Inleiding
Op de site van Avisoft staat een indrukwekkende lijst met recorders en enkele belangrijke kenmerken. Als je deze lijst zorgvuldig gaat doornemen kom je al snel tot de conclusie dat veel van de genoemde recorders inmiddels niet meer leverbaar zijn en dat enkele huidige recorders ontbreken. Het doel van de lijst wordt zo een beetje teniet gedaan. Of de daar genoemde criteria volstaan voor de keuze van een recorder voor het veldwerk valt te betwijfelen. Er zijn meer criteria die belangrijk zijn om het opnemen in het veld tot een succes te maken. Ik heb dus mijn eigen lijstje gemaakt met criteria en dat ziet er iets anders uit.
Criteria waar een recorder voor het veldwerk aan moet voldoen
- ingangstrappen met voldoende versterking
- ingangstrappen met een zeer lage eigen ruis
- handmatige niveauregelingen die direct toegankelijk zijn tijdens het opnemen
- met één knop de opname kunnen starten
- moet duidelijke niveaumeters hebben
- niveaumeters met achtergrondverlichting voor donkere omgevingen, maar ook nog leesbaar in de felle zon
- voorzien zijn van XLR aansluitingen
- voorzien zijn van een hoofdtelefoon aansluiting met voldoende vermogen
- niet-gecomprimeerde opnamen in het WAV-formaat ivm comptabiliteit software
- geen speciale software vereist om opnames over te zetten naar een computer
- data weg kunnen schrijven op gangbare (SD) geheugenkaarten
- een laag eigen gewicht
- een laag stroomverbruik
- werken op goed verkrijgbare batterijen
- over de schouder gedragen kunnen worden ivm mobiliteit
|
||
| Tascam DR-701D Recorder | ||
Tabel
De onderstaande tabel bevat recorders die, al dan niet in een tas, over de schouder gedragen kunnen worden. De aansluitingen zitten dan veelal aan de zijkant. Eveneens staan er alleen recorders met een zinvol aantal kanalen. Iemand moet mij nog maar eens uitleggen wat je, als je mobiel moet blijven, gaat doen met een 8 kanalen recorder in het vrije veld. Er zijn meer recorder typen die en aan het lijstje voldoen en een zinvol aantal kanalen hebben, maar kunnen vaak niet of moeizaam over de schouder worden gedragen. Veel van die recorders hebben aan een kant vast gemonteerde microfoons en aan de andere kant XLR ingangen.
Recorders die voldoen aan bovenstaande eisen, echter daarmee is niet gezegd dat allen even geschikt zijn. De gegevens komen uit de specificaties van de fabrikant;
| Merk/type | Aantal XLR | Ruis (EIN) | Verster- king | Niveau reg. | Peak hold | Hoofd- telefoon | SD | Gewicht | Max. verbruik | Batterij | Aantal | Bedrijfstijd in minuten |
| Marantz PMD706 | 4 | n.b. | 64 dB | ja | ja | n.b. | 64Mb/ 128Gb | 540gr. | 4,0W | AA | 4 | NI-MH? 330m |
| SoundDevices MixPre-3 (II) | 3 | -128 dBu | 70 dB | ja | ja | 2x 300mW | max. 512Gb | 480gr. | max.6W(?) | AA | 4 | Alkaline 40m, NiHM 140m, Lithium 225m |
| SoundDevices MixPre-6 (II) | 4 | -128 dBu | 70 dB | ja | ja | 2x 300mW | max. 512Gb | 560gr. | max.6W(?) | AA | 4 | Alkaline 40m, NiHM 140m, Lithium 225m |
| Tascam DR-60DMKII | 2 | -120 dBu | 72 dB | ja | nee | 2x 50mW | 64Mb/ 32Gb | 510gr | max.5,4W | AA | 4 | Alkaline 270m, NiHM 300m, NiHM pro 360m |
| Tascam DR-70D | 4 | -120 dBu | 72 dB | ja | ja | 2x 20mW | 64Mb/ 128Gb | 530gr | max.5W | AA | 4 | Alkaline 360m, NiHM 375m, NiHM pro 465m |
| Tascam DR-701D | 4 | -124 dBu | 76 dB | ja | ja, instelbaar | 2x 50mW | 64Mb/ 128Gb | 561gr | max.6,5W | AA | 4 | Alkaline 225m, NiHM 240m, Lithium 450m |
| Zoom F4 | 4 | -127 dBu | 65 dB | ja | ja | 2x 100mW | 16Mb/ 512Gb | 1030gr. | 12W | AA | 8 | Alkaline 120m, NiHM 210m, Lithium 360m |
|
||
| Tascam DR-60DMKII Recorder | ||
Uitleg criteria
Uitleg van de criteria waaraan een recorder voor het veldwerk moet voldoen;
- ingangstrappen met voldoende versterking
Veel van de gebruikte microfoons hebben een lage spannings afgifte. Daarnaast komen de op te nemen geluiden vaak maar net boven het omgevingsgeluid uit. Het is dan noodzakelijk dat de microfoon versterker voldoende versterking heeft om het geluid boven de ruis vloer te tillen. - ingangstrappen met een zeer lage eigen ruis
Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de microfoon versterker ruis toevoegt aan de opnamen. Helaas is het nog niet zo eenvoudig om alle recorders op dit punt met elkaar te vergelijken. De eenvoudigste methode is het vergelijken van de EIN specificaties. De afkorting EIN staat voor Equivalent Input Noise. De waarde wordt uitgedrukt in dBu en hoe lager de waarde hoe beter. - handmatige niveauregelingen die direct toegankelijk zijn tijdens het opnemen
Op de recorder moeten regelaars zijn die direct het niveau van het ingang signaal kunnen regelen. Dit voorkomt dat het signaal alsnog vervormd wordt opgenomen als in ene het op te nemen geluid heel veel sterker wordt. Direct ingrijpen is dan noodzakelijk. Ergens diep in een keuzemenu met veel stappen is dan niet een goede oplossing. - met één knop de opname kunnen starten
Voor het daadwerkelijk opnemen moet je de recorder met één knop kunnen starten. Met de digitale geheugenkaart recorders is dat dan ook onmiddellijk. Een pre-opname geheugen is dan dus niet noodzakelijk, deze voorziening was handig als er meerdere knoppen ingedrukt moesten worden om te kunnen opnemen en er ook nog een loopwerk gestart moest worden. Al die vertragingen zijn er inmiddels uit met de geheugenkaart recorders. - moet duidelijke niveaumeters hebben
Er moeten niveaumeters aanwezig zijn waarmee goed het niveau van het op te nemen geluid is af te lezen. Daarbij moeten aanduidingen aanwezig zijn die aangeven tot hoever er uitgestuurd wordt. De niveaumeter moet een piek aanwijzing hebben om het signaal goed te kunnen volgen. Een VU meter aanwijzing geeft niet de pieken maar het gemiddelde niveau weer, er moet dan bovenop de VU aanwijzing een piek aanduiding zijn. Het vasthouden van de piek aanduiding is soms aanwezig en soms ook instelbaar. - niveaumeters met achtergrondverlichting voor donkere omgevingen, maar ook nog leesbaar in de felle zon
Veel opnamen in het vrije veld vinden plaats op een moment dat bijvoorbeeld de natuur net wakker wordt. Het is dan nog net schemerdonker en ook dan moeten niveaumeters goed af te lezen zijn. Instelbare verlichting is dan een vereiste. Als de zon schijnt moeten deze meters ook nog steeds goed afleesbaar zijn, denk verder aan spiegelende meter venster(s). - voorzien zijn van XLR aansluitingen
Bijna alle professionele (?) microfoons hebben een XLR aansluiting. Dit is een robuuste aansluiting die er voor zorgt dat de door de kabel uitgeoefende krachten worden overgebracht op de behuizing en niet op de contacten zoals bij de 6,3mm jack en 3,5mm mini jack plug. - voorzien zijn van een hoofdtelefoon aansluiting met voldoende vermogen
Omdat er met microfoons geluid wordt opgenomen moet er een hoofdtelefoon aansluiting aanwezig zijn voor het kunnen controleren van het op te nemen geluid. Controleren via een ingebouwde luidspreker vergoot de kans op een effect dat bekend staat als rondzingen. De huidige hoofdtelefoons hebben bijna allemaal een 3,5mm mini jack steker. Andere type stekers komen voor, er moet dan een adapter kabel worden toegepast. De hoofdtelefoon aansluiting moet voldoende vermogen kunnen leveren. Hoeveel vermogen is zeer afhankelijk van de aan te sluiten hoofdtelefoon. Minder gevoelige typen <95 dB/mW hebben meer vermogen nodig. - niet gecomprimeerde opnamen in het WAV-formaat ivm comptabiliteit software
Bijna alle software programma's kunnen het WAV-formaat verwerken. Andere formaten zijn vaak onderworpen aan licenties en/of bevatten compressie technieken. - geen speciale software vereist om opnames over te zetten naar een computer
De recorder moet met een kabel aan de computer kunnen worden verbonden en de inhoud van de geheugenkaart moet dan zonder problemen over te brengen zijn naar de vaste schijf van de computer. In de meeste gevallen gaat het tegenwoordig om een USB verbinding. Let er dan wel op dat op veel computers geen USB 2.x poort meer aanwezig is, terwijl dit vaak standaard is op recorders. Op sommige computers en sommige USB 3.x poorten blijkt de USB 3.x niet backwards compatible, terwijl dit conform de specificaties wel zou moeten. - data weg kunnen schrijven op gangbare (SD) geheugenkaarten
