Hoe hard waait het eigenlijk?
Nederlanders praten graag over het weer, en daar zijn genoeg redenen voor. Weerberichten zijn er in Nederland dan ook in alle soorten en maten: op de radio, de televisie, op internet, in de krant, beknopt of uitgebreid, voor wintersporters, watersporters, strandgangers, boeren, de scheepvaart, de luchtvaart, …
Bij al die berichten is het mij opgevallen dat er nogal wat verschil zit in de manier waarop de wind wordt aangeduid. Er
zijn vage aanduidingen zoals 'zwak' of 'hard'. Wat exacter lijkt de Schaal van Beaufort, maar eigenlijk is dat ook een vage
aanduiding. Exacter zijn aanduidingen in meters per seconde of knopen.
De vraag rijst dan hoe die termen zich tot elkaar verhouden. Dat wordt in het volgende uitgelegd.
| Windkracht [Beaufort] | Aanduiding (KNMI) Idem (1806) | Beschrijving |
| 0 | Stil Windstil |
Rook stijgt recht of bijna recht omhoog. |
| 1 | Zeer zwak Flauw en s til |
Windrichting is goed af te leiden uit rookpluimen. |
| 2 | Zwak Flauwe koelte |
Wind is voelbaar in het gezicht, weerhanen geven de juiste richting aan, blad ritselt,
vlag beweegt. |
| 3 | Vrij matig Lichte koelte |
Er is opwaaiend stof, vlaggen wapperen, bladeren bewegen steeds. |
| 4 | Matig Matige koelte |
Papier waait op, takken bewegen, haar raakt verward, kleding flappert, geen last van
muggen meer. |
| 5 | Vrij krachtig Frisse bries |
Bladeren van bomen ruisen, kleine bomen bewegen, gekuifde golven op meren en kanalen. |
| 6 | Krachtig Stijve bries |
Dikke takken bewegen, problemen met paraplu's, hoeden waaien af. |
| 7 | Hard Harde wind |
Hele bomen bewegen, vlaggen staan strak, het is lastig tegen de wind in te lopen of
te fietsen, vuilnisbakken waaien om, hijswerktuigen kunnen (mogen) niet meer werken. |
| 8 | Stormmachtig | Dunne takken en twijgen breken van bomen, voortbewegen zeer moeilijk. |
| 9 | Storm | Schoorsteenkappen, antennes en dakpannen waaien weg, kinderen moeten moeite doen om
te blijven staan, takken breken af, alleen zwaluwen en eenden vliegen nog. |
| 10 | Zware storm | Aanzienlijke schade aan gebouwen, volwassenen hebben veel moeite om te blijven staan,
bomen raken ontworteld, vogels blijven aan de grond. |
| 11 | Zeer zware storm / orkaanachtig |
Flinke schade aan bossen, veel wordt vernield, schuttingen waaien om, veel dakpannen
waaien van het dak, wegen liggen vol met bladeren, lantaarnpalen schudden. |
| 12 | Orkaan | Als bij windkracht 11, maar dan heftiger. |
Beaufort was een Engelse marine-officier die een schaal van dertien (0 t.m. 12) stappen ontwikkelde om de windkracht mee
aan te duiden. Hij deed dat aan de hand van de zeilen van zijn schip, in termen als "Geen Vertier" (Windstil) tot
en met "Windkracht die door geen zeil meer te weerstaan is" (orkaan). De schaal is dus opgezet ten behoeve van de
scheepvaart.
De Schaal van Beaufort is een discrete schaal. Dat wil zeggen dat de stappen worden aangeduid met een geheel getal. 5
Bft bestaat dus, 5½ Bft of 6,7 Bft bestaat dus niet.
De eerste versie van de Schaal van Beaufort is in 1806 gepubliceerd. Daarna is er aantal wijzigingen doorgevoerd.
De laatste versie dateert van 1946. Hierbij is overgestapt van windkracht naar windsnelheid, op een schaal
met zeventien stappen. Aan de dertien stappen van de oorspronkelijke schaal zijn er vier toegevoegd, die iets zeggen over
de windsnelheden in een orkaan. Ook zijn daarbij de door de wind veroorzaakte verschijnselen (en schade) beter beschreven
waardoor de schaal beter toepasbaar is boven land.
