Nadere omschrijving op alfabetische volgorde van namen en instanties die in de Oorlogskroniek onderstreept zijn.

Generaal Alexander Harold.

10 December 1891-16 Juni 1969.

Brits Veldmaarschalk. Vocht in 1942 tegen de Japanners in Birma. Onder zijn opperbevel bevocht het Britse achtste leger de overwinning bij El Alemien. Hij leidde de verovering van Sicilië en Italië. In 1944 werd Alexander benoemd tot Veldmaarschalk en Opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten.

Badoglio Pietro.

28 September 1871-1 November 1956.

Italiaans veldheer en regeringsleider. Hoewel Badoglio geen voorstander van voortzetting van de Fascistische oorlogspolitiek was, bleef hij toch in functie en nam de verantwoordelijkheid op zich voor de Italiaanse oorlogvoering gedurende de Tweede Wereldoorlog, Op 3 December 1940 werd hij echter, na afloop van de mislukte aanval op Griekenland ontslagen, nadat de Italiaanse troepen op 28 Oktober 1940 Griekenland waren binnen gevallen.

Prins Bernhard.

Geboren op 29 Juni 1911 in Jena (Dld.)

Bezocht het gymnasium in Berlijn. Van 1929 tot 1935 studeerde hij rechten in Lausanne, München en Berlijn. In 1935 trad hij in dienst bij de I.G Farben (Parijs). In September 1935 werd de verloving met Prinses Juliana der Nederlanden bekend. Op 7 Januari 1937 werd het huwelijk voltrokken. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren t.w. Beatrix, Irene, Margriet en Christine.

Blokzijl Max.

December 1884-Maart 1947.

Nederlands journalist en chansonnier. In 1935 werd hij geheim lid van de N.S.B. Door zijn radiovoordrachten in de Tweede Wereldoorlog werd hij in Nederland algemeen beschouwd als één van de voornaamste exponenten van landverraad en collaboratie. Op 9 Mei 1945 werd hij gearresteerd en op 11 September 1945 door het Bijzonder Gerechtshof te 's-Gravenhage ter dood veroordeeld. Het vonnis werd met de kogel voltrokken.

Bormann Martin.

17 Juni 1900-2 Mei 1945.

Duits Nationaal Socialist. Werd in 1927 lid van Hitlers partij. Na de vlucht van Rudolf Hess werd hij chef van de partijkanselarij.

Na de ineenstorting van het Duitse Rijk in Mei 1945 was Bormann spoorloos. Daar men niet zeker was van zijn dood werd hij te Neurenberg bij verstek na de oorlog ter dood veroordeeld. In 1973 vond men in Berlijn het skelet van Bormann.

Chamberlain Neville.

18 Maart 1869-9 November 1940.

Brits conservatief Staatsman. Na de eerste wereldoorlog was hij Minister van Volksgezondheid. Daarna was hij nog tweemaal Minister van Financiën. In 1937 werd hij Eerste Minister. Chamberlain wilde tijdwinst t.a.v. een eventuele oorlog met Duitsland, daar Groot-Brittannië nog niet tot oorlog bereid was. Toen Duitsland Polen binnenviel, verklaarde Groot-Brittannië Duitsland de oorlog. Zijn positie werd onmogelijk en op 10 Mei 1940 volgde Churchill hem op.

Churchill Winston.

30 November 1874-24 Januari 1965.

Brits Staatsman. Nam als militair deel aan de Eerste Wereldoorlog. Op 3 September 1939 kwam hij als Minister van Marine in de regering. Na het mislukken van de expeditie naar Noorwegen en bij het begin van de invasie in het Westen trad hij als oorlogsleider op aan het hoofd van de Engelse regering.

Concentratiekampen in Duitsland.

Concentratiekampen zijn ingericht door bepaalde staten teneinde daarin op grote schaal gevaarlijke of ongewenste personen, zonder voorafgaand vonnis van een onafhankelijke rechter gevangen te houden. Concentratiekampen hebben door de jaren heen altijd bestaan, maar de meest beruchte werden de Duitse concentratiekampen, die bij het aan de macht komen van Adolf Hitler opgericht werden.

In 1939 bestonden er drie grote concentratiekampen:Dachau, Buchenwald en Sachsenhausen en drie kleinere:Mauthausen, Flossenburg en Ravensbrück (hoofdzakelijk voor vrouwen). Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden steeds meer politieke tegenstanders naar concentratiekampen overgebracht en dan vooral uit de door Duitsland bezette gebieden in West en Oost Europa. Vooral de joodse bevolking werden naar concentratiekampen gedeporteerd. Bestaande kampen werden uitgebreid en er ontstonden nieuwe:Neuengamme, Auschwitz, Theresienstad, Bergen-Belzen, Sobibor en Terblinka. In Nederland waren tijdens de Duitse bezetting concentratiekampen in Amersfoort, Vught, Ommen en Westerbork.

Tussen 1933 en 1945 zijn in de Duitse concentratiekampen miljoenen mensen(waaronder zes miljoen joden) door vergassing, verhongering, uitputting, medische experimenten en de meest wrede martelingen omgebracht.

Daladier Edouard.

18 Juni 1884-10 Oktober 1970.

Frans Staatsman. In 1934 vormde hij een nieuw kabinet. In April 1938 vormde hij zijn derde kabinet. Hij nam deel aan de Conferentie van München(29 September 1938) en werd daarna in Frankrijk als redder van de vrede toegejuicht. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd zijn kabinet een oorlogskabinet (13 September 1939). Op 20 Maart 1940 werd hij ten val gebracht omdat hij geen hulp wilde verlenen aan het door Rusland aangevallen Finland.

Dönitz Karl.

