Over QR-codes

Je komt ze overal tegen: Van die vierkanten zoals hiernaast. Dat heet 'QR-code'. Op deze bladzijde wordt uitgelegd wat het is, waar het voor wordt gebruikt en hoe je het zelf kunt gebruiken.

De afkorting QR staat voor 'Quick Response'. Een QR-code is een bepaald type tweedimensionale streepjescode. Het is in 1994 is ontwikkeld door Denso Wave Inc., een Japans bedrijf, voor het herkennen van nummers van auto-onderdelen. Later bleek het zeer bruikbaar te zijn het coderen van andere informatie: tekst, een URL, een visite kaartje, SMS, email, maar ook binaire informatie.
Dat laatste betekent dat je ook geluid en plaatjes in een QR-code kan opnemen, zij het beperkt.
Voor teksten ben je niet gebonden aan de gebruikelijke westerse karaktersets. Ook complexe (Japanse) karaktersets zoals Kana en Kanji zijn mogelijk.

Een QR-code is opgebouwd uit vierkantjes die 'module' worden genoemd. Een module bestaat uit meerdere pixels.
Een module heeft een voorgrond- en een achtergrondkleur. De gebruikelijke kleuren zijn: wit voor de achtergrond en zwart voor de voorgrond.
Voor zowel voorgrond als achtergrond kun je elke gewenste kleur kiezen, mits de kleuren voldoende contrasteren. De scanner/camera en de software om de code te lezen moeten in staat zijn onderscheid te maken tussen voor- en achtergrond.

In de bovenste twee hoeken en in de linker onderhoek staan 'concentrische' vier­kanten van 8 × 8 modules. Deze dienen om de oriëntatie te bepalen. Je hebt dus geen last van de stand van de scanner (camera) ten opzichte van de code; dat zoekt het decodeer­programma zelf uit.

Soorten en maten
QR-codes zijn er in 40 versies. Versie 1 heeft de afmeting 21 × 21 modules. Versie 40 is 177 × 177 modules. De hoeveelheid informatie die je kunt opslaan in een QR-code wordt bepaald door de afmetingen, maar ook door het ingebouwde vermogen om een beschadigde of vervuilde code te reconstrueren. QR-codes bevatten nl. 'sleutelwoorden' waarmee de inhoud kan worden gereconstrueerd als daar wat mee is. Er zijn hierin vier niveaus: L(low - laag), M(middle - gemiddeld), Q(quartile - kwartiel) en H(high - hoog).
Bij elk van deze niveaus wordt extra informatie toegevoegd om onleesbaar geworden informatie te herstellen. Bij niveau L wordt minder informatie toegevoegd, maar is ook minder beschadiging van de sleutelwoorden toelaatbaar om de inhoud te reconstrueren. Er gaat daardoor wel minder ruimte verloren om data op te slaan.
Bij niveau H wordt meer informatie toegevoegd, maar is ook meer beschadiging toelaatbaar om de inhoud te reconstrueren. Er gaat daardoor ook meer ruimte verloren om data in op te slaan.
De hoeveelheden sleutelwoorden die kunnen worden gerepareerd, zijn: L ca. 7%, M ca. 15%, Q ca. 25% en H ca. 27%.

Voor gewone toepassing is niveau L toereikend. Als je zwaardere eisen moet stellen volstaat niveau M. De de niveaus Q en H zijn bedoeld voor industriële toepassingen, waarbij vervuiling en beschadiging een veel grotere rol spelen dan in het "gewone" leven.

Er zijn diverse 'typen' QR-codes.
Oorspronkelijk was er 'model 1'. Het kan maximaal 1167 cijfers bevatten. Max. versie is 14 (= 73 × 73 modules). Het lezen van dit type QR-code gaat snel fout als de ondergrond waarop de QR-code zich bevindt niet vlak is.
De meest gebruikte is 'model 2', de opvolger van model 1. Dit is het type dat hier is beschreven. Versie 40 kan maximaal 7089 cijfers bevatten. Model 2 bevat een extra oriëntatiepunt (in de buurt van de rechter onderhoek), dat wordt gebruikt om QR-codes op een ondergelmatig of gebogen oppervlak tóch te kunnen lezen.
Als er gesproken wordt over 'QR-code' in het algemeen, gaat het over een 'model 2'-code.

Met de SQRC-code kan data versleuteld worden opgeslagen, waarbij gebruik gemaakt wordt van een privé en een openbare codeersleutel. Beiden worden opgenomen in de QR-code. Om deze QR-codes te ontcijferen is een speciale scanner met speciale software nodig.
Uiterlijk is er geen verschil tussen QR-codes van model1, model2 en SQRC.

De Micro QR-code heeft maar één oriëtatiepunt, in de linker bovenhoek. Hiervan zijn 4 sub-typen, M1 t.m. M4. De opslag-capaciteit is beperkt.

In de iQR-code kun je meer data kwijt dan in de gewone QR-code. Dat komt door een meer efficiënte manier van opslaan van de data. De codes zijn niet noodzakelijk vierkant, maar kunnen ook rechthoekig zijn. Een iQR-code is te herkennen aan dat oriëntatiepunten die duidelijk verschillen van de andere typen QR-code.
Om deze QR-codes te ontcijferen is een speciale scanner met speciale software nodig.

Tenslotte is er de LogoQ. Daarbij is een plaatje in de QR-code opgenomen. Deze techniek is een uitvinding van het Japanse bedrijf A-T Communications Co. Limited. Uit hun japanstalige websites is niet duidelijk of je dit gratis mag gebruiken. Veel van de beschikbare software kan LogoQ-codes (nog) niet ontcijferen.

QR Code is een geregistreerd handelsmerk van DENSO WAVE INCORPORATED. Op hun website staat een uitgebreide beschrijving van de QR-codes, veel uitgebreider dan wat op deze pagina staat.
Denso Wave is eigenaar van het patent, maar oefent dat patent niet uit. Daardoor kan en mag iedereen QR-codes maken en gebruiken. De specificatie is openbaar gemaakt en in het jaar 2000 opgenomen in de norm ISO/IEC18004.

Zelf met QR-codes aan de slag?
QR-codes kun je heel eenvoudig zelf maken. Voor sporadisch gebruik kun je je QR-code het beste online laten genereren. Laat je zoekmachine maar eens zoeken op online QR code generator.
Op internet is ook gratis te gebruiken software te vinden, voor alle gebruikelijke operating systems. Voor Windows en Mac-OS is er bijvoorbeeld: QR-Studio van TEC-IT.

Zelf QR-codes lezen is ook niet moeilijk. Voor tablets en smartphones zijn apps beschikbaar in vele smaken. Met behulp van de ingebouwde camera scan je de code en de app doet de rest. Voor een laptop- of desktop-PC heb je een webcam of scanner nodig. Je scant de code met je webcam of scanner; de software leest de code vanaf het scherm.
Op internet is ook gratis te gebruiken software te vinden, voor alle gebruikelijke operating systems. Voor Windows is er bijvoorbeeld: QR Code Desktop Reader van CodeTwo.