Contrails (vliegtuigstrepen) boven De Bilt
Vliegtuigstrepen heten in vakkringen 'contrails'. Dit is een samenvoeging van de Engelse woorden condensation (het condenseren van water in gasvorm tot vloeibare of vaste (bevroren) vorm en trails (sporen). Deze dunne en lange wolken zijn ontstaan op de hoogte waar vliegtuigen meestal vliegen, tussen de 9 en 11 kilometer boven het aardoppervlak. Zeer lange en brede contrails ontstaan als de atmosfeer op de vlieghoogte zowel voldoende vochtig als koel is (tussen de min 40 tot min 65 graden Celsius). Deze factoren plus de intensiteit van vliegverkeer bedekken de hemel boven het Midden-Westen en Noord-Oosten van Amerika en boven Europa met contrails. De atmosfeer boven het Zuid-Westen van Amerika is te droog en die boven het diepe zuiden is te heet voor het ontstaan van grote contrails.
Met de juiste temperatuur en luchtvochtigheidsomstandigheden in de bovenste lagen van de atmosfeer, kunnen deze vliegtuigcondensstrepen uitwaaien over een groot gebied. Het gevolg is een toename van cirruswolken.
Een gekleurde bijzon door breking en weerkaatsing van zonlicht
De wolken op die hoogte bestaan geheel uit ijskristallen. Door breking en weerkaatsing van zonlicht zijn er soms optische verschijnselen in te zien, zoals een gekleurde bijzon.
Contrails kunnen de aarde opwarmen of afkoelen. Omdater overdag meer contrails zijn dan 's nachts is het netto resultaat dat contrails meer bijdragen aan het koelen dan aan het opwarmen van de aarde. Contrails hebben echter voornamelijk invloed op het weer in regio's waar veel vliegverkeer is, bijvoorbeeld Noord-Amerika en Europa.
Uit onderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat het driedaagse vliegverbod boven de Verenigde Staten na de aanslagen van 11 september nieuwe bewijzen heeft opgeleverd voor de effecten van vliegverkeer op het klimaat. Vliegtuigstrepen dempen het temperatuurverloop over een etmaal met zeker 1 graad. Overdag blijft het aan de grond koeler, terwijl het 's nachts minder afkoelt.
Vliegtuigstrepen uitgewaaierd tot cirrusbewolking
Vliegtuigstrepen zijn vergelijkbaar met cirrusbewolking en hebben een vergelijkbaar effect op het kllimaat. Overdag blokkeren ze zonlicht en 's nachts verhinderen ze infrarode straling om door de atmosfeer te ontsnappen. Ze kunnen ook bijdragen aan de groei van ziekteverwekkende insecten zoals muskieten en problemen veroorzaken voor landbouwgewassen en planten die afhankelijk zijn van lagere temperaturen 's nachts. Bovendien maskeren ze door hun effect op het klimaat in regio met veel vliegverkeer de mate en daarmee het gevaar van 'global warming'. Het opwarmem van de aarde door contrails is minimaal, ongeveer 75 keer minder dan de uitgestoten CO2. Maar de toekomstige invloed van vliegverkeer op het klimaat wordt heel belangrijk wanneer in de volgende 50 jaar het vliegverkeer met een factor vijf toeneemt. Ook als een volgende generatie vliegtuigmotoren een schoner verbranding zal hebben, ontstaan toch meer contrails omdat de vliegtuigen op groter hoogte zullen koersen.
Contrails veranderd in cirrus die de hele hemel bedekt
en het licht van de zon zeeft.
Ronald Cohen is gespecialiseerd in de chemie van de atmosfeer en werkt aan de Universiteit van California-Berkeley. Cohen besteedde bijna 10 jaar aan het bestuderen van de effecten van het vliegen op de atmosfeer. De verbanden tussen cirruswolk formaties en contrails zijn volgens hem nog niet precies bekend. Een onlangs uitgevoerd NASA onderzoek wijst erop dat de kleine deeltjes in de uitstoot van vliegtuigen kunnen dienen als kernen die waterdamp aantrekken en op die manier cirrusbewolking vormen.
Condensatietrails achter een KLM B-747 op 35000 voet hoogte
Piloot Josef P. Willems, werkzaam bij de Duitse luchtvaartmij. LTU maakte deze opname van vliegtuigstrepen veroorzaakt door een KLM B-747 (PH-BUI "Wilbur Wright"(vrachtkist) op 35000 voet hoogte van Amsterdam naar Dubai. De heer Willems, die niet eerder zulke extreme en lange condensatietrails had gezien vloog 1000 voet hoger.
De komende decennia zal het verbruik van fossiele brandstoffen door de luchtvaart toenemen. De factor, waarmee het brandstofverbruik groeit, hangt af van het scenario waarmee gerekend wordt. Volgens het in het IPCC-rapport gekozen referentie-scenario bedraagt de groei tot het jaar 2050 een factor drie, ondanks verwachte verbeteringen van de brandstofefficiency en van het luchtverkeersmanagement. De luchtvaart neemt momenteel ongeveer 2% van het totale verbruik van fossiele brandstoffen voor haar rekening. Het percentage voor 2050, en daarmee de relatieve bijdrage van de luchtvaart aan de toename van broeikasgassen in de atmosfeer, hangt tevens af van ontwikkelingen in andere economische sectoren, die niet in het IPCC-rapport worden besproken.