Gebruikte materialen De restauratie van de Yamaha HP-1 begint met het verzamelen van materialen. In deze beschrijving is dat voor de oorschelpen, de hoofdband volgt later. De oude originele oorkussens zijn totaal versleten en moeten met de nodige voorzichtigheid van de hoofdtelefoon schelpen worden afgetrokken. De oude oorkussens moeten worden bewaard omdat ondanks de staat waar ze in verkeren ze nog wel van belang zijn voor de maatvoering. Als vervangend oorkussen is er gekozen voor een model van Sony dat terug te vinden is op een hele reeks van hoofdtelefoons. Op de doosjes staat MDR-V200, maar ze zijn passend voor DR6M (met hetzelfde probleem als de HP-1), MDR-V4 of MDR-V400. Het bestelnummer 2-115-667-01 is een onderdeelnummer van Sony. Dit model oorkussen is ontworpen om gemonteerd te worden over een flens of rand. De voor de Yamaha HP-1 benodigde plak- of kleefrand moet dus achteraf worden aangebracht op dat deel dat om de flens of rand gaat. De plak- of kleefrand voor het oorkussen en de nog andere benodigde plak- of kleefranden kunnen worden gemaakt van een dun type dubbelzijdig plakband. Ik heb een type gekozen dat verkrijgbaar is op rollen van 50cm breed. Een ander type is mogelijk mits de breedte van de rol minimaal gelijk is aan de grootste doorsnede van de hoofdtelefoonschelp. Bijgaand plaatje toont het toegepaste dubbelzijdige plakband. Aan een zijde zit een papieren beschermlaag en aan de andere zijde een gekleurde plastic laag. Niet alleen de hoofdkussens waren versleten, maar ook de afscherming van de weergevers. Voor deze afscherming wordt een soort luidsprekerdoek gebruikt, maar dan van een dunnere kwaliteit. Dat is voor hoofdtelefoons niet los verkrijgbaar. Ik heb de oplossing gevonden door het toepassen van een zeer los geweven binnenvoering. De binnenvoering moet de kleur zwart hebben en mat van kleur zijn. Verder mag de binnenvoering niet uitzichzelf verder inscheuren of "ladderen". Door op het plaatje te klikken wordt een detailvergroting gegeven die de transparatie goed laat zien. Zowel het dubbelzijdige plakband als de binnenvoering heb ik gekocht bij een "hobby" winkel met o.a. verf- en tekenbenodigdheden. Benodigd gereedschap Er is niet veel of erg speciaal gereedschap benodigd. Een kruiskop schroevendraaier klein model (1x40) en een schroevendraaier met een scherp blad van 2 tot 3 mm breed. De laatste wordt gebruikt als een soort beitel om de lijmresten af te krabben. Een pincet kan handig zijn om kleine onderdelen op zijn plaats te zetten zoals de binnenbekleding van de hoofdtelefoon schelpen. De kwast is handig voor het schoonmaken. Een nieuw nog ongebruikt scherp en smal mes. Dergelijke messen worden verkocht bij de doe-het-zelf markten, vaak nog in de een of andere aanbiedingsbak. Niet op de foto's te zien is een middellange scherpe schaar, een verkleinde uitvoering van de veel geziene "allesknippers". Demontage en reiniging Verwijder de oude oorkussens, als dit nog niet was gebeurd, en doe dit zo voorzichtig mogelijk. De oude oorkussens moeten zoveel mogelijk "heel" blijven omdat ze gebruikt moeten kunnen worden als maatvoering voor vervangende hoofdkussens in de toekomst en het is de beste garantie dat er op deze manier het meeste van het te verwijderen materiaal, zoals lijmresten, meekomt. De constructie van een hoofdtelefoonschelp is die van een doos met een deksel. De schelp is de doos en het deksel zit met vijf kruiskopschroeven vast. Leg deze weg en bewaar ze goed, het is geen alledaagse maat. Aan de binnenzijde van het deksel zit een kunststoffen ring met beschermdoek geplakt. Trek deze er voorzichtig af. Trek het doek ervan af, ook als dat nog in een perfecte staat verkeerd! Leg de onderdelen terzijde. De weergever kan nu voorzichtig uit de hoofdtelefoonschelp worden gehaald. Er mag niets door de gaatjes heenprikken! Blaas voorzichtig de weergever schoon, echter niet loodrecht op de membramen blazen maar onder een hoek. Als al het losse stof en stukjes doek e.d. weg zijn kan de weergever bekeken worden, deze moet zo schoon mogelijk zijn. Met een doekje en een weinig alcohol kan de weergever verder schoongemaakt worden voorzover dat kan. Er mag geen vloeistof in de gaatjes lopen! Bekijk de kwaliteit van de draadjes en aansluitingen goed, dit is het enige moment dat dit eventueel hersteld kan worden. Haal het verdere interieur uit de hoofdtelefoonschelp. Om de weergever heen zitten 8 stukjes vilt, bewaar ze goed. Let er goed op dat de vilt stukjes bij de min aansluiting van de weergever korter zijn dan de overige stukjes en dat het kleinste stukje aan de binnenzijde zit. De binnenbekleding kan met de kwast schoon worden geborsteld. Blaas en borstel de hoofdtelefoonschelp aan de binnenzijde schoon, vooral het scharnierpunt in het midden. Als deze aansluiting bijgeluiden geeft, een soort piepend geluid, dan kan een heel klein beetje WD40 uitkomst bieden. Deze moet dan van binnenuit op de stootnokken worden gespoten, klik eventueel op het plaatje voor meer detail. Leg de hoofdtelefoon terzijde. Het deksel van de hoofdtelefoonschelp is aan twee kanten voorzien van lijmresten. Leg het deksel vlak op tafel neer. Neem een oude linnen doek met een hoeveelheid alcohol of ander schoonmaakmiddel dat lijm oplost. Denk eraan dat het middel niet het kunststof mag aantasten! Verwijder nu alle lijmresten van het oorkussen. Het oppervlakte moet geheel schoon zijn en dat is het geval als het geheel weer glimt. Draai nu het deksel om en leg deze vlak op tafel neer. Neem nu de schroevendraaier ter hand en krab voorzichtig de lijmresten op de plakrand voor de luidsprekerdoekdrager (binnenste ring) weg. Doe dit zo goed mogelijk, zie eventueel de detailfoto. Leg het deksel terzijde. De luidsprekerdoekdrager is een kunststoffen ring die enigszins buigzaam is. De ene zijde is groen van kleur en de andere zijde is grijs van kleur. Beide zijden van de ring moeten worden schoongemaakt. Dat kan met een linnen doek met een hoeveelheid alcohol of ander schoonmaakmiddel dat lijm oplost. Denk eraan dat het middel niet het kunststof mag aantasten! De ring moet geheel ontdaan worden van alle lijmresten. Zie eventueel de foto's. Het maken van nieuw montagemateriaal De beschikbare rol dubbelzijdig plakband is 50 cm breed. Of er dan nog gesproken kan worden van "plakband" is een andere vraag omdat we daarmee meestal een rolletje van ongeveer 1 cm breed mee bedoelen. De rol plakband heeft altijd opgerold gelegen en door de werking van de beschermlagen aan weerzijde heeft de rol dus ook de neiging om altijd opgerold te blijven. Het is dus zaak om eerst kleine stukjes uit te knippen wil er goed mee gewerkt kunnen worden. Gebruik het deksel en de tweekleurige ring als een "ongeveer" model en knip er ruim omheen. Zie eventueel de bijgaande foto's, klik op de foto voor een vergroting. Het deksel wordt als mal gebruikt voor het uitsnijden van het montagekleefband voor de binnenste tweekleurige ring die dienst doet als drager van het luidsprekerdoek. Leg het deksel zoveel mogelijk gecentreerd op een velletje dubbelzijdige plakband van de tweekleurige ring! Snij met een dun (vanwege het maken van een scherpe ronde snede) scherp mes het binnenste gedeelte uit. Zie foto. Er zijn minimaal 4 modelletjes nodig, maar meer kan geen kwaad voor het geval je er een verprutst tijdens het monteren. Een weg terug voor het opnieuw uitsnijden is er dan namelijk niet. Dus het is zaak nu voldoende materiaal te snijden! Hierna kan de tweekleurige ring op de uitgesneden modellen gelegd worden. Het gat in de ring moet precies over het gat van het modelletje gelegd worden. Nu kan met hetzelfde scherpe mes de buitenste zijde van de ring worden uitgesneden. Wat er daarna overblijft is een smalle ring van kleefband met dezelfde afmetingen als de tweekleurige ring. Er zijn voor deze fotosessie acht modelletjes gesneden, kan eventueel achteraf eenvoudig ook het luidsprekerdoek vervangen worden. Leg de smalle ringen van kleefband terzijde, nog niet gaan plakken! Dat komt pas bij de totale montage ter sprake, de tweekleurige ring moet nog dienst doen als mal voor het uitsnijden van het montagekleefband voor de oorkussens. Het montagekleefband voor de oorkussens verloopt precies eender als hierboven geschetst. Het deksel wordt ook nu gebruikt als mal voor het uitsnijden van het montagekleefband voor het monteren van de oorkussens. Leg het deksel zoveel mogelijk gecentreerd op een velletje dubbelzijdige plakband bestemd voor het deksel! Snij met een dun (vanwege het maken van een scherpe ronde snede) scherp mes het binnenste gedeelte uit. Het model stevig op zijn plaats houden, oefening baart kunst! Snij onmiddelijk daarna de buitenzijde van het deksel uit. Zie foto. Er zijn minimaal 2 modelletjes nodig, maar meer kan geen kwaad voor het geval je er een verprutst tijdens het monteren. Een weg terug voor het opnieuw uitsnijden is er dan namelijk niet. Dus het is zaak nu voldoende materiaal te snijden! De allereerste keer van het monteren is het bij dit model gebleven, echter in de praktijk levert dit tijdens het luisteren allerlei bijgeluiden op van het continue aankleven en lostrekken van het oorkussen op de kleeflaag. Het oorkussen lag verder ook te star op het deksel. In deze tweede montage sessie, op verzoek van Chu Moy van Headwize nu met foto's, wordt het model verder aangepast aan de montagering(-flens) van het oorkussen. Neem nu de tweekleurige ring, bestemd voor het luidsprekerdoek, en leg deze precies over het gat zodat de gaten van het model en de tweekleurige ring overeenkomen. De eerste keer lukte het mij niet zodat er voldoende modelletjes zijn gesneden. Snij nu met hetzelfde mes voorzichtig om de buitenzijde van de tweekleurige ring, de ring fungeert hier dus als mal. Op de foto is te zien dat het snijden voorzichtig moet gebeuren, een insnede in de ring is zichtbaar, zie foto groene zijde van de ring hierboven. Op de foto os goed te zien dat de nu ontstane kleefring ongeveer dezelfde maat heeft als de montagering(-flens) van het oorkussen. Klik eventueel op de foto voor een vergroting. Leg de modelletjes terzijde. Het monteren van het luidsprekerdoek Pak twee uitgesneden modelletjes voor de tweekleurige ring en de tweekleurige ring zelf. Trek voorzichtig of de beschermfolie of het beschermpapier van één van de modelletjes af. De ervaring is dat het papier makkelijker los laat. Plak het modelletje op een van de zijde van de tweekleurige ring op één punt voorzichtig en losjes vast. Leg voorzichtig de rest van het model over de ring heen. Verschuif zonodig de positie net zolang totdat deze geheel overeenkomt met de maatvoering van de tweekleurige ring. Druk nu pas het uitgesneden modelletje stevig op de ring vast, zorg er daarbij voor dat er geen delen zijn die niet vastplakken en zorg ervoor dat er geen ribbels ontstaan. Het modelletje moet geheel vlak op de ring liggen. Doe dit ook voor de andere kant. Neem de (rol) binnenvoering en knip een vierkant stuk uit. Let op eventuele ladders of andere ophalingen. Het stuk moet vlak op tafel worden gelegd. Leg nu voorzichtig de tweekleurige ring over het doek en controleer of de maatvoering klopt. Trek nu aan één zijde van de tweekleurige ring de beschermfolie of het beschermpapier van de ring af. Leg deze klevende zijde nu voorzichtig op het doek. Dit gaat het beste als dit in één keer goed gaat. Druk nog niet stevig aan! Draai het geheel om en controleer of het doek vlak op de kleeflaag ligt zonder rimpels. Druk daarna het geheel stevig aan. Neem een middelmaat scherpe schaar en knip het overtollige doek voorzichtig af, let er op niet in de ring te knippen! Als alternatief kan met een scherp mes het overtollige materiaal worden afgesneden. Neem nu het deksel en draai de binnenkant naar boven. Leg het deksel met de oorkussenzijde op tafel. Trek nu aan de andere kant van de combinatie ring met luidsprekerdoek de beschermfolie of het beschermpapier van de ring af. Leg met de kleefzijde naar het deksel gericht de combinatie voorzichtig in de uitsparing in het deksel. Als het doek een structuur heeft kan het handig zijn deze zo te draaien dat beide schelpen identiek zijn. Draai de combinatie voorzichtig om en controleer de positie van de ring. Als alles in de volgorde zoals op de foto's is gedaan mag er geen groen stukje van de ring zichtbaar zijn. Draai de combinatie weer om en leg deze op tafel. Druk nu het geheel stevig vast. Het moet er nu uitzien zoals op de laatste foto van onderstaande rij foto's. Leg het deksel weg. Het monteren van de oorkussens Neem de hoofdtelefoon. Monteer het snoer als dat was losgenomen. De weergever nog niet terugplaatsen maar buiten de schelp laten liggen. Neem het interieur van de hoofdtelefoonschelp en leg het oranje deel in het midden van de schelp. Door de indrukken van het scharnier is goed te zien welk deel onder of boven moet. Maak drie setjes van twee opelkaar gestapelde stukjes vilt. Zie eerdere foto's boven. De stukjes vilt hebben allemaal dezelfde lengte! Begin vanaf de linkerzijde van het hoofdtelefoonsnoer en ga met de klok mee. Gebruik eventueel de schroevendraaier of de pincet om de viltstukjes op hun plaats te duwen. Het laatste part bestaat uit twee stukjes vilt van ongelijke lengte. Het kleine deel moet aan de binnenkant en langere deel aan de buitenkant. De twee deeltjes moeten aanlijnen tegen het schroefgaatje op "drie uur". Dit geeft dan voldoende ruimte voor de min-pool die komt te liggen op ongeveer "vijf uur". Zie de foto zonder het binnen interieur maar met een geplaatste weergever. Duidelijk is de min-pool te zien. Als alle viltdelen geplaatst zijn en goed liggen kan de weergever er voorzichtig tussen geplaatst worden. Let erop dat geen van de viltdelen onder de weergever komt te liggen maar allemaal naast en op gelijke hoogte. Corrigeer eventueel met de schroevendraaier of de pincet. Als alles goed ligt kan het deksel erop worden gelegd. Houd de combinatie stevig opeen en monteer de schroefjes te beginnen op "twaalf uur" en daarna een op "zes uur", "negen uur", "drie uur" en vervolgens de laatste op "zes uur". Draai alle schroeven nog niet vast aan. Pas als alles goed ligt de schroeven een voor een vastdraaien, let erop dat de schroeven niet te vast worden aangedraaid omdat dit het schroefdraad van de kast kan beschadigen. Pak nu een uitgesneden model voor het deksel en verwijder één van de beschermlagen. Plak de ring vast op het puntje van de snoeruitgang. Leg de rest voorzichtig over het deksel. Corrigeer zo dat de ring precies gecentreerd op het deksel ligt en druk deze dan stevig aan. Zie de foto. Zorg ervoor dat er geen kreukjes of rimpels ontstaan, de kleeflaag moet geheel vlak op het deksel liggen. Verwijder daarna de laatste beschermlaag en neem een oorkussen. Leg deze gecentreerd op het deksel, maar druk nog niet alles aan. Ga met een vinger in het oorkussen en plaats en druk de rand zoveel mogelijk vast aan de rand van het deksel. Dit moet meerdere keren gebeuren omdat het materiaal nog te stug is en zich in deze positie enigszins verzet. Het oorkussen is ongeveer 2 tot 3 mm kleiner in diameter dan de de buitenkant van het deksel. Het materiaal moet dus ietsje worden opgerekt. Na meerdere pogingen zal de rand wel blijven zitten. Zorg ervoor dat het kussen zelf zich vrij kan bewegen. Als het zit zoals op de laatste foto uit het rijtje, dan kan met de andere schelp verder worden gegaan. Het eindresultaat Het eindresultaat mag er zijn! Ga regelmatig nog met een vinger in het oorkussen langs de plakrand en corrigeer eventueel de positie van het oorkussen. Het duurt enige tijd voordat de lijmlaag enigszins is uitgehard en het oorkussen op zijn plaats blijft. Ook het oorkussen materiaal moet de gelegenheid krijgen zich in de nieuwe positie te voegen. De duur van dit proces is sterk afhankelijk van temperatuur en vochtigheid en kan daardoor wellicht enige maanden in beslag nemen. Het vaak gebruiken van de hoofdtelefoon kan ertoe bijdragen dat dit proces sneller verloopt.