16 September 1891-24 December 1980.

Duits Groot Admiraal. Maakte carrière bij het onderzeebootwapen en kreeg in 1939 het opperbevel hierover. Hij werd op 30 Januari 1943 Opperbevelhebber van de gehele Marine. Adolf Hitler benoemde hem in zijn testament tot opvolger. Dönitz stond na de Tweede Wereldoorlog te Neurenberg terecht en kreeg 10 jaar gevangenisstraf.

Doorman Karel.

23 April 1889-27 April 1942.

Nederlands zeeofficier.

Was tijdens en na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) organisator bij de Marine luchtvaartdienst. Na zijn bevordering tot Kapitein-luitenant ter Zee werd hij chef van de staf der Marine in Den Helder. In 1937 vertrok hij naar Indië als Kapitein ter Zee en voerde het bevel over de Marine Luchtvaartdienst. Op 17 Juni 1940 aanvaardde hij het bevel over het eskader in Nederlands Indië als Schout bij Nacht en in Februari 1942 bij het uitbreken van de oorlog met Japan tevens het totale bevel over de Amerikaanse,  Engelse-Hollandse en Australische vloot.

Eichmann Adolf.

19 Maart 1906-1 Juni 1962.

Duits oorlogsmisdadiger die zich in 1932 aansloot bij de SS en vanaf 1934 werkzaam bij het hoofdbureau van de Sicherheitsdienst, waar hij opklom tot Luitenant-kolonel. Kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog de verantwoordelijkheid voor de anti-joodse maatregelen in alle door Duitsland bezette gebieden. Na de oorlog hield hij zich tot 1950 in Duitsland schuil en wist daarna naar Argentinië te ontkomen. Op 11 Mei 1960 werd hij door een aantal Israëli's in Buenos-Aires ontvoerd en in geheim naar Israël gebracht. Op 11 Februari 1961 begon een proces tegen hem in Jeruzalem. Op 11 December 1961 veroordeelde de rechtbank hem tot de strop. In de nacht van 31 Mei-1 Juni 1962 werd het vonnis uitgevoerd.

Eisenhower Dwigt.

1890-1969.

Amerikaans Generaal en Staatsman.

Hij was Geallieerd Opperbevelhebber in de Tweede Wereldoorlog en leidde in 1944 en 1945 de invasie in Europa tegen de Duitsers. Van 1953 tot 1961 was hij President der Verenigde Staten.

Franco Bahamonde.

3 December 1892-20 November 1975.

Spaans Generaal.

Hij vocht o.a. in het vreemdelingenlegioen en werd 33 jaar oud de jongste Generaal. Franco sloot zich in 1936 aan bij het complot tegen de Republikeinse regering in Spanje, die leidde tot de Spaanse Burgeroorlog (17 Juli 1936 -1 April 1939).. Hij werd leider van het opstandige Nationalistische Spanje. Franco won de verbitterde burgeroorlog dank zij omvangrijke steun van Adolf Hitler en Mussolini.

Frank Hans.

23Mei 1900-16 Oktober 1946.

Duits jurist en politicus. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam werd Frank Beiers Minister van Justitie. Daarna werd hij Rijksminister zonder portefeuille. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij Gouverneur-generaal in Polen. Frank was een van de beklaagden in het Neurenberger oorlogsmisdadigers proces die ter dood werd veroordeeld.

Anne Frank.

12 Juni 1929 in Frankfurt Am Main geboren en Maart 1945 in het concentratiekamp Bergen-Belsen gestorven. Ze was een joods meisje van Duitse afkomst. Zij vluchtte in 1933 met haar ouders naar Nederland. Tijdens de Duitse bezetting dook ze met haar ouders onder. Over haar belevenissen in die tijd (12 Juni 1942-1 Augustus 1944) schreef zij een dagboek, dat eindigt op het moment dat het gezin werd ontdekt en weggevoerd naar Duitsland. Alleen haar Vader,Otto Frank, overleefde het concentratiekamp.

Frick Wilhelm.

12 Maart 1877-16 Oktober 1946.

Duits Nationaal-Socialistisch politicus. In 1930 werd hij de eerste Nationaal-Socialistische Minister van Binnenlandse zaken in Thüringen. In 1933 werd hij Minister van Binnenlandse Zaken in het eerste kabinet dat Adolf Hitler vormde.Hij was de organisator van Hitlers politiestaat. In 1943 werd hij terug gezet en volgde Himmler hem op als Minister van Binnenlandse Zaken. In 1946 werd hij door het Internationale Militair tribunaal te Neurenberg ter dood veroordeeld.

Aus der Fünten.

1909-1989.

Duits oorlogsmisdadiger. Werd in 1931 lid van de N.S,D.A.P. en kreeg in 1935 een functie bij de S.D. in Keulen. In 1941 kreeg hij in het bezette Nederland de leiding bij het joden vraagstuk. In deze functie gaf hij de leiding aan de deportatie van joden naar het Oosten. Hij werd voor zijn aandeel in de jodendeportatie in 1949 ter dood veroordeeld maar dat werd in 1951 omgezet in levenslange gevangenschap. In Januari 1989 werd hij uit de gevangenis in Breda ontslagen en naar Duitsland uitgewezen.

Geelkerken Cornelis.

19 Maart 1901-29 Maart 1976.

Nederlands Nationaal-Socialistisch politicus. Hij was de tweede man na Mussert vanaf 1931 in de N.S.B. Hij was de oprichter van de jeugdbeweging de "Jeugdstorm" In 1943 werd hij benoemd tot Inspecteur-generaal bij de Landwacht (hulppolitie) en kreeg in die functie onenigheid met Mussert. Ontzetting uit de N.S.B. waren het gevolg van dit conflict. Na de oorlog werd van Geelkerken tot levenslang veroordeeld maar werd in 1959 vrijgelaten.

Jhr. de Geer Jan Dirk.

14 December 1870-27 November 1960.

Nederlands politicus. Was o.a. lid van de Tweede Kamer (met tussenpozen van 1907 tot 1939) voor de Christelijk Historische Unie. In Augustus 1939 , aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog vormde hij een kabinet. Op 13 Mei 1940 week hij met koningin en regering naar Engeland uit. Daar bleek dat hij vrede met Hitler voorstond. In September 1940 trad hij af. In Februari 1941 keerde hij naar Nederland terug via Spanje en Berlijn.

Door het uitgeven van een brochure in April 1942 speelde hij de bezetter in de kaart en werd op 29 Oktober 1947 veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van één jaar met een proeftijd van drie jaar.

Goebbels Joseph.

29 Oktober 1897-1 Mei 1945.

Duits bewindsman. Adolf Hitler maakte hem in 1925 Gouwleider van Berlijn. Zijn propaganda waren grote massa demonstraties en inhoudelijk van een groot antisemitisme voorzien. In 1928 kwam hij in de Rijksdag. Bij de machtsovername van Adolf Hitler in Januari 1933 werd hij Rijksminister van Volksvoorlichting en Propaganda. Hij was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog de eerste hooggeplaatste leider die de fatale afloop van de oorlog voorzag.

Hij pleegde na Hitlers dood samen met zijn vrouw zelfmoord, nadat zij hun zes kinderen tevoren hadden vergiftigd.

Gerbrandy Pieter Sjoerds.

13 April 1885-7 September 1961.

Nederlands politicus. Was lid van de Antirevolutionaire Partij en werd in 1939 tegen de zin van zijn partij Minister van Justitie in het kabinet de Geer. Met zijn medeministers week hij op 13 Mei 1940 naar Engeland uit. Toen de Geer in September 1940 moest aftreden als Minister-president werd hij Minister-president. Hij was in Londen de verpersoonlijking van Nederlands hechte verbondenheid met de Geallieerden en hij genoot het vertrouwen van het hoofd van de Britse regering; Churchill. Na de bevrijding van Zuid Nederland vormde hij in Februari 1945 een nieuw kabinet. Na de bevrijding van geheel Nederland trad hij af.

Gestapo.

Geheime-Staatspolitie.

Op 26 April 1933 door Hermann Göring opgerichte Geheime-Staatspolitie met als taak de vervolging en het onschadelijk maken van vijanden van het Nationaal Socialistische regime. Nadat de Gestapo in 1934 door Heinrich Himmler was overgenomen, werd Reinhard Heinrich met de reorganisatie belast. De Gestapo heeft aanvankelijk in Duitsland zelf en later in de door Duitsland bezette gebieden meedogenloos huisgehouden.

Göring Hermann.

12 Januari 1893-15 Oktober 1946.

Duits militair en politicus. Hij onderscheidde zich in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) als jachtvlieger. Hij huwde de rijke Zweedse Gravin Karin Fock en vestigde zich te München, waar hij lid werd van de N.S.D.A.P. en daardoor in contact kwam met Adolf Hitler, die hem de leiding en organisatie van de S.A. toevertrouwde. In 1927 werd hij voor de N.S.D.A.P. in de Rijksdag gekozen. Toen Hitler eind Januari 1933 zijn kabinet vormde, werd Göring Minister van Luchtvaart en werd hij verantwoordelijk gesteld voor de Geheime-Staatspolitie. Hij liet de eerste concentratiekampen bouwen. Vanaf 1936 concentreerde Göring zich als Opperbevelhebber van de Luchtvloot op de versterking daarvan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd zijn aanzien minder als gevolg van het falen van de Luchtmacht. Op 7 Mei 1945 werd hij door de Amerikanen gevangen genomen. Op 10 Oktober 1946 werd hij door het Geallieerd tribunaal schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en tot de strop veroordeeld. Twee uur voor de uitvoering van het vonnis pleegde hij zelfmoord in zijn cel.

Hakenkruis.

Hakenkruis of Swastika.

Kruis met gelijke armen, die aan het eind in dezelfde richting omgebogen zijn. De Nationaal Socialisten in Duitsland namen het als herkenningsteken van de beweging aan en verhief het na de machtsovername in 1933 tot nationaal embleem.

Hess Rudolf.

26 April 1894-17 April 1987.

Duits politicus. Werd in 1921 lid van Hitlers N.S.D.A.P.. Was tijdens de vestingstraf van Adolf Hitler zijn secretaris. In 1934 werd hij Rijksminister. Op 12 Mei 1941 kwam het verbazingwekkende nieuws dat Hess op eigen gelegenheid per vliegtuig in Schotland was gearriveerd.

Tijdens de Neurenberger processen werd hij tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Herhaalde pogingen om Hess als enige overgeblevene nazi in de gevangenis van Spandau (Berlijn) gratie te verlenen, werden door de Sovjets resoluut afgewezen. Zijn zelfmoord in April 1987 voltrok zich onder verdachte omstandigheden.

Heydrich Reinhart.

7 Maart 1904- 4 Juni 1942.

Duits Nationaal Socialistisch leider. Hij werd lid van de Duitse N.S.D.A.P en de S.A.. In 1932 kreeg hij de nog onbetekende functie van chef van de Sicherheitsdienst. Heydrich werkte als trouw volgeling van Heinrich Himmler. In 1934 werd hij chef van de Gestapo en in 1936 chef van de Sicherheitspolizei. Het terroriseren en ras zuiver maken van de inmiddels veroverde gebieden kwam onder leiding van Heydrich en hij kreeg de beschikking over de zogenaamde "Einsatztruppen". Heydrich was een stuwende kracht bij de jodenvervolging. Vanaf 27 September 1941 oefende hij een waar schrikbewind uit. Tweee door een Engelse bommenwerper gedropte Tsjechische vluchtelingen pleegde samen met vijf verzetstrijders op 27 Mei 1942 in Praag een aanslag op Heydrich, die dan op 4 Juni 1942 aan zijn verwondingen overleed.

Himmler.

7 Oktober 1900- 24 Mei 1945.

Duits Nationaal Socialistisch leider. Werd in 1929 belast met de pas opgerichte lijfwacht van Adolf Hitler, de SS. Na de machtsovername van Adolf Hitler in 1933 werd Himmler eerst politiepresident in München, in 1934 chef van de Gestapo en in 1936 van de gehele Duitse politie. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 onderdrukte hij op meedogenloze wijze in Duitsland en in de door Duitsland bezette gebieden het ondergrondse verzet.

Voor de gruwelen in de concentratiekampen draagt Himmler de grootste verantwoordelijk hei. In Augustus 1943 volgde hij Willem Frik op als Rijksminister van Binnenlandse zaken. In April 1945 trachtte hij met de Geallieerden te onderhandelen over vrede. Hij werd door Adolf Hitler uit de partij gestoten. Na de capitulatie werd hij bij Bremen gearresteerd en daarna nam hij gif in.

Hindenburg Paul.

2 Oktober 1847- 2 Augustus 1934.

Duits Veldheer en Staatsman. Op 26 April 1925 werd Hindenburg tot Rijkspresident gekozen nadat hij vanaf 1866 t/m. 1918 aan verschillende oorlogen had deelgenomen. Na het verdrag van Versailles in 1918 dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog trad hij af als militair. In 1932 werd hij gekozen tot Rijkskanselier, waarbij Adolf Hitler en de communist Thäl mann de tegenkandidaten waren. Onder invloed van von Papen benoemde hij op 30 Januari 1933 Adolf Hitler tot Rijkskanselier.

Hitler.

20 April 1889- 30 April 1945.

Duits Nationaal Socialistisch Staatsman en Dictator. Hitler bezocht de Middelbare school te Linz in Oostenrijk maar voltooide de school niet. Hij wilde schilder worden maar werd door de Academie voor Beeldende Kunsten te Wenen tweemaal afgewezen wegens gebrek aan Talent.

In Augustus 1914, bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog meldde hij zich als vrijwilliger. Mede door zijn onvolledige opleiding bracht hij het niet verder als korporaal .

Hij werd in 1916 ernstig gewond. In 1920 had Hitler een leidend rol in het bestuur van de Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij (N.S.D.A.P.) gekregen. In het najaar van 1923 beraamde Hitler, met medewerking van meerdere officieren een putch, die mislukte. Hitler werd tot vijf jaar vestingstraf veroordeeld, maar behoefde deze straf maar acht maanden uit te zitten.. In die tijd (1924) schreef hij met hulp van zijn secretaris Rudolf Hess, het eerste deel van "Mein Kampf". Na zijn vrijlating nam hij de leiding van de inmiddels ontwrichtte partij weer in handen en zag kans om de partij weer tot een vaste eenheid op te bouwen. In de jaren 1925-1926 schreef hij het tweede deel van "Mein Kampf". Door de economische crisis in 1929 maakte de N.S.D.A.P. winst en bij de verkiezingen van 1930 werd zij op één na grootste partij in de Rijksdag.. In 1932 werd de N.S.D.A.P. onder leiding van Adolf Hitler de grootste partij in de Rijksdag. Op 30 Januari 1933 benoemde von Hindenburg hem tot Rijkskanselier.. Na de dood van Rijkspresident Paul von Hindenburg op 2 Augustus 1934 kreeg Hitler de gelegenheid om de functie van staatshoofd met die van regeringsleider te combineren. Vanaf 1937 bereidde hij zich duidelijk op een grote oorlog voor. Op 1 September 1939 ontketende hij de Tweede Wereldoorlog. Aan het einde van de oorlog pleegde hij samen met zijn vrouw Eva Braun zelfmoord in de bunker te Berlijn.

Hitlerjugend.

In 1926 opgerichte afdeling van jeugdige jongens in de Hillerjugend met als vrouwelijke afdeling "Bund Deutscher Mädel". In 1936 werd het lidmaatschap voor de jeugd verplicht.

Jodl Alfred.

10 Mei 1890- 16 Oktober 1946. Duits Kolonel-generaal. Streed in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) in het Beierse leger en gedurende de Tweede Wereldoorlog diende hij als chef van de staf van het opperbevel van de weermacht. Jodl was het hoofd van de Duitse delegatie die op 7 Mei 1945 te Reims de wapenstilstandsvoorwaarden met Frankrijk ondertekende. Hij werd door het Militair Tribunaal te Neurenberg tot de strop veroordeeld, daar hij bevel had gegeven om krijgsgevangenen te executeren.

Koningin Juliana.

30 April 1909 in 's Gravenhage geboren als dochter van Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik. Juliana was van September 1948 tot 30 April 1980 koningin der Nederlanden. Zij volgde colleges aan de Rijksuniversiteit van 1927 tot 1930. Op 7 Januari 1937 trad zij in het huwelijk met Bernhard, prins van Lippe Biesterfeld. Uit dit huwelijk werden vier dochters geboren, Beatrix (1938), Irene (1939), Margriet (1943) en Christine (1947). Na de Duitse inval in Nederland verliet het prinselijk gezin op 12 Mei 1940 Nederland en vestigde zich in Ottawa in Canada. Op 30 April 1980 deed Koningin Juliana ten gunste van haar dochter Beatrix afstand van de troon.

Kristallnacht.

