Huidpreparaten

Dermatica: toedieningsvormen op de huid.

Zalven zijn unguenta

Lipofiele zalven zijn vette zalven.

Opgebouwd uit vette basis en geneesmiddel(en).

Vette basis bestaat uit:

vaste vetten

halfvaste vetten

vloeibare vetten

halfvast en vloeibaar kunnen met elkaar gemengd worden.

Bij verwerking van vaste vetten altijd smelten en roeren tot bekoelen.

Geneesmiddelen die oplossen in de lipofiele zalfbasis; altijd oplossen

Menthol lost op in vaseline 1:5. Kamfer (1:3), fenol, thymol en lidocaine lossen op in olie.

Mengen met de zalfbasis: vloeistoffen of halfvaste geneesmiddelen.

Stoffen die niet oplossen worden gedispergeerd = afgewreven met de zalfbasis.

Bij verwerking van meerdere werkzame stoffen, altijd eerst de vaste stoffen mengen volgens de poedermengregels en dan het poedermengsel afwrijven.

Adeps Lanae: wolvet.

Wolvet kan tot 25% water opnemen, omdat het een natuurlijke emulgator bevat.

Bijvoorbeeld: Adeps lanae 15 gram

water 5 gram

Vaseline album en flavum zijn halfvaste vetten die dat niet kunnen.

Het FNA kent een aantal basiszalven:

basis pro unguentum aquosum : basis voor waterhoudende zalf.

Basis voor cetomacrogolzalf: basis pro unguentum cetomacrogolis.

Basis voor lanettezalf: basis pro unguentum lanette.

Hieruit wordt bereid: unguentum aquosum, unguentum cetomacrogolis en unguentum lanette.

Bereiding kan zowel plaatsvinden vanuit de basis, als vanuit de individuele bestanddelen.

Verwar de bases voor zalven NOOIT met de cremes.

Speciale zalf: Ung. hypromellosi 20% = hypromellose zalf.

Deze zalf wordt gebruikt op het mondslijmvlies: bijzonder goede hechting in vochtig milieu.

R/ Hypromellose 4000 mPa.s 20g

Vaselinum album 80 g

het bereiden van cremes:

Crème is een smeerbare toedieningsvorm, bestaande uit een waterfase en een vetfase. Water en vet mengen hier m.b.v. een emulgator.

Er zijn twee soorten crèmes: W/O en O/W crèmes.

Welke crème we maken hangt o.a. af van de emulgator.

W/O betekent: water in olie, waarbij olie dus de continue fase is en water de disperse fase.

O/W betekent: olie in water, waarbij water de continue fase en olie de disperse fase. Hier maken we gebruik van een O/W-emulgator.

W/O-crème is te verdunnen met olie/vet: dit wordt ook wel een vetcrème genoemd.

O/W-crèmes bevatten als hoofdfase water, en zijn dus erg aan bederf onderhevig. Daarom voegen we vaak conserveermiddelen toe.

Meestal is dit: sorbinezuur.

Als stabilisatoren worden gebruikt: Cetiol V en/of Sorbitol 70%.

O/W-emulgatoren zijn :

• cera cetomacrogolis emulsificans
• alcohol cetylicus et stearylicus emulsificans B = cera lanette SX
• cetrimidum = cetrimoniumbromide
• Natriumlaurylsulfaat
• Polysorbaten (Tweens)

W/O-emulgatoren zijn :

• adeps lanae
• walschot = cetaceum
• alcohol cetylicus
• alcohol stearylicus
• sorbitanesters (SPAN)

Namen van crèmes worden afgeleid van de emulgator die aanwezig is:

• cremor cetomacrogolis
• cremor lanette
• cremor cetrimide

Bereidingsaspecten:

waterfase verwarmen tot 70^oC en oliefase verwarmen op waterbad tot dezelfde temperatuur.

Vervolgens waterfase bij oliefase gooien en roeren tot bekoelen. Let op evt. luchtinslag.

Altijd tarra noteren, want er verdampt water en dit moet achteraf toegevoegd worden.

Sorbinezuur mag onder verwarmen worden opgelost, mits afgesloten.

