Chronische
gewrichtspijnen
Onder de chronische gewrichtspijnen vallen o.a. de aandoeningen artrose en artritis en jicht.
Artrose is
een gewrichtsaandoening die gekenmerkt wordt door slijtage van de gewrichten en verlies van kraakbeen. Vooral op
oudere leeftijd treedt dit op en de aandoening is progressief met exacerbaties
(verheviging van klachten). Rond het 75ste levensjaar heeft bijna
iedereen een vorm van artrose.
Behandeling artrose: bij voorkeur paracetamol. Bij
nachtelijke pijnen, een duidelijke ontsteking of onvoldoende werkzaamheid van
paracetamol: NSAID gedurende korte tijd.
Artritis
is een gewrichtsontsteking, ook wel reumatoïde artritis (RA) of reuma genoemd.
Deze ontsteking komt vooral voor in hand, pols en voetgewrichten. RA is een
progressieve aandoening, waarbij behandeling er vooral op gericht is de
aandoening te remmen, de pijn te onderdrukken en functiebeperking en
gewrichtsschade zoveel mogelijk te voorkomen. Genezing is niet mogelijk.
De oorzaak van artritis is niet bekend. Wel is het zo dat
bij patiënten met RA antilichamen in het lichaam aanwezig zijn, de zogenaamde reumafactor.Dit zou kunnen wijzen op
een auto-immuunziekte.
Bij artritis zijn de genoemde gewrichten doorgaans
symmetrisch aangetast, dat wil zeggen zowel links- als rechtszijdig.
Behandeling: niet curatief
Werking van DMARD’s begint meestal pas na 3-6 maanden.
Toepassing van deze middelen is zeer ingrijpend, gezien de frequente
bijwerkingen en ernstige bijwerkingen.
Soorten DMARD’s:
Werking berust op binding aan DNA en RNA in de cel: opbouw
kerneiwitten wordt tegengegaan, waardoor pathologische auto-immuunlichamen bij
RA niet meer worden gevormd.
Indicaties: malaria, reumatoïde artritis,
leveramoebiasis.
CI: myasthenia gravis, retinopathie, zwangerschap (
m.u. van malariabehandeling)
BW: bij langdurig gebruik verkleuringen van nagelbed
en sommige slijmvliezen. Ototoxiciteit. Daarnaast oogafwijkingen.
Interacties: verhoogde kans op toxische dermatitis
bij gelijktijdig gebruik van goudpreparaten en pyrazolinonderivaten.
Preparaten:
Chloroquine Nivaquine®
Hydroxychloroquine Plaquenil®
Goudverbindingen : worden tegenwoordig niet of nauwelijks meer voorgeschreven.
Werkingsmechanisme onbekend.
Indicaties : ernstige actieve reumatoïde artritis,
die onvoldoende reageert op NSAID’s en DMARD’s als sulfasalazine en
methotrexaat.
CI: lever- of nierfunctiestoornissen,
beenmergdepressie, recente bestraling, toxische reacties op goud, zwangerschap
(absoluut)
BW: frequent en ernstig. 30-40% van de behandelde
patiënten moet de behandeling staken. bijwerkingen van orale preparaten zijn
iets minder frequent. Mortaliteit
=0,4%!!!!!!
meest frequent gemeld zijn: stomatitis, pharyngitis,
colitis, vaginitis, bloedbeeldafwijkingen (regelmatig) zoals thrombopenie en
leukopenie.
bij 2-8% ontwikkelt zich proteinurie met
nierfunctiestoornissen.
Interacties: gelijktijdig gebruik van goudpreparaten
met penicillamine, immunosuppresiva en pyrazolinonderivaten kan het optreden
van bijwerkingen als ernstige beenmergdepressie doen toenemen. Gelijktijdig
gebruik van malariamiddelen kan de kans op dermatitis verhogen.
Behandeling met goudpreparaten uitsluitend door een
specialist.
Preparaten:
auranofine Ridaura® het enige orale goudpreparaat.
Aurothiomalaat Tauredon®
injectie
CI is zwangerschap. Bij behandeling met leflunomide mogen
vrouwen tot 2 jaar na beëindigen van de behandeling NIET zwanger worden. Mannen
mogen tot 2 jaar na beëindiging van de behandeling geen kinderen verwekken!
Wanneer ernstige bijwerkingen optreden, zoals
hepatotoxiciteit en allergische reacties, is een washout-procedure aan te raden
met cholestyramine of actieve kool, evenals bij overschakeling naar een ander
DMARD.
Merknaam: Arava ®
tablet.
Indicatie alleen bij ernstige reumatoïde artritis. Voorkeur
hebben andere DMARD’s.
Werkingsmechanisme bij RA nog steeds onopgelost.
Klinisch effect in de regel binnen 2 maanden.
Bw: gastrointestinale reacties en verhoogde
leverenzymconcentraties. Verder stomatitis, hematologische reacties, pneumonie
en huidreacties.
Belangrijkste risicofactoren: (Hoog)alcoholgebruik, gestoorde nierfunctie.
Gebruik van NSAID’s naast methotrexaat kan leiden tot
problemen met de nier- en leverfunctie. De methotrexaatdosering dient dan
aangepast te worden.
Voordeel: 1x per week doseren (bij reuma!!!!!) tot maximaal
30 mg.
Preparaten:
Methotrexaat Ledertrexate®
tabletten en injecties
Emthexate®
injecties
Indicaties: RA, vergiftigingen met zware metalen, cystinurie
CI: overgevoeligheid voor penicillamine of penicilline,
goud- of malariabehandeling, bloedbeeldafwijkingen t.g.v. penicillamine en
nierinsufficiëntie.
BW: overgevoeligheid, maagdarmklachten,
leverfunctiestoornissen, proteinurie, nier- en longafwijkingen, veranderingen
in de smaakgewaarwording. Verschijnselen van vitamine B6
deficiëntie.
Preparaten:
Penicillamine Gerodyl®
Kelatin®
Werking onbekend.
Indicaties: Colitis ulcerosa, morbus Crohn, actieve
progressieve RA die niet reageert op NSAID’s alleen.
CI: overgevoeligheid voor sulfapreparaten of
acetylsalicylzuur.
BW: controleer regelmatig de lever- en nierfunctie.
Preparaten:
Sulfasalazine Salazopyrine®
Azathioprine
Ciclosporine
Alleen gebruikt als DMARD’s onvoldoende effect hebben. Werkingsmechanisme
niet direct bekend.
Bij RA gaat het om langdurige toediening van meer dan 1 jaar. Houd rekening met effect op fertiliteit en met de carcinogene eigenschappen van deze stoffen.
Jicht
Jicht is het gevolg van een afwijking in de stofwisseling van urinezuur, waarbij een te hoge concentratie van dat zuur in het bloedplasma leidt tot het aanvalsgewijs neerslaan van uraatkristallen in het gewrichtsvocht en in onderhuids bindweefsel (tophi).
Bij het ontstaan van jicht zijn de volgende factoren van belang:
Jicht komt voornamelijk voor bij mannen tussen de 40 en 60 jaar.
Een te hoog urinezuurgehalte (hyperurikemie) kan ontstaan door:
Bij de behandeling van jicht moet onderscheid gemaakt worden tussen een aanvalsbehandeling en een onderhoudsbehandeling.
Bij acute jicht is er sprake van een vrij plotseling ontstane heftige gewrichtsontsteking. Een acute jichtaanval begint meestal ’s nachts en wordt gekenmerkt door:
In 50-70% van de gevallen uit jicht zich de eerste keer door ontstekingen in de grote teen.
De pijn kan worden verzacht door lokale rust en ijskompressen. Voor de medicamenteuse behandeling van een acute aanval kan worden gekozen uit:
Een jichtaanval kan 1-3 weken duren, waarna volledig herstel optreedt. Acute jicht komt vaak terug ( meestal binnen 1 jaar). De duur van symptoomvrije intervallen varieert van persoon tot persoon.
Middelen ter voorkoming van een jichtaanval
Bij het voorkomen van een jichtaanval met geneesmiddelen gaat het om geneesmiddelen die de vorming van urinezuur tegengaan (allopurinol).
Dit geneesmiddel wordt als regel “levenslang” gegeven
Bijwerkingen van allopurinol:
Preventieve behandeling van jicht vindt doorgaans plaats als er vaker dan 3-4 x per jaar een acute jichtaanval optreedt.