Naam van het optreden tegen de joden in Duitsland in de nacht van 9 op 10 November 1938. Er werden 267 synagogen in brand gestoken, ca. 750 winkels en bedrijven verwoest en ca.26.000 joden mishandeld en naar concentratiekampen overgebracht. Het betrof hier geen spontane actie van de bevolking maar een georganiseerd optreden van de SA en andere Nationaal-Socialistische organisaties.De aanslag van een Poolse-joodse jongen van zeventien jaar op een staflid van de Duitse ambassade in Parijs, werd aangegrepen als reden voor de actie.

leopold de derde (Koning der Belgen).

3 November 1901- 25 September 1983.

Hij was getrouwd met Koningin Astrid, die in 1935 bij een auto ongeluk om het leven kwam. Na de Duitse inval in België (10 Mei 1940) nam Leopold de derde de opperste leiding van het Belgische leger op zich. Op 17 Mei 1940 drong de Eerste Minister Pierot er bij de koning op aan dat deze zich in geen geval gevangen liet nemen. De Koning weigerde daarop in te gaan en op 25 Mei 1940 deelde hij de regering mede dat hij het lot van zijn leger wenste te delen. Op 27 Mei 1940 werden de capitulatievoorwaarden ondertekend en werd Leopold de Derde krijgsgevangen gemaakt. Gedurende de oorlog verbleef de Koning in het kasteel van Laken. In 1941 trouwde hij met Lilian Baals. Op 7 Juni 1944 werd de koning met zijn gezin naar Duitsland gedeporteerd en werd daar in 1945 door de Amerikanen bevrijd.

Van der Lubbe Marinus.

13 Januari 1909- 10 Januari 1934.

Nederlands politiek activist. Hij was aanvankelijk metselaar van beroep, maar kon wegens een slecht gezichtsvermogen zijn beroep niet meer uitoefenen. Van 1926 tot 1931 was hij lid van de communistische jeugdbond. Begin Februari 1933 ging hij naar Duitsland. Geschokt door de gebeurtenissen met betrekking tot de machtsovername door Adolf Hitler, stichtte hij uit protest een drietal brandjes in overheidsgebouwen in Berlijn. Op 27 Februari 1933 brand de het Rijksdaggebouw af. Van der Lubbe was de enige figuur die ter plaatse kon worden gegrepen. Hij verklaarde dat hij de enige dader was en dat zijn daad bedoeld was als een oproep tot weerstand tegen het Nazi-regime. Na een proces van zes maanden werd van der Lubbe ter dood veroordeeld en onthoofd.

Montgomery Bernard.

17 November 1887- 24 Maart 1976.

Brits veldmaarschalk. Hij was de zoon van een bisschop. Hij werd in 1908 beroepsofficier en nam deel aan de Eerste Wereldoorlog. Daarna diende hij o.a. in India en Egypte. In de Twee- de Wereldoorlog nam hij deel aan meerdere veldslagen.

Mussert Anton.

11 Mei 1894- 7 Mei 1946.

Nederlands politicus. Hij studeerde weg- en waterbouwkunde te Delft. Hij kwam in 1920 bij de Provinciale Waterstaat in Utrecht. waar hij in 1927 hoofdingenieur werd. Een belangrijke kennismaking was met Kees van Geelkerken, een overtuigd fascist. Op zijn aandringen richtte Mussert op 14 December 1931 de Nationaal-Socialistische Beweging op (N.S.B.) met hemzelf als algemeen leider.

Mussolini Benito.

29 Juli 1883- 28 April 1945.

Italiaans politicus. Hij werd opgeleid tot onderwijzer. Uit zucht tot avontuur en om de dienstplicht te ontlopen ging hij naar Zwitserland (1902- 1904). Ondanks zijn antimilitarisme nam hij na zijn terugkeer in Italië dienst bij de afdeling scherpschutters en gedroeg zich daar voorbeeldig. Hij was in de Eerste Wereldoorlog aan het front, totdat hij op 23 Februari 1917 door een ongeluk zwaar gewond raakte. In de Tweede Wereldoorlog raakte Italië volledig in Duits vaarwater en hij zich daarbij politisch en militaristisch blameerde. Het duurde toch nog tot de nacht van 24 op 25 Juli 1943 eer Mussolini in de Grote Fascistische Raad door een oppositie werd overstemd en de volgende dag gaf de Koning hem zijn ontslag en liet hem arresteren. Aan het einde van de oorlog werd hij samen met zijn maîtresse doodgeschoten.

Nederlandse SS (zie Duitse SS).

In Nederland richtte Mussert op 15 September 1940 de Nederlandse SS op met J.F.Feldmeyer (gesneuveld Februari 1945) als voorman.

Deze organisatie veranderde later haar naam in Germaanse SS in de Nederlanden en deze werd alleen trouw aan Adolf Hitler.

Martin Niemöller.

14 Januari 1892- 6 Maart 1981.

Duits Protestants kerkelijk leider, Was in de Eerste Wereldoorlog onderzeebootcommandant.Hij studeerde daarna theologie en werd in 1930 predikant in Berlijn. Stond aanvankelijk niet afkerig tegen het Nationaal-Socialisme, maar keerde zich later fel tegen deze beweging. Op zijn initiatief werd in 1933 de "Pfarrer Notbund" gevormd, die weigerde zich neer te leggen bij het feit dat de maatregelen tegen joodse ambtenaren ook werden doorgetrokken op kerkelijk terrein. Deze "Notbund" groeide later uit tot de "Bekanntnichkirche", waarin het kerkelijk verzet zich concentreerde. In 1937 werd Martin Niemöller gearresteerd en tot 1945 verbleef hij als Hitlers persoonlijke gevangene in de concentratiekampen Sachsenhausen en Dachau. Na de oorlog werd hij dominee van de Evangelische Kerk in Hessen. In deze periode (1947-1964) deed hij opnieuw van zich spreken betreffende de tegenstellingen tussen Oost en West Europa.

Patton George.

