Fractals zelf doen:
Moderne kunst à la Mondriaan

In zijn boek "Fractals. Meetkundige figuren in eindeloze herhaling" beschrijft Prof. Hans Lauwerier (1923 - 1997) een aantal fractals. Hierbij zijn programmaatjes beschikbaar die zijn geschreven in een variant van BASIC, die vandaag de dag niet meer wordt gebruikt. Omdat de code te leuk is om te worden vergeten heb ik die omgezet in JavaScript.

Op deze pagina wordt programma MONDRIAN (pag. 152 van het boek) gebruikt. Dit programma tekent een soort schilderij dat wel wat lijkt op het werk van de kunstschilder Piet Mondriaan (1872 – 1944) (pag. 85). Klik HIER voor een preview.

Onderstaande uitleg bevat wat jargon. Dat komt aan de orde op mijn site over fractals.
Belangrijke parameters van het programma zijn: svgW en svgH (afmetingen van de figuur, in het voorbeeld 760 × 570 beeldpunten) en NN (Aantal lijnen, = 100). Verder zijn er parameters A, B en H (Schaal parameters, = 0.1, 0. 8 resp. 0.1). Al deze parameters kun je wijzigen om de invloed op de uitkomst te onderzoeken. Maar probeer ook eens om op andere plaatsen in de code te wijzigen …!

Het oorspronkelijke BASIC-programma gebruikt 'default-initialisatie' van variabelen. Als er geen waarde is toegekend wordt er een nul in gezet. De kracht van BASIC is onder meer dat je je bijna volledig kunt concentreren op het probleem. Dat geeft korte programma's.
De JavaScript-versie vraagt meer inspanning, onder andere doordat JavaScript standaard geen voorzieningen heeft om te plotten. Zaken als het initialiseren van variabelen, het passend maken van de figuur in de viewport en het daadwerkelijk zichtbaar maken van de figuur moet je zelf regelen, waar BASIC dat doet met een enkele opdracht.

Het JavaScript-programma is als volgt opgebouwd:

• De function SVGleader() zet de (openings-)<svg>-tag in elkaar. De variabelen svgW en svgH bepalen de grootte van de plot.
• Vervolgens gaat het programma rekenen. Dat doet de function Mondrian(), die de resultaten (begin- en eindpunten van de lijnstukjes) aflevert in de arrays X[ ] en Y[ ].
• De lengte van de arrays X[ ] en Y[ ] hangt af van de orde P. Het is dynamisch geïmplementeerd, zodat de beschikbare geheugenruimte in principe bepalend is voor de maximale waarde van NN. In de praktijk kun je gaan tot NN > 10000, hoewel het resultaat dan meer lijkt op een wandtapijt dan op een schilderij.
• Zodra de berekeningen klaar zijn, start SVGlijnen(). Deze function schaalt de begin-en eindpunten van de lijnstukken (lees: de hele plot) op naar 90% van de afmetingen van de SVG-viewport. Daarna wordt de oorsprong van de plot verplaatst van de oorsprong van de viewport (daar rekent BASIC mee) naar de linker bovenhoek (daar rekent SVG mee).
• De function SVGtrailer() zet als laatste een melding boven de plot met daarin de parameter NN.
• Bovengenoemde JavaScript-functions worden achter elkaar uitgevoerd door de function toonFiguur(), die automatisch wordt gestart bij het laden van de pagina, via window.onload.
• Merk op dat het programma geen enkele voorziening heeft om fouten op te vangen.

Gebruiken:

Om met de code te spelen moet je deze downloaden naar je eigen computer en uitpakken. Start mondrian.htm door er op te klikken, gebruik zo nodig een lokale webserver. Je hebt meteen een werkend programma.
Raadpleeg het item Een workflow voor het ontwikkelen van JavaScript, in het bijzonder de opmerkingen over hoe je lokaal kunt werken (dus zonder steeds te hoeven uploaden naar de servers van je webhost).
Vereiste schermgrootte is 800 × 710 pixels. De toepassing op deze site maakt SVG-code aan, die wordt getoond door de inhoud van een <svg>-tag aan te passen.

Downloaden:
 
Druk op de knop:  File: voorb710.zip, 2078 bytes.

Opmerking:
 
In het oorspronkelijke BASIC programma krijg je steeds hetzelfde resultaat. Dat komt doordat de random-generator bij elke run van het programma dezelfde startwaarde heeft (RANDOMIZE 11). Dit heet het seed-getal.
Het is niet mogelijk om bij de random generator van JavaScript (Math.random()) een seed-getal op te geven.
De ECMA-specificatie is er nogal onduidelijk over hoe de random-generator moet worden gestart. Daardoor doet elke browser-motor het anders. Vermoedelijk wordt het seed-getal ontleend aan de systeemklok, maar daar heb ik geen bewijs voor gevonden.