Verwerken van werkzame stoffen in een O/W-crème:

• stoffen die oplossen in de waterfase daarin oplossen. Let erop dat niet alle stoffen verwarmd mogen worden. In dat geval een beetje water achterhouden en daarin het geneesmiddel oplossen.
• In het FNA staan verschillende bereidingswijzen over verwerking van geneesmiddelen in de basis.
• Wanneer een stof oplosbaar is in de vetfase van een crème, wordt deze apart opgelost in cetiol V. De benodigde hoeveelheid staat in het FNA. Vervolgens wordt de basiscrème l.a. met de oplossing gemengd.
• Stoffen die onoplosbaar zijn, worden met de uiteindelijke crème afgewreven.

Stoffen die met de basiscrème gemengd worden:

DMSO

solutio chlorhexidine digluconatis 20% = Hibitane®.

teerpreparaten.

Stoffen, die we afwrijven met de crème:

• zorg voor voldoende fijnheidsgraad (<90)
• vervolgens met gelijke hoeveelheden afwrijven.
• evt. gebruik maken van de unguator, een apparaat om zalven te maken.

Basiscrèmes van het FNA:

• cremor cetomacrogolis
• cremor lanette I en cremor lanette II
• cremor vaselinum cetomacrogolis

Cetomacrogolcreme is onverenigbaar met fenolische OH-groepen, zoals salicylzuur en resorcinol.

Cremor lanette I is iets minder vast dan cremor lanette II. Bij cr.lanette II is iets meer emulgator gebruikt en iets minder cetiol V. (altijd aan de vetfase toevoegen)

Cremor lanette I bevat natriumlaurylsulfaat, en is onverenigbaar met kationogene stoffen, zoals:

• Neomycinesulfaat
• Chloorhexidinedigluconaat
• lidocainehydrochloride.
• aluminiumhydroxychloride.

Gels

Gels zijn eigenlijk hydrofiele zalven. Deze zalven zijn makkelijk met water afwasbaar.

De hoofdfase is water, waarbij “dikmakende”stoffen zijn toegevoegd zodat halfvaste of zelf vaste preparaten worden verkregen.

De gelvormers, of viscositeitsverhogende stoffen, die gebruikt worden, zijn meestal:

• methylcellulose 400 mPa.s: lost langzaam op in koud water. In warm water onoplosbaar.
• methylhydroxypropylcellulose
• Carboxymethylcellulose (CMC): oplosbaar in koud en warm water. Anionactief! Met 10 delen heet water overgieten, en dan verdunnen met warm water.
• carbomeer: het getal erachter is een maat voor het molecuulgewicht: carbomeer 974P en carbomeer 940.

Veel gebruikte conserveermiddelen:

• sorbinezuur

Daarnaast worden veelal humectantia toegevoegd om uitdroging tegen te gaan :

• sorbitol 70%
• propyleenglycol
• glycerol 85%

Meest gebruikte is:

Carbomeerwatergel 1%.

Onverenigbaar met:

• salicylzuur
• chloorhexidinedigluconaat
• aluminiumacetotartraat
• gentiaanviolet
• zinksulfaat

Vaak bevat carbomeergel Natriumedetaat, ter verhoging van de lichtstabiliteit.

Bovengenoemde gelvormers zijn zgn. synthetische slijmstoffen.

We hebben in de apotheek ook nog een aantal natuurlijke slijmstoffen.

Deze zijn:

Acaciae gummi ( Arabische gom): gebruikt in orale slijmen (mucilago). Altijd ineens mengen met 1,5x het gewicht aan water. Vervolgens verdunnen. (Altijd in een stenen mortier)

Tragacanth:meestal gebruikt bij de bereiding van suspensies. Tragacanth ineens mengen met 20-voudige gewicht aan water. Het mengsel 1 uur laten zwellen. Als tevens glycerol of stroop is voorgeschreven, dan de tragacanth mengen met de stroop of glycerol en vervolgens in een keer verdunnen met water.

Pulvis gummosis: samengesteld gompoeder. Voor bereiding van suspensies. Sterk microbiologisch verontreinigd, dus liever niet toepassen.

Pulvis gummosis altijd mengen met 7x het gewicht aan water. Bij suspensies: 2% van het totale gewicht aan pg.

terug naar homepage