Voor velen een moeilijk begrip, althans de termen die gebruikt worden.
Denk maar eens aan split voor ….. vul maar in, recessief verervend , geslachtgebonden, dominant etc. allemaal termen die gebruikt worden bij het kweken van vogels.

Ik zal proberen uit te leggen waar kwekers het dan over hebben.

Het eerste begrip is Homozygoot : dit wil zeggen dat de vogel alleen zijn eigen kleur vererft, bijvoorbeeld de wildkleur.

Split voor, dit wil zeggen dat de vogel een of meerdere factoren (kleuren) vererft die niet zichtbaar zijn aan het uiterlijk van de vogel.
Bijvoorbeeld Wildkleur split voor isabel.
Een vogel kan split voor een autosomale recessieve factor zijn maar ook voor een geslachtsgebonden factor overigens alleen mannen kunnen split voor een geslachtsgebonden factor zijn.
Poppen kunnen alleen maar split zijn voor een recessieve factor, ze verbergen dus een kleurtje onder hun uiterlijk.

Dan hebben we nog een dominante factor, de wildkleur is dominant over vele autosomale recessieve kleurslagen en volgens mij is er bij de rijstvogel alleen nog de dominante bontfactor bekend althans in mijn optiek. Denk maar eens aan het beruchte bonte of witte vlekje onder de snavels, je hebt het maar zo, maar kwijt raken doe je dit niet zomaar een twee drie.
Ik zal wat voorbeelden geven van kweekparen om de termen wat te verduidelijken.

Wildkleur man x Mokkabruine pop.
Dit geeft 100% wildkleur nakweek die allen split zijn voor Mokkabruin (is dus niet zichtbaar maar vererft wel door)

Wildkleur split Mokkabruine man x Mokkabruine pop (normaal schrijven we dit op als wildkleur x Mokkabruin)
Dit geeft Wildkleur mannen split voor Mokkabruin,
Mokkabruine mannen en poppen en ook nog Wildkleur split Mokkabruine poppen.

In principe kun je dus stellen dat indien in beide oudervogels een recessieve factor aanwezig is dat er bij de jongen deze kleurslag te voorschijn komt bij de nakweek.

Een dominante factor x een recessieve factor geeft 100% dominante kleurslag welke split voor de recessieve factor zijn. Kort door de bocht alle vogels zijn split voor de recessief verervende factor.

Ja dan de geslachtgebonden factor. Het woord zegt het al de mutatie ligt op het geslachtsgebonden chromosoom.
Dan moet ik direct een aantal fabels uit de wereld helpen, poppen kunnen nooit split zijn voor een geslachtsgebonden factor.

Een kleurslag die geslachtsgebonden vererft gepaard aan welke kleurslag dan ook geeft altijd poppen in de geslachtsgebonden verervende kleurslag.
Bij de rijstvogels is voor zover nu bekend dit alleen van toepassing op de Pastel Wildkleur rijstvogel.

En de Pastel mokkabruin dan ? ja nu wordt het even lastiger. Als hij gepaard wordt aan een mokkabruine dan krijg je Pastel mokkabruine poppen en Mokkabruine split Pastel Mannen.
Paar je zo'n Pastel mokkabruin man aan een Wildkleur pop dan krijg Wildkleur mannen die split zijn voor Pastel en Mokkabruin. De poppen zijn dan Pastel wildkleur split voor Mokkabruin.

Ik zou zo honderden paringen kunnen opzetten maar je begrijpt een goede boekhouding is nodig om je kweekuitslagen te kunnen verklaren.
Vaak krijg ik vragen als ik heb nog nooit een Opaal rijstvogel in mijn hok gehad en nu heb ik ineens een Opaal mokkabruin rijstvogel en een enkele IMokkabruin in het nest liggen. Hoe kan dit nou?
Dan wordt het lastig om die kweker uit te leggen dat die factor er toch echt niet uit zichzelf is ingekomen maar dat door aankoop van vogels zo'n factor soms jaren verborgen kan blijven in je hok.
Een mooi voorbeeld vind ik altijd nog dat mij zelf verbaasd deed staan. Ik kweekte al 10 jaar grijze zebravinken en had nog nooit een witte in mijn hok gehad. Op een bepaald moment lagen er een tweetal witte in het nest. Hoe kan dit nou ? Ja dan ga je eens in je kweekboek snuffelen eens opzoeken wanneer je vreemd bloed aangekocht hebt en zeker belangrijk daarbij is bij wie heb je ze gekocht.
Ik had op een bepaald moment een grijze man aangekocht die split voor wit was.
Op een bepaald moment heb ik ver verwante vogels aan elkaar gepaard en toen kwam die wit factor te voorschijn. Want split x niet split geeft altijd een aantal vogels die wel degelijk split zijn ook al is het maar een klein aantal exemplaren. Helaas kunnen we dit dus niet zien.

