogen. Deze bommenwerpers wierpen brisant- en brandbommen op Merseburg, de Leuna Werken en de Buna Werken. De stad Merseburg werd 's morgens zwaar getroffen. Tijdens dit bombardement was ik op mijn werk en ben de onderaardse bunker ingegaan. 's Avonds was ik op bezoek bij mijn verloofde. Om kwart over acht ging het luchtalarm af. We besloten allen thuis te blijven omdat we van mening waren dat er wel ergens anders heen gevlogen zou worden omdat er 's morgens reeds gebombardeerd was. We hadden het juist gezegd of de hemel werd helder verlicht door het uitwerpen van zogenaamde kerstbomen. Zodoende konden de bommenwerpers hun doel beter onderscheiden. Toen de Geallieerden met 497 bommenwerpers aanvlogen was men in de stad nog bezig met het blussen van de vele branden die 's morgens ontstaan waren. Het bombardement heeft ongeveer een uur geduurd. Het was een uur waar geen einde aan leek te komen, men ook nooit meer hoopte dit mee te maken en die men ook nooit meer zou vergeten. We zijn naar de kelders onder het huis gegaan waar één kelder was ingericht als luchtbeschermingsruimte. Er stonden een paar bedden. Eigenlijk bood het geen zekerheid tegen bominslagen. Gooiden de bommenwerpers 's morgens brisant- en brandbommen af, s'avonds wierpen de bommenwerpers naast brisant- en brandbommen ook nog luchtmijnen en fosforbommen af die een verschrikkelijke uitwerking hadden. Toen het bombardement begon hadden we meteen in de gaten dat het geen normaal bombardement zou zijn. Het was gewoonweg een hel. Als er bommen in de omgeving vielen dan bewoog de kelder. Mijn verloofde en ik hielden zich stevig vast. Daar het donker was konden we niet zien wie er nog meer in de kelder waren. Aan het gejammer en gehuil konden we horen dat we niet alleen waren Toen het weer rustig geworden was zijn we naar boven gegaan. Toen we naar buiten keken konden we onze ogen niet geloven. Merseburg werd vanwege de vele branden hel verlicht. Er waren in de stad Merseburg 43 grote, 97 middelgrote en 320 kleine branden.
De stad Merseburg en de Leuna Werken waren grotendeels vernield. Doordat al het verkeer was lamgelegd kon men de dagen daarna de stad niet meer verlaten. Op 6 december waren er vele doden en gewonden te betreuren. Men zal ook de vele slachtoffers onder de buitenlandse dwangarbeiders niet vergeten die meestal hun laatste rustplaats in de omgeving van Merseburg vonden.

12 december 1944
Op dinsdag 12 december 1944 kwamen 337 B17 bommenwerpers opnieuw de Leuna Werken en de stad Merseburg bombarderen. Het luchtalarm duurde van 12.30 uur t/m 13.25 uur. De Leuna Werken waren door het bombardement op 25 november 1944 volledig stilgelegd. Dit zou tot het einde van de oorlog duren. De Geallieerden verhinderden zodoende de productie van benzine. De Leuna Werken was één van de belangrijkste leveranciers van benzine in de Tweede Wereldoorlog voor oorlogshandelingen. Vanaf 6 december was er geen drinkwater en elektriciteit. Veel gezinnen verlieten de stad Merseburg om op een veiliger plaats onderdak te zoeken. Er reden grote tankwagens door de stad die drinkwater onder de bevolking verdeelden. Op 20 december 1944 kwam er weer drinkwater uit de kranen en kon men zich weer wassen en douchen en de toiletten doorspoelen. Zelf heb ik me meestal gewassen met water uit de brandbluswaterbassins.

14 januari 1945
Op zondagavond 14 januari 1945 werden er wederom zware bombardementen op de Leuna Werken en de stad Merseburg en omgeving uitgevoerd. De eerste aanval was van ca. 20.00 uur t/m 21.50 uur en werd uitgevoerd door ca. 300 bombardementsvliegtuigen. De tweede aanval werd van ca. 23.20 uur t/m 00.30 uur gehouden door ca. 150 bombardementsvliegtuigen. Onder de vele bommen die deze avond werden afgeworpen bevonden zich 491 luchtmijnen die ieder een gewicht van 4.000 pond hadden. Nadat de bombardementen waren uitgevoerd hoorde men op vele plaatsen nog het exploderen van de tijdbommen. Deze dubbele aanval droeg alle tactiek in zich die vier weken later bij de allesvernietigende aanvallen op Dresden werd gebruikt. Er was weer geen water en elektriciteit en de volgende dag kwamen er veldkeukens naar de stad om de bevolking van warm eten te voorzien.

Duikbommenwerpers.

Op zondag 25 maart 1945 ben ik van Merseburg naar Halle gegaan om mijn broer te bezoeken die bij de Siebel Werken werkte. In verband met door bombardementen aangerichte schade gaf zowel het trein- als tramverkeer moeilijkheden. Daar er in een groot gedeelte van Halle geen trams reden moest ik op de terugweg wederom een stuk lopen. Het was rustig op straat. Toen ik op een open gedeelte liep zag ik in de verte een Geallieerd vliegtuig op mij afkomen die begon te schieten. Gelukkig kon ik bijtijds onder een viaduct van de spoorweg duiken. Daar was het enigszins veilig. Dat was de eerste keer dat ik aangevallen werd door een duikbommenwerper.

