Middelen bij luchtwegaandoeningen

Middelen bij hoest en verkoudheid

Hoest is een beschermingsmechanisme van ons lichaam om lichaamsvreemde stoffen te verwijderen.

Hoest kan het gevolg zijn van :

· Stimulatie hoestreceptoren door slijm, exsudaat, stof, ontsteking

· Ontsteking longparenchym

· Gastro-oesophageale reflux

· Longtumoren

· Hartfalen

· Sommige geneesmiddelen (ACE-remmers)

Hoesklachten worden ingedeeld:

· naar beloop : acuut versus chronisch

· Naar oorzaak: onderliggende aandoeningen zoals astma, corpus alienum

· Naar symptomen: productief, niet productief

Verkoudheid is een acute virale infectie, die doorgaans na een aantal dagen spontaan geneest.

1. Hoestprikkeldempende middelen: dextrometorphan, noscapine, codeine, pentoxyverine

2. Emollentia: althaea, carrageen, sacharose, succus liquiritiae, tijm

3. Expectorantia: guaiacol, ipecacuanha.

4. Mucolytica: slijmoplossers worden doorgaans niet bij hoest gebruikt, maar ter bevordering van ophoesten van vastzittend slijm.

Bijwerkingen:

Hoestprikkeldempende middelen:

Sufheid, misselijkheid, obstipatie, ademhalingsremming (m.n. codeine, dextrometorphan en pentoxyverine.

Ipecacuanha: misselijkheid en overgevoeligheidsreacties.

Soms wordt prometazine toegepast, dit is een antihistaminicum met sederende eigenschappen en anticholinerge werking. Met name toegepast bij nachtelijk hoesten.

Geen 1^ste keus, zeker niet bij kinderen onder de 2 jaar.

Als bij hoesten slijm wordt opgegeven: altijd kijken naar de kleur. Dit geeft een indicatie of er sprake is van een bacteriële infectie.

1^ste keus middel bij hoest zonder vastzittend slijm: noscapine.

Bij emmollentia is de 1^ste keuze: glucosestroop met thijm of althaea en mixtura resolvens. Cave: diabetes en hypertensie.

Bij verkoudheid soms : vluchtige olien ter inademing. Cave gebruik levomethol bij kinderen onder de twee jaar: kans op glossitis!!!!

Preparaten:

Mixtura Resolvens: Ammoniumchloride/anijs/zoethout

Dextrometorphan Dampo bij droge hoest®

Darolan® hoestprikkeldempend

Daromefan®

Dextrometorphan siroop

Rami Dextrometorphan® siroop

Luuf® voor babies Eucalyptusolie/kamfer

Dampo® verkoudsheidsbalsem eucalyptusolie/kamfer/levomenthol

Vicks Vaporub® idem

Pentoxyverine Balsoclase®

Tuclase®

Middelen bij astma en COPD

Astma: chronische ontsteking van de luchtwegen.

Sprake van bronchiale hyperreactiviteit op speciale prikkels

Ontstane obstructie meestal reversibel.

COPD: chronische persisterende obstructie van de luchtwegen

Weinig reversibel, wel verschillen per patiënt.

Hieronder vallen: chronische bronchitis en longemfyseem.

ASTMA

Kenmerkende symptomen van astma:

Piepende ademhaling

Kortademigheid

Hoesten, eventueel met sputumproductie.

Daarnaast periodes met verergering, exacerbaties.

Exacerbaties worden uitgelokt door: inspanning, rook, mist, virusinfecties.

Doel van de behandeling van astma is het onder controle brengen van de ziekte, zodat de dagelijkse bezigheden doorgang kunnen vinden.

Behandeling is afhankelijk van de ernst van de astma. Er worden 4 stadia onderscheiden:

Intermitterend: intermitterende klachten minder dan 1x per week.

Nachtelijke symptomen minder dan 2x per maand

Piekstroom > 80% voorspeld.

Variabiliteit < 20%

Behandeling: zo nodig inhalatie kortwerkend β₂-agonist (<1x per week)

Licht persisterend: klachten > 1 x per week, maar < 1 x per dag.

Exacerbaties kunnen activiteiten en slaap beinvloeden.

Nachtelijke symptomen > 2 x per maand

Piekstroom > 80% voorspeld

Variabiliteit 20-30%

Behandeling: overgaan op anti-inflammatoire onderhoudstherapie met inhalatiecorticosteroiden in lage dosering of cromoglycinezuur, nedocromil.

Zo nodig inhalatie kortwerkende β₂-agonisten <3-4x per dag.

Matig persisterend: dagelijks klachten

Exacerbaties beinvloeden activiteiten en slaap.

Nachtelijke symptomen > 1x per week.

Piekstroom 60-80% voorspeld

Variabiliteit: > 30%

Behandeling: dosering inhalatiecorticosteroiden verhogen OF:

Langwerkende β₂-agonist toevoegen

Zo nodig inhalatie kortwerkende β₂-agonist <3-4x per dag.

