Cholesterol is een vetachtige stof die het lichaam nodig heeft als
bouwstof voor lichaamscellen en hormonen. Zonder cholesterol kan het
lichaam niet functioneren. Maar een teveel ervan is schadelijk. Het
meeste cholesterol maakt het lichaam zelf in de lever; een klein
gedeelte neemt het rechtstreeks op uit de voeding. Normaal gesproken
maakt het lichaam precies voldoende cholesterol om goed te kunnen
functioneren. Hoewel niet alle soorten cholesterol slecht zijn voor de
gezondheid, is het belangrijk om op het cholesterