Introductie van het Mancala spel
Mancala is misschien wel het oudste bord spel dat nog steeds wordt gespeeld. Sommige bronnen zeggen dat het meer dan 3000 jaar oud is. De herkomst is niet zeker maar men denkt dat Mancala voor het eerst in Azië of Afrika werd gespeeld.
Mancala is een familie van spellen en wordt ook wel aangeduid als "count and capture" spel - het draait om tellen en veroveren. Er is geen element van toeval, het is een spel dat helemaal van strategie afhankelijk is. Er zijn variaties bekend onder meer dan 200 verschillende namen zoals: Adji-Boto, Adjito, Awale, Awari, Aware, Awele, Bantumi, Congklak, Dakar, Dao, Dara, Darra, Endovoi, Geshe, Halusa, Jodu, Kalaha, Kalah, Kale, Kalle, Oware, Ot-Tsjin, Solo, Songo Duala, Sungka, Vai Lung Thlan, Wari, Warri, Wouri.
Traditionele Mancala borden zijn er in allerlei vormen en afmetingen. Alhoewel de meeste borden van hout zijn gemaakt komen andere materialen ook voor zoals metaal, klei of steen. Een Mancala bord heeft twee, drie of vier rijen met kommetjes of holletjes. Meestal zijn er twee grotere kommetjes aan weerskanten van het bord waarin de stenen worden bewaard die tijdens het spel worden veroverd. Deze verzamel kommetjes worden ook wel Kalah of Mancala genoemd. Als stenen waarmee het spel wordt gespeeld kan elk klein voorwerp worden gebruikt zoals schelpjes, zaadjes, steentjes, kiezeltjes of kleine stukjes hout.
Algemene Regels
Een zet wordt als volgt gedaan: een speler neemt alle stenen uit een van de kommetjes en zaait ze uit over de andere kommetjes. Eén steentje gaat in het kommetje naast degene waaruit de stenen zijn gepakt en de volgende in het kommetje daarnaast en dit gaat door totdat alle steentjes zijn gebruikt. In sommige variaties gaat het zaaien linksom, in andere rechtsom en soms wisselt de richting. Als er genoeg stenen zijn dan gaat het zaaien rond het bord.
De verzamel kommetjes worden in sommige variaties overgeslagen terwijl in andere variaties ook een steentje in de verzamel kom van de speler valt. Sommige spelregels geven aan dat het begin kommetje wordt overgeslagen als het zaaien rond het bord gaat. De speler kan meestal een willekeurig kommetje kiezen aan zijn kant van het bord alhoewel bij sommige variaties er minstens twee of meer stenen in het kommetje moeten liggen. Sommige spelregels verbieden een zet die de tegenstander zonder stenen achterlaat.
Sommige variaties staan meervoudig zaaien toe. Het zaaien gaat verder met de steentjes uit het laatst bereikte kommetje. Meervoudig zaaien stopt meestal als het laatst bereikte kommetje leeg is. Sommige spelregels geven de speler een extra beurt als het laatste steentje in zijn verzamel kommetje valt.
Er zijn verschillende variaties voor het veroveren van stenen. Een variatie is wanneer de laatste steen eindigt in een leeg kommetje aan de kant van de speler. De steentjes van het tegenoverliggende kommetje worden veroverd. In andere variaties worden stenen veroverd als een kommetje een bepaald aantal stenen bevat. Meervoudig veroveren kan mogelijk zijn als het voorliggende kommetje ook het juiste aantal stenen bevat.
Het doel van het spel is altijd om meer steentjes te veroveren dan de tegenstander. Het spel eindigt als een speler geen steentjes heeft of geen geldige zet. De overblijvende steentjes worden onder de spelers verdeeld.