Ernstig persisterend: continu klachten

Frequent exacerbaties

Frequent nachtelijke symptomen.

Piekstroom <60% voorspeld

Variabiliteit >30%

Behandeling: hoge doses inhalatiecorticosteroiden

Langwerkende β₂-agonisten per inhalatie OF ipratropium(Atrovent) OF

Theofylline retard.

Eventueel orale corticosteroiden in zo laag mogelijke dosering.

Zo nodig inhalatie kortwerkende β₂-agonisten.

Aanbevolen wordt om iedere ingestelde behandeling iedere 3 tot 6 maanden te evalueren. Eventueel kan een stap terug geprobeerd worden.

Bij de behandeling van ernstige exacerbaties is een stootkuur met orale corticosteroiden geindiceerd.

Predniso(lo)n 1dd 30 mg gedurende 7-10 dagen.

COPD

Last van hoesten en opgeven van sputum

Kortademigheid

Met name obstructies in de kleine luchtwegen.

Absoluut noodzakelijke test is hier: FEV₁

Ziekte treedt meestal op na 40^ste levensjaar. Progressie vaak zeer geleidelijk.

Doel van de behandeling:

Op korte termijn verbeteren welzijn patiënt.

Op langere termijn voorkomen van verdere achteruitgang.

Medicamenteuze behandeling:

Behandeling wordt bepaald door de ernst van het longlijden.

In eerste instantie: β₂-sympaticomimetica, parasympaticolytica en eventueel theofylline.

1^ste keus: β₂-agonist, kortwerkend per inhalatie OF parasympaticolyticum per inh.

Bij onvold.effect: wisselen van bronchusverwijder.

Eventueel later: combinatie van bronchusverwijdende middelen

Bij aanhoudende klachten: theofylline retard en/of langwerkend β₂-sympaticomimeticum.

Eventueel een inhalatiecorticosteroid. Alleen fluticason is hiervoor geregistreerd.

Bij COPD-patienten met frequente exacerbaties kan worden overwogen een proefbehandeling in te stellen met acetylcysteine, minstens 600 mg per dag. Daarnaast is een stootkuur met orale corticosteroiden geindiceerd.

Recentelijk is voor de onderhoudsbehandeling van COPD tiotropium, een langwerkend parasympaticolyticum, geregistreerd.

Op artsenverklaring is α₁-antitrypsine verkrijgbaar: 60 mg/kg/week per injectie.

Preparaten

Kortdurende β₂-sympaticomimetica:

Fenoterol Berotec® dosis-aerosol, inhalettes, inhalatievloeistof, tablet

Salbutamol Aerolin® autohaler dosisaerosol,

Airomir® autohaler dosisaerosol

Ventolin® dosisaerosol

Ventolin® discus, rotadisk, inhalatievloeistof, nebule, tabl., drank, inj.

Terbutaline Bricanyl® dosis-aerosol, Spacer, Nebuhaler, Turbuhaler, inhalatievls, tabl. Drank, injectievloeistof.

Langdurende β₂-sympaticomimetica:

Formoterol Foradil® dosisaerosol, inhalatiepoeder

Oxis® turbuhaler

Salmeterol Serevent Diskus®, Serevent Rotadisk®

Serevent dosisaerosol®

Meest voorkomende bijwerkingen:

Tremor, blozen, onrust, nervositeit, duizeligheid, hoofdpijn, tachycardie.

Xanthinederivaten:

Theofyllinepreparaten: verwijden de bronchi.

Halfwaardetijd afhankelijk van leeftijd en wel/niet roken.

Ook voedsel heeft invloed op de opnamesnelheid.

Theofylline heeft een zeer kleine therapeutische breedte en grote variatie in klaringssnelheid. Derhalve instellen op basis van serumspiegels. Retardpreparaten verdienen de voorkeur.

Theofyllinepreparaten zijn NOOIT 1^ste keus.

Theofylline Theolair® tabl.

Theolair® ret. Tabl

Theolin® ret. Tabl.

Theolair® stroop 5 mg/ml (kinderen)

Mixt. Theofylline 30 mg/ml FNA (kinderen)

Parasympaticolytica:

Ipratropium Atrovent® dosisaerosol, inhalettes, unit dose inhalatievlst.

Tiotropium 1dd 18mcg.

Combinatiepreparaten:

Voordelen: eenvoudiger gebruik

Betere therapietrouw.

Toch geen voorkeur: beter apart doseren, zodat per middel de juiste hoeveelheid kan worden vastgesteld.

Fenoterol + ipratropium Berodual® dosisaerosol, inhalettes

Formoterol + budesonide Symbicort® Turbuhaler

Salbutamol + ipratropium Combivent® dosis aerosol, unit dose inhalatievloeistof.

Salmeterol + fluticason Seretide® Diskus, dosisaerosol.

terug naar de homepage