11 November 1885- 21 December 1945.

Amerikaans militair. In de Eerste Wereldoorlog was hij organisator en commandant van de eerste Amerikaanse tankbrigade. In de Tweede Wereldoorlog nam hij deel aan de invasie in Noord Afrika en Sicilië. Zijn onstuimige wijze van oorlogsvoeren maakte hem beroemd. Na de invasie in Frankrijk (6 Juni 1944) leidde hij met grote voortvarendheid het 3e Amerikaanse leger door Frankrijk en Duitsland. Patton kwam bij een auto-ongeluk in December 1945 om het leven en werd op zijn wens tussen zijn soldaten begraven.

Paulus Friedrich.

23 September 1890- 1 Februari 1957.

Duits Generaalveldmaarschalk. Hij was in 1940 chef van de staf van het 6e leger van Von Reichenau, dat de Nederlandse grens op 10 Mei 1940 overschreed in de sector Arcen-Vaals. In Januari 1942 kreeg hij bij de Russische veldtocht als Generaal het bevel over het 6e leger, dat de opdracht kreeg Stalingrad te veroveren. Na de val van Stalingrad op 1 Februari 1944 werd hij gevangen genomen. In Russische krijgsgevangenschap (tot 1953) trad hij toe tot de "Bund Deutsche Offiziere" die door de Sovjets werd gebruikt om het Duitse leger tegen het regime op te zetten. Na zijn vrijlating in 1953 verbleef hij in Dresden in de D.D.R.

Petain Philippe.

24 April 1856- 23 Juli 1951.

Frans militair en Staatsman. In de Eerste wereldoorlog streed hij op verschillende fronten en eindigde in 1917 als opperbevelhebber van de Franse troepen. Tussen de beide wereldoorlogen vervulde hij belangrijke militaire en staatkundige functies. Nadat Petain in 1940 opgenomen was in het oorlogskabinet van Reynaouk werd hem op 16 Juni 1940, na de nederlaag tegen de Duitsers,opgedragen een regering te vormen. Door de samenwerking met de Duitsers werd hij in Augustus 1945 ter dood veroordeeld en werd daarna door het toenmalige regeringshoofd de Gaulle gewijzigd in levenslange gevangenisstraf In Juni 1951 werd het op medische gronden gewijzigd in internering in een ziekenhuis, waar hij op 23 Juli 1951 overleed.

Rauter Hanns.

4 Februari 1892- 25 Maart 1949.

Oostenrijks Nationaal-Socialist en SS- leider. Diende in de Eerste Wereldoorlog als officier in het Oostenrijks-Hongaars leger. In 1933 week hij uit naar München, waar hij carrière maakte in de SS. In Mei 1940 werd hij naar Nederland gestuurd als Commissaris-generaal voor de openbare veiligheid en als hogere SS en politie leider. Na de luchtlanding bij Arnhem door de Geallieerden kreeg hij het bevel over het Maasfront als Generaal van de SS. Bij een aanslag op 6 Maart 1945 werd hij zwaar gewond. Na de capitulatie werd Rauter door de geallieerden gevangen genomen en aan Nederland uitgeleverd. Op 4 Mei 1948 werd hij tot de doodstraf veroordeeld en op 25 Maart 1949 gefusilleerd.

Ribbentrop Joachim von.

30 April 1893- 16 Oktober 1946.

Duits politicus, Hij diende in de Eerste Wereldoorlog als officier bij de huzaren Vanaf 1930 werkte von Ribbentrop nauw samen met de Nationaal-Socialisten en in 1932 werd hij lid van de N.S.D.A.P. waarvan hij adviseur voor Buitenlandse Zaken werd. In 1938 werd hij Rijksminister van Buitenlandse Zaken en in die hoedanigheid nam hij deel aan meerdere belangrijke besprekingen. Hij werd door het Internationaal-Militair-Tribunaal te Neurenberg, wegens misdaden tegen de vrede, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid ter dood veroordeeld en opgehangen.

Rommel Erwin.

15 November 1891- 14 Oktober 1944.

Duits militair. Maakte als officier bij de infanterie de Eerste Wereldoorlog mee. In 1940 werd hij aan het Westelijk front belast met het bevel over de 7de pantserdivisie. Hij had het bevel over vele operaties in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens een inspectie tocht in Frankrijk raakte hij ernstig gewond op 1 Juli 1944. Tijdens zijn herstel in Duitsland stond hij voor de keuze de hand aan zich zelf te slaan of voor de Volksrechtbank te verschijnen, daar hij verdacht werd van medeplichtigheid aan de aanslag op Hitler van 20 Juli 1944. Hij koos voor zelfmoord , waarna hij een staatsbegrafenis kreeg.

Roosevelt Franklin.

30 Januari 1882- 12 April 1945.

Amerikaans staatsman. President van de Verenigde Staten van 1933 tot 1945. In 1910 werd hij gekozen tot senator in de staat New York. In 1921 werd hij getroffen door een kinderverlamming, wat hem voor de rest van zijn leven het staan of lopen onmogelijk maakte. Toen de Verenigde Staten eenmaal in de oorlog betrokken waren (aanval op Pearl Harbor in December 1941) bleek Roosevelt een ideaal oorlogsleider. In 1944 werd Roosevelt voor de vierde keer tot President gekozen. Enkele weken voor het einde van de Tweede Wereldoorlog stierf hij plotseling.

Rosenberg Alfred.

12 Januari 1893- 16 Oktober 1946.

Duits politicus. Kwam in 1919 naar München en werd in 1923 hoofdredacteur van de "Völ- kicher Beobachter", het officiële orgaan van de N.S.D.A.P. In 1933 werd hij hoofd van het Bureau voor Buitenlandse politiek van de partij. Op 17 November 1941 werd hij Rijksminister voor de bezette gebieden in het Oosten. Na de Duitse capitulatie werd hij in Neurenberg ter dood veroordeeld en opgehangen.