De vier toegevoegde stappen (13 t.m. 16 Bft) hebben onder 'normale' omstandigheden weinig nut en blijven in dit verhaal daarom
buiten beschouwing.
De Schaal van Beaufort wordt gebruikt voor de gemiddelde windsnelheid gedurende tien minuten, níet voor de
snelheid van windstoten. Als de wind bijvoorbeeld gedurende 10 minuten waait met een gemiddelde snelheid van 70 km/h met pieken
tot meer dan 117 km/h, is er dus geen sprake van windkracht 12 (orkaan), maar van windkracht 8 (stormachtige wind). Maar bedenk
dat zulke windstoten wel schade kunnen veroorzaken die lijken op de schade van een orkaan …
De windsnelheden die horen bij de 13 stappen van de 'gewone' Schaal van Beaufort staan in de tabel aan het einde van deze
pagina.
Weersverwachtingen maken veel gebruik van de Schaal van Beaufort. Dat is op zich niet vreemd, want hoger de windsnelheid
(lees: hoe sterker de wind), hoe hoger het getal op de Schaal van Beaufort.
Het valt daarbij op dat in bijvoorbeeld de weersverwachtingen op TV vaak wordt gesproken over bijvoorbeeld "Matige wind",
terwijl op het scherm windkracht vier wordt getoond. Dat is verwarrend als je niet weet dat met beide hetzelfde wordt bedoeld.
Helemaal verwarrend wordt het als er wordt gewaarschuwd voor "Harde wind" (= windkracht 7), met windstoten tot 90
km/uur. Door de definitie van de Schaal van Beaufort is het niet mogelijk om dat gewoon windkracht 10 te noemen. Maar dat
soort windstoten kan wel degelijk zeer schadelijk zijn. Uit eigen ervaring weet ik dat windkracht 7 met een windstoot van
100 km/uur gedurende 3 seconden schadelijker kan zijn dan permanent windkracht 7 (doordat een windstoot zich gedraagt als
een piekbelasting; een windkracht volgens de Schaal van Beaufort is meer een constante belasting).
Windsnelheden worden gewoonlijk uitgedrukt in km/uur of knopen.
1 knoop = 1 zeemijl/uur = 1.852 km/uur.
In Angelsaksische landen gebrukt men (land-)mijlen per uur (mph). 1 mijl/uur = 1.609344 km/uur.
Omdat dit inconsistente eenheden zijn, is ook de snelheid in m/s erbij vermeld.
| Windkracht [Bft] | m/s | km/uur | knopen | mph |
| 0 | 0.0 - 0.2 | 0 - 1 | 0 - 0 | 0 - 0 |
| 1 | 0.3 - 1.5 | 1 - 5 | 1 - 3 | 1 - 3 |
| 2 | 1.6 - 3.3 | 6 - 12 | 3 - 6 | 4 - 7 |
| 3 | 3.4 - 5.4 | 12 - 19 | 7 - 10 | 8 - 12 |
| 4 | 5.5 - 7.9 | 20 - 28 | 11 - 15 | 12 - 18 |
| 5 | 8.0 - 10.7 | 29 - 39 | 16 - 21 | 18 - 24 |
| 6 | 10.8 - 13.8 | 39 - 50 | 21 - 27 | 24 - 31 |
| 7 | 13.9 - 17.1 | 50 - 62 | 27 - 33 | 31 - 38 |
| 8 | 17.2 - 20.7 | 62 - 75 | 33 - 40 | 38 - 46 |
| 9 | 20.8 - 24.4 | 75 - 88 | 40 - 47 | 47 - 55 |
| 10 | 24.5 - 28.4 | 88 - 102 | 48 - 55 | 55 - 64 |
| 11 | 28.5 - 32.6 | 103 - 117 | 55 - 63 | 64 - 74 |
| 12 | ≥ 32.7 | ≥ 117 | ≥ 63 | ≥ 73 |
De getallen in de tabel zijn afgeronde waarden. Daardoor komt er overlap voor in de opeenvolgnde regels.
Bronnen:
Op internet is veel informatie te vinden over dit onderwerp. Dit artikel leunt zwaar op:
Behalve het bovenstaande vind je ook veel op allerhande weer-sites, zoals KNMI, Weeronline, Buitenradar, enzovoort.
