Als de carrousels aan het einde van het kermisseizoen hun laatste rondjes hebben gedraaid en goklustigen de laatste muntjes door hun vingers hebben laten glijden, begint het winterseizoen. Spullenbazen plegen onderhoud aan hun attracties en kramen en rijden hun oliebollenkramen – naar schatting zo’n 1700 in 2020 – uit de stalling om voor een aantal maanden hun vaste stek weer in te nemen.

De negentiende eeuw, toen vader Pieter en zoon Gerardus Petrus van Tol poffertjes bakten in Leiden en omstreken, laat een ander beeld zien. In de stille maanden voeren kermisexploitanten niet met hun schip van kermis naar kermis, maar dreven handel. Als schipper, kramer, koopman, handelaar (in ongeregelde goederen) verdienden zij hun brood. Een opmerkelijke uitzondering daarop waren de verdiensten van vader en zoon Van Tol. Niet alleen in de wintermaanden maar het gehele jaar door hanteerden zij hamer en zaag.

Bijna driekwarteeuw bakt en timmert familie Van Tol er lustig op los. Vader Pieter vanaf de jaren dertig tot aan zijn overlijden in 1871, gevolgd door een korte periode waarin de weduwe ‘P. van Tol’ de kuiltjes in de bakplaat vult en een nog kortere periode waarin moeder en zoon Gerardus Petrus samen de kraam exploiteren. In 1889 bakt Gerardus Petrus zelfstandig verder, bakt naast poffertjes ook wafels waarna een dramatische gebeurtenis in 1906 uitdraait op een faillissement. Na tweeënhalf jaar als de slotuitdelingslijst verbindend is geworden, bouwt Gerardus Petrus geen nieuwe kraam en kom ik hem tot aan zijn overlijden in 1932 alleen nog als timmerman tegen.