Rost van Tonningen Meinaud.

19 Februari 1894- 6 Juni 1945.

Nederlands politicus. Geboren in Nederlands Indië. Studeerde rechten te Leiden. In 1936 werd hij lid van de Nationaal- Socialistische Beweging (N.S.B.) en lid van de Tweede Kamer. Vanaf September 1940 werd Rost van Tonningen tweede plaatsvervangend leider in de N.S.B.. In 1941 werd hij President van de Nederlandse Bank. Door onvrede legde hij begin 1945 zijn functies neer en nam dienst in de Landstorm Nederland. Na de bevrijding werd hij gearresteerd en stierf op 6 Juni 1945 in de gevangenis.

S.A. (Sturmabteilung).

In 1921 opgerichte, op militaire leest geschoeide organisatie van de Nationaal- Socialistische- Duitse- Arbeiderspartij (N.S.D.A.P.) met als taak het beschermen van de partijvergaderingen en het bestrijden van tegenstanders, zoals communisten en socialisten. In de crisisjaren van 1929 tot 1933 ontwikkelde de S.A. (bruinhemden) onder leiding van Ernst Röhm, een ware straatterreur. Hun gevangenissen waren berucht. Op 30 Juni 1934 liet Adolf Hitler de radicale leiders onder wie Ernst Röhm ombrengen. De S.A. verloor daarna snel aan betekenis.

Sauckel Fritz.

27 Oktober 1894- 16 Oktober 1946.

Duits politicus. Was één van de eerste leden van de N.S.D.A.P.. Werd in 1927 Gouwleider en in 1933 tevens Rijksstadhouder in Thüringen. In 1942 werd hij benoemd tot "Generalbevoll- mächtiger für den Arbeitseinsatz" in de door Duitsland in Oost- en West Europa bezette gebieden. Tijdens de Neurenberger processen werd hij ter dood veroordeeld wegens zijn rol bij het deporteren van arbeidskrachten uit de bezette gebieden en zijn verantwoordelijkheid voor de dood van velen in de Duitse fabrieken.

Seys-Inquart Arthur.

Duits-Oostenrijks politicus. Studeerde rechten. Hij streed in de Eerste Wereldoorlog en bleef als gevolg van een verwonding mank. Na de Eerste Wereldoorlog vestigde hij zich als advocaat te Wenen. Na de aansluiting van Oostenrijk bij Duitsland op 13 Maart 1938 werd hij op 14 Maart 1938 tot Rijksminister van Oostenrijk benoemd. In Oktober 1939, nadat Duitsland op 1 September 1939 Polen was binnen gevallen werd hij plaatsvervangend Gouverneur-generaal van Polen. Op 19 Mei 1940 werd hij benoemd tot Rijkscommissaris voor het bezette Nederlands gebied. In het civiele bereik was Seys-Inquart van 1940 tot Mei 1945 de hoogste autoriteit in Nederland. Het steeds sterker oplaaiende verzet in Nederland onderdrukte hij krachtig. Tevens heeft hij meegewerkt aan de deportatie van joden en aan de uitvoering van de arbeidsinzet van Nederlanders in Duitsland en de door Duitsland bezette gebieden. Na de Duitse capitulatie werd hij gearresteerd en in het proces te Neurenberg wegens misdaden tegen de vrede, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid ter dood veroordeeld en opgehangen.

Sneevliet Henk.

13 Mei 1883- 13 April 1942.

Nederlands politicus. In Nederland werd hij de voornaamste leider van het Nationaal Arbeids secretariaat. Van 1933 tot 1937 had hij zitting in de Tweede Kamer voor de Revolutionaire- Socialistische Arbeiderspartij. Tijdens de Duitse bezetting zette hij zijn politieke activiteiten onverminderd voort. In 1942 werd hij met een groot deel van de leiding van genoemd front ten gevolge van verraad door de Duitse bezetters gearresteerd en ter dood gebracht.

S.S.(Duitse).

Schutzstaffeln (beschermingsgroepen). Een op militaire leest geschoeide organisatie van de N.S.D.A.P.. In 1934 ontstaan als een keurtroep uit de S.A.. Nadat op 30 Juni 1934 de S.A. onschadelijk was gemaakt nam haar betekenis snel toe. Bij de werving van S.S. leden werden strenge normen aangelegd. In de Tweede Wereldoorlog werd de Waffen S.S. sterk uitgebreid. Ook met vrijwilligers uit de bezette gebieden. De Waffen S.S. vormde een fanatieke kern van de Duitse strijdkrachten. De S.S. is berucht geworden door tal van wreedheden gepleegd in concentratiekampen en bij zuiveringsacties achter het front. Zij werd tijdens de Neurenberger processen tot misdadige organisatie verklaard.

Stalin Josef.

21 December 1879- 5 Maart 1953.

Sovjetrussisch staatsman. Zoon van een schoenmaker. Door toedoen van zijn Moeder studeerde hij voor priester aan het Seminarium Tiflis, maar werd door zijn opstandig gedrag daar in 1899 verwijderd. Na een bewogen politieke loopbaan werd Stalin na 1924 de machtigste man van Rusland. Bij de viering van de tiende verjaardag van het Sovjet bewind in 1927 trad Stalin reeds als algemeen erkend partijleider op. De wijze waarop Stalin in het begin van de jaren dertig de herstructurering van de economie doordreef, heeft miljoenen mensenlevens gekost en het land tijdelijk op de rand van een catastrofe gebracht. Stalin moet onbetwistbaar gerekend worden tot de Staatslieden die de wereldgeschiedenis van de 20ste eeuw in wezenlijke mate hebben bepaald. Onder onduidelijke omstandigheden overleed Stalin in Maart 1953.

Streicher Julius.