Elke (SD) geheugenkaart die aan de specificaties van de recorder voldoet moet zijn te gebruiken. Alle kanalen in de hoogste sample frequenties opnemen vergt wel een zeer snelle (SD) geheugenkaart. Er zijn al signalen dat de allerhoogste sample frequentie in meerkanalen techniek problemen geeft met zelfs de snelste (SD) kaarten. - een laag eigen gewicht
Je moet het wel voor een lange tijd meezeulen... - een laag stroomverbruik
Laag stroomverbruik betekent ook minder verbruik van batterijen. - werken op goed verkrijgbare batterijen
Bovenstaande recorders kunnen allemaal werken op de bekende penlight of AA batterij. Deze batterij is in diverse kwaliteiten te koop. Lithium heeft de voorkeur en gaat veel langer mee dan Alkaline door het grotere stroomverbruik. - over de schouder gedragen kunnen worden ivm mobiliteit
Door het op de schouder dragen van de opname set heb je twee handen vrij. De knoppen en de meters liggen bovenop en zijn direct te bedienen of af te lezen.
Okay, en nu?
Met bovenstaand lijstje moet je gaan bepalen of dat ook allemaal geldig is voor jouw situatie. Je gaat dus een eigen lijst maken. Daarna ga je op het internet zoeken naar fabrikanten van recorders. Als je een interessant model ziet probeer je daar de technische gegevens en de handleiding van te downloaden. De technische gegevens om modellen onderling te vergelijken, de handleiding om er achter te komen of de recorder dat kan wat jij wil. Het is helaas niet zo dat in dit geval duurder ook beter is. Door de digitale techniek zijn recorders een stuk complexer geworden dan recorders van pakweg 10 tot 20 jaar terug. Het digitale wordt vaak opgelost door een chipset, een aantal geïntergreerde elektronische circuits die met elkaar samenwerken. Wat digitale recorders complexer maakt is de aansturing vanuit de software. Daarvoor is extra elektronica nodig. De software kan fouten bevatten en die zijn alleen te herstellen door de fabrikant. De fabrikant moet dus een betrouwbare partner zijn en helaas zijn er geen garanties in deze turbulente markt dat de fabrikant niet failliet gaat of het model voortijdig niet meer ondersteund. Ook zeer gerespecteerde fabrikanten brengen nieuwe modellen recorders op de markt die op allerlei gebied problemen geven. Het is dus handig voordat je een recorder gaat kopen om verschillende fora (bijv. http://taperssection.com/index.php) te raadplegen. Je krijgt dan snel inzicht of jouw keuze niet allerlei problemen in zich heeft.
Als er problemen worden genoemd moet je deze in een bepaalde rangorde zetten. Een menu met veel opties voordat je iets kunt instellen is minder erg als continue problemen met het opslagmedium of het bevriezen van de complete recorder met als enige uitweg het uit en weer aanzetten. Je bent dan alleen vaak wel alles kwijt omdat het opslagmedium niet goed werd afgesloten. En zo zijn er meer zaken waarover je goed moet nadenken.
Opname of speelduur
Er is ten opzichte van de analoge systemen tot en met de pre-digitale systemen zoals DCC niet veel gewijzigd. Bij de analoge systemen had de band een beperkte opnametijd, de cassette of minidisk hadden een bepaalde speelduur. En zo is het nu nog steeds, de opslagmedia heeft ook slechts een bepaalde opnametijd welke afhankelijk is van een aantal instellingen en het aantal kanalen. Toch is het anno nu anders. Op een analoge recorder is het geen probleem om een opname van enkele uren te maken en deze ook zo af te luisteren. Met opslag media krijg je te maken met twee beperkingen. Het opslag medium zelf is alleen in bepaalde maten verkrijgbaar en/of de recorder ondersteund slechts tot een bepaalde omvang. Het laatste heeft vaak te maken met rechten, dus geld. Daarnaast kunnen de bestanden niet oneindig groot worden. Lange opnames worden, al dan niet automatisch, verdeeld over meerdere bestanden. Je hebt dus vaak aanvullende apparatuur nodig, meestal een computer, om de bestanden aan elkaar te zetten en dan nog zijn deze vaak door de beperkingen van het OS of gebruikte programma's niet als één bestand op te slaan.
revisie 24 april 2021