KLYSMA’S
Klysma’s zijn vloeibare rectale toedieningsvormen. Deze werken vaak sneller dan zetpillen. Klysma’s worden zowel voor lokaal gebruik als voor systemisch gebruik toegediend.
Voorbeelden van systemisch gebruikte klysma’s zijn:
Diazepam rectiole: voor koortsstuipjes
Chloralhydraatrectiole: als hypnoticum/sedativum
Klysma’s komen voor in verschillende vormen, te weten:
Klysma’s worden veelal toegepast ter laxering (bijvoorbeeld microlax® of docusaatklysma FNA), tegen colitis ulcerosa (zweervormige ontsteking van de dikke darm) (bijvoorbeeld beclomethasonklysma, mesalasineklysma) of ter spierontspanning/rustgeving (bijvoorbeeld chloralhydraatrectiole, diazepamrectiole).
Het vehiculum in een klysma is meestal water of olie, soms wordt een geneesmiddel gesuspendeerd in het klysma. Dit betekent dat het klysma voor gebruik dient te worden omgeschud.
Wanneer een geneesmiddel wordt gesuspendeerd in een klysma staan de volgende viscositeitsverhogende stoffen (= verdikkingsmiddelen) tot onze beschikking:
1ste keus: Povidon in een concentratie van 2,5% g/v
2de keus: carbomeer 974P in een concentratie van 0,3% g/v
3de keus: Hydroxyethylcellulose in een concentratie van 1-1,5% g/v
Methylhydroxypropylcellulose (hypromellose) in een concentratie van 0,5-1% g/v
In het FNA wordt duidelijk aangegeven welk verdikkingsmiddel dient te worden gebruikt.
Aangezien het hier vloeibare toedieningsvormen betreft, worden klyma’s doorgaans geconserveerd. Als conserveermiddel staan de volgende middelen tot onze beschikking:
Benzoëzuur (acidum benzoicum) 0,1-0,2 % g/v pH <5
Sorbinezuur
(acidum sorbicum) 0,1-0,2 % g/v pH <5,5
Methylparabeen
0,1-0,2 % g/v pH <9
Parahydroxybenzoaat 0,1-0,2% g/v
Propyleenglycol 15% g/v alleen toepasbaar in microklysma’s
Ethanol 15-20% g/v alleen toepasbaar bij microklysma’s
Klysma’s worden doorgaans buiten invloed van licht bewaard op een koele plaats. Daarom klysmaflacons altijd in aluminiumfolie verpakken en in de koelkast bewaren. De patiënt kan thuis het klysma voor gebruik op lichaamstemperatuur brengen.
Bij de bereiding van microklysma’s of rectioles dient er rekening gehouden te worden met het feit dat er altijd wat vloeistof in de verpakking achterblijft. Daarom is het uitvulvolume groter dan het uitknijpvolume en wordt er een overmaat in de verpakking gebracht. Hoeveel die overmaat is, staat in het FNA.
Rectioles worden altijd afgevuld met behulp van een uitvulnaald.
Een voorbeeld van een FNA clysma is het beclometasonklyma 3 mg/100 g met mesalazine 1-4 g/100g.
Samenstelling:
Beclometasondipropionaat micronisatus 3 mg
Mesalazinum 1 g
Carbomerum 974P 350 mg
Natrii edetas 100 mg
Natrii
metabisulfis 100
mg
Sol.
Methylparabeni concentrata FNA 1 g( = 1ml)
Trometamolum 330
mg
Aqua purificata 97
g
----------
100
g
Van mesalazine dient de farmaceutische kwaliteit te worden gebruikt in verband met mogelijk schadelijke onzuiverheden. Bovendien moet de deeltesgrootte kleiner zijn dan 125 μm, anders zakt de stof te snel uit.
Carbomeer is als viscositeitsverhoger aan dit klysma toegevoegd. Als hulpstof wordt trometamol gebruikt om de juiste pH te verkrijgen. Carbomeer zwelt pas op bij een voldoende hoge pH. Daarnaast neutraliseert trometamol het zure natriummetabisulfiet.
Natriummetabisulfiet wordt toegevoegd om de opgeloste fractie mesalazine te beschermen tegen oxidatie.
Andere FNA klysma’s zijn:
Beclometasonklysma’s suspensieklysma colitis ulcerosa
Chloralhydraatklysma in olie opgelost als hypnoticum
Docusaatklysma opgelost als laxans
Theofyllineklysma opgelost bij astma/copd