Onder een ileus verstaan we een passagestoornis van de darminhoud. We kunnen daarbij een onderscheid maken tussen een paralytische- en een obstructieve ileus.

PARALYTISCHE ILEUS (dynamische ileus)
Bij een paralytische ileus staat de peristaltiek stil, waardoor de darminhoud niet verder getransporteerd kan worden.

Oorzaken

buikoperaties

gegeneraliseerde peritonitis

bloeding in de buikholte

letsels van het centrale zenuwstelstel (bijv. dwarslesie)

darminfarct

zeer slechte algemene toestand (bijv. door sepsis, uremie , diabetes mellitus, shock)

medicamenten (bijv. opiaten, sedativa, neuroleptica)

Pathofysiologie
De darm zet steeds verder uit door ophoping van spijsverteringssappen. De produktie hiervan door de speekselklieren, maag en alvleesklier gaat nl. gewoon door. Ook gasvorming a.g.v. rotting van de darminhoud draagt bij aan de voortgaande darmuitzetting. De wandspanning neemt steeds meer toe en wanneer deze hoger wordt dan de druk in de bloedvaten, komt de circulatie van de darm in gevaar. Dit zal leiden tot necrose en perforatie van de darmwand met peritonitis als eindresultaat.

Symptomen

dikker worden van de buik door uitzetting van de darm

braken. Het braaksel is vaak bruin van kleur en ruikt naar ontlasting vanwege het rottingsproces van de darminhoud. Vandaar dat men spreekt over 'faecaal braken', hoewel het niets te maken heeft met de ontlasting in de dikke darm.

shockverschijnselen door verlies van grote hoeveelheden vocht in de darmholte

benauwdheid doordat het diafragma omhoog gedrukt wordt.

Onderzoek

de buik is duidelijk opgezet en drukpijnlijk

holle toon bij percussie

geen darmgeruizen bij auscultatie

op de buikoverzichtsfoto zijn uitgezette darmlissen zichtbaar met vochtspiegels.

Therapie

infuus voor toediening van vocht, electrolyten en calorien

continue zuigdrainage met een maag- of duodenum sonde

wegnemen van de onderliggende oorzaak

beademing

OBSTRUCTIE ILEUS (mechanische ileus)

darmtumor (meestal coloncarcinoom)

beklemde breuk

strengen littekenweefsel in de buikholte

volvulus

invaginatie (m.n. bij kinderen)

Symptomen In de acute fase zullen de spieren in de darmwand zeer krachtig samentrekken in een poging de darminhoud voorbij de obstructie te persen. Deze versterkte peristaltiek komt in golven en is bijzonder pijnlijk (koliekaanvallen).
Door de ophoping van darminhoud, gaat de darm steeds meer uitzetten en begint de patient te braken. Bij een lage obstructie (in het colon) treedt het braken pas na 1 tot 2 dagen op. Het braken kan leiden tot een hypovolemische shock.
De toegenomen wandspanning heeft tot gevolg dat de doorbloeding van de darminhoud afneemt, waardoor necrose en perforatie kan optreden. Het scheuren van de darm wordt mede veroorzaakt door de grote krachten die bij een obstructieve ileus worden ontwikkeld. Een obstructieve ileus kan na verloop van tijd overgaan in een paralytische ileus door uitputting van de gladde spieren in de darmwand.

Therapie
In tegenstelling tot de paralytische ileus, is bij een obstructie ileus operatief ingrijpen behandeling van 1e keus. Waarbij de onderliggende oorzaak bepalend is voor de wijze waarop de obstructie opgeheven wordt. Vooraf dient de conditie van de patient te worden verbeterd d.m.v. een infuus en continue zuigdrainage van de maag en eventuele beademing.