Op 11 april 1945 moest ik aan een zesmotorig vliegtuig, de Ju 390, werken. Het vliegtuig stond voor de hangar. Vanwege zijn breedte van 50 meter paste het vliegtuig niet in de hangar. Verder was het vliegtuig 33,5 meter lang en 6 meter hoog. Ik moest een nieuwe aluminium bekleding aan de buitenzijde van de deur aanbrengen. In de loop van de ochtend was er luchtalarm en ben toen naar de bunker op het kazerneterrein gegaan. Daar er geen vliegtuigen in de lucht waren ben ik voor de ingang blijven staan. s' Middags ben ik weer aan het vliegtuig gaan werken. Nauwelijks was ik begonnen of er kwam een duikbommenwerper op mij af die in mijn richting begon te schieten. Ook gooide hij nog een bom af die gelukkig ver van mij tot ontploffing kwam. Ik kon nog bijtijds in een eenpersoonsbunker komen waarvan er meerdere op het vliegveld stonden. Toen het weer veilig was heb ik mijn gereedschap laten liggen en ben naar mijn kamer gegaan om wat kleren en levensmiddelen te pakken. Daar de meeste Duitsers al waren vertrokken ben ik naar mijn verloofde gegaan om daar het einde van de oorlog af te wachten.

Oorlogshandelingen.

Op 12 en 13 april 1945 ben ik bij mijn verloofde gebleven . Haar twee zusters waren ook thuis. In de verte hoorde men reeds het kanongebulder van de naderende geallieerde troepen. Vanaf het vliegveld hoorde men explosies en zag men rook opstijgen van branden.

Op 14 april 1945 was het nog rustig in Merseburg en ik besloot toen om mijn collega's in de kazerne op te zoeken die niet meer naar hun werk waren gegaan. Ik merkte meteen dat ze daar goed leefden. Ze hadden de levensmiddelenkelder opengebroken en daar van alles uitgehaald wat eet- en drinkbaar was . Ik kreeg meteen wat te eten en daarna een bierglas met wat drinken. Het smaakte me goed, het was de eerste keer dat ik jenever gedronken had. Met twee flessen onder mijn arm ben ik weer naar mijn verloofde gegaan waar op dat moment Duitse soldaten bezig waren zich in te graven. Toen ik bij het huis van mijn verloofde aanbelde merkte men meteen wat er met mij aan de hand was. Omdat ik alleen maar wilde slapen heeft mijn verloofde me meegenomen naar de bunker aan de Saale waar ik in het gras ging slapen. Als er iets zou gebeuren kon ik zo de bunker in. s' Avonds ben ik met mijn verloofde naar huis gegaan.

s' Morgens 15 april 1945 was het rustig in de omgeving. Je hoorde dat het kanongebulder steeds dichter bij kwam. Toen mijn verloofde om ongeveer half elf in de ochtend wat ging halen in de aan de straatzijde gelegen slaapkamer en de slaapkamerdeur opende gaf ze een gil. Ze zag Amerikaanse soldaten tussen de huizen en op straat zitten. Later hoorden we dat de Amerikanen niet verder konden daar er vanuit de watertoren, die zich achter het huis bevond waar mijn verloofde en haar ouders woonden, nog tegenstand door Duitse troepen werd geboden. De Amerikanen hadden luchtondersteuning aangevraagd om de weerstand vanuit de watertoren te kunnen breken. De luchtondersteuning is nooit gekomen. Tegen twaalf uur hoorden we dat de Amerikanen een bakkerswinkel in de buurt hadden opengebroken en bezig waren om het daar aanwezige brood te verdelen. Mijn verloofde en ik hebben het er toen op gewaagd om naar de bakkerij te gaan om wat eetbaars te bemachtigen. Ik werd op straat door een Amerikaan aangehouden en moest me legitimeren. Gelukkig had ik mijn paspoort bij me. Nadat de Amerikaan gevraagd had wie die dame was antwoordde ik hem "She is my sister". We mochten verder gaan en bij de bakkerij aangekomen, waar enige Amerikaanse soldaten aanwezig waren, bleef mijn verloofde bij de uitgang staan. Ik probeerde brood of meel te krijgen. Met wat meel zijn we weer naar huis gegaan. Thuis gekomen begonnen een paar uur die we niet snel zullen vergeten. De Amerikanen verdeelden zich over de trappenhuizen en maakten zich gereed om verder te vechten. We vergeten nooit meer die angstige gezichten van de soldaten die volgehangen met munitie en handgranaten de strijd zouden aangaan. Een paar uur later nadat het rustig was geworden zijn we de straat opgegaan. Wat we toen zagen maakte diepe indruk op ons. Tot aan het station lagen er vele doden. Zowel Amerikanen als Duitsers. De Amerikanen waren met dekens toegedekt. Het zag er uit of er man tegen man gevechten hadden plaatsgevonden. De oorlog was voor Merseburg voorbij en de mensen konden weer rustig adem halen.

naar hoofdmenu