12 Februari 1885- 16 Oktober 1946.

Duits politicus. Hij nam als Leutenant deel aan de Eerste Wereldoorlog. Streicher is berucht geworden door zijn fanatieke antisemitisme. Tijdens de Neurenberger processen werd hij wegens misdaden tegen de mensheid ter dood veroordeeld en opgehangen.

Strube Jan.

20 September 1985- 9 November 1985.

Bekend Brabants kunstschilder. Oom van de samensteller van de "Oorlogskroniek" en broer van diens Vader.

Tito Josip.

25 Mei 1892- 4 Mei 1980.

Joegoslavisch staatsman. Tijdens de Eerste Wereldoorlog geraakte hij in Russische krijgsgevangenschap. Hij maakte daar de Oktober revolutie mee, waarna hij overging tot het communisme. In 1920 keerde Tito naar Joegoslavië terug en werd beroeps revolutionair. Na in 1928 benoemd te zijn tot secretaris van de communistische partij (afdeling Zagreb) belandde Tito voor vijf jaar in de gevangenis. In 1937 werd hij Secretaris-generaal van de partij. In 1941 nam Tito de wapens op tegen de Duitse en Italiaanse indringers, alsmede tegen binnenlandse tegenstanders. Na de Tweede Wereldoorlog vestigde Tito de alleenheerschappij voor de communistische partij. Hij was van 1945- 1963 Premier en President

v/d.Veen Gerrit Jan.

26 November 1902- 10 Juni 1944.

Nederlands beeldhouwer en aanvankelijk werkzaam als werktuigbouwkundig. Behalve talrijke penningen en plaquettes vervaardigde hij portretten, enkele monumenten en beeldengroepen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij leider van een verzetsgroep van kunstenaars. Hij nam deel aan o.a. de aanslag op het bevolkingsregister te Amsterdam. Bij een poging om gevangenen te bevrijden uit het huis van bewaring te Amsterdam werd hij gearresteerd en later door de Duitsers gefusilleerd.

V-Wapens.

V. staat voor het Duitse woord "Vergeltungswaffen". Het is een verzamelnaam voor de tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers in gebruik genomen "Vliegende bommen". De ontwerper van de operationeel gebruikte V.wapens was de Duitser Werner von Braun.

De V-1 was een ca. 8 m. lang vliegtuig dat met een katapultinstallatie werd gestart. Wanneer vooraf de afstand was bepaald (max. 300 km.) dook het wapen boven zijn doel omlaag en explodeerde. Vanaf Juni 1944 werden er totaal ca. 8.000 V-1 naar voornamelijk Londen gelanceerd. Ca. 2.400 V-1 bereikten hun bestemming. De V-2 was een ca. 14 m lange raket. Vanaf September 1944 werden in totaal meer dan 3.000 V-2 gelanceerd naar doelen in Engeland en België. De helft heeft zijn doel bereikt.

Victor Emanuel 3.

11 November 1869- 28 December 1947.

Koning van Italië van 1900 tot 1946. Hij volgde een militaire opleiding. Tijdens de Eerste Wereldoorlog liet hij de regering aan zijn Oom Ferdinand over, daar hijzelf meestal aan het front vertoefde. Hij werkte indirect aan de machtsovername van Mussolini mee. Na de capitulatie van Italië vluchtte de koning met zijn gezin naar Sicilië. In Mei 1946 deed Victor Emanuel 3 definitief afstand van de troon.

Volkenbond.

Op 10 Januari 1920 opgerichte organisatie ter bevordering van de internationale samenwerking en ter verzekering van vrede en veiligheid onder de volken. Officieel hield de Volkenbond op te bestaan op 19 April 1946. De organisatie van de Verenigde Naties nam zijn taak over.

Volkssturm.

Daar Hitler tot het laatst bleef hopen op een ommekeer in de oorlog, riep hij einde 1944 de gehele mannelijke bevolking onder de wapenen en dan vooral jongeren en oudere mannen.

Wilhelmina.

31 Augustus 1880- 20 November 1962.

Koningin der Nederlanden. Werd door het overlijden van haar Vader op 23 November 1890 op tienjarige leeftijd koningin. Zolang zij minderjarig was, oefende haar Moeder, koningin Emma, als regentes haar functie uit. Op 6 September 1898 werd zij ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Zij trouwde 7 Februari 19o1 met Hendrik van Mecklenburg-Schwerin. Uit dit huwelijk werd op 30 April 1909 hun dochter Juliana geboren. Op 4 September 1948 deed zij afstand van de troon ten gunste van haar dochter Juliana. Na de Duitse inval in Nederland op 10 Mei 1940 verliet zij met tegenzin het land om zich in Londen te vestigen met de ook in de Meidagen uitgeweken ministers.

Winkelman Henri.

17 Augustus 1876- 27 December 1952.

Nederlands militair. Hij maakte deel uit van de Generale Staf. In 1931 werd hij in de rang van Leutenant-generaal belast met het bevel over de 4 de divisie. In 1934 verliet hij de militaire dienst en werd in 1938 adviseur bij Philips in Eindhoven. Op 6 Februari 1940 volgde hij, in de rang van Generaal de aftredende Generaal Reynders op als opperbevelhebber van leger en vloot. Hij werd bij het begin van de Duitse bezetting gevangen genomen en naar Duitsland overgebracht, waar hij tot Mei 1945 in krijgsgevangenschap verbleef.

Winterhulp Nederland.

Opgericht op 22 Oktober 1940 door de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied, Seys-Inquart. Zij had als doel behoeftige Nederlandse staatsburgers, zonder aanzien des persoons, hulp en ondersteuning te verschaffen. Het diende in werkelijkheid, naar het voorbeeld van de "Duitse Winterhulp" om een permanente propaganda te voeren voor het Nationaal- Socialistische regime.

 naar hoofdmenu