Kort door de bocht het verbeteren of in stand houden van een kleurslag.
Mutaties zijn eigenlijk verlies van pigmenten in de kleuruiting van de vogel.

Blijf je steeds maar MUTANT x MUTANT kweken dan krijg je theoretisch steeds lichtere vogels. Als je enkele jaren Opaal x Opaal blijft kweken dan krijg je bevederings problemen zoals we die ook bij de Opaal kanarie kennen. Krullende veren, lumps en op de duur zelfs vogels die niet meer kunnen vliegen.

Om kleurdiepte, het formaat en model of tekeningsonderdelen te verbeteren grijp je vaak terug op een goede wildkleur rijstvogel.

Ik krijg vaak de vraag gesteld van ik heb een hele mooie grote witte pop zitten kan ik die gebruiken om mijn isabellen te verbeteren ?
Een zware rilling loopt er dan over mijn rug, waarom zou je er een bontvorming in gaan kweken terwijl je die er eigenlijk niet in wil hebben.

Mijn advies is daarom vrijwel altijd terug paren aan een goede wildkleur die een goed formaat en model bezit maar zeker ook een goede lichaamskleur en strakke koptekenening.

Eigenlijk moet ik zeggen als je door paring van Mutant x Mutant geen verbetering meer kunt aanbrengen in je mutatiekleur zul je moeten gaan zoeken naar factoren die dat weer kunnen gaan verbeteren.

Het eerste wat vaak bij een mutatie verbeterd moet worden is vaak het model (formaat is vaak wel in orde)
Bij model bedoelen we eigenlijk het volume van de vogel, als hij te smal is kun je vaak onder de vleugels kijken.

Is de buikkleur van bijvoorbeeld de isabel te licht dan zoek je daar een vogel bij met een zo'n diep mogelijke buikkleur.
Als de nakweek dit niet direct weer laat zien dan vererven ze het in ieder geval wel en kun je deze terugparen in je mutatie en zul je merken dat na een aantal jaren je een aantal zaken verbeterd kunt hebben.
Ik zeg met opzet kunt hebben want ...... vul zelf maar in.

Kweken doe je met gevoel maar vooral met een goede kweek administratie.

Uiterlijk kleurslag

Kleurslag	Vererving	Toelichting
Wildkleur	Dominant	Elke mutatie kan als splitfactor aanwezig zijn.
Mokkabruin	Autosomaal Recessief vormt een MM reeks met de roodbruine	Kan in elke kleurslag split aanwezig zijn.
Roodbruin	Autosomaal Recessief vormt een MM reeks met de roodbruine	Kan in elke kleurslag split aanwezig zijn.
Bont	Dominant en Autosomaal Recessief	Bonte worden vaak gebruikt om witte rijstvogels te kweken, in andere kleurslagen niet aan te bevelen. Kan in principe elke kleurslag als splitfactor bezitten.
Wit	Autosomaal Recessief en daarnaast dominant Bont	Wit kan in principe voor elke kleurslag split zijn, maar laten we dat maar niet doen daar bont erg dominant vererft. Wit is eigenlijk de combinatie van de dominante en de recessieve bontvorm in een vogel waardoor hij wit van kleur wordt.
Pastel wildkleur	Geslachtsgebonden Autosomaal Recessief	Alle kleurslagen bij mannen als splitfactor aanwezig zijn, poppen laten direct de kleur zien en kunnen alleen de Autosomaal verervende mutaties als splitfactor hebben.
Pastel Mokkabruin	Geslachtsgebonden Autosomaal Recessief	Combinatie van Pastel wildkleur en Mokkabruin. Mokkabruine man kan split voor pastel zijn en Pastel poppen kunnen split voor Mokkabruin zijn.
Opaal wildkleur	Autosomaal Recessief	Mannen kunnen split voor Pastel, Mokkabruin en Topaas zijn. Poppen alleen voor Mokkabruin en Topaas
Opaal Mokkabruin	Autosomaal Recessief	Combinatie van Opaal en Mokkabruin Mannen kunnen ook nog split voor Pastel en Topaas zijn . Poppen alleen voor Topaas
Opaal Pastel	Geslachtsgebonden Autosomaal Recessief	Combinatie van Opaal en Pastel. Zowel mannen als poppen kunnen split zijn voor Mokkabruin en Topaas
Opaal Pastel Mokkabruin	Geslachtsgebonden Autosomaal Recessief	Combinatie van Opaal , Pastel en Mokkabruin
Topaas wildkleur	Autosomaal Recessief	Zowel Mannen als poppen kunnen split zijn voor alle bekende mutaties, Poppen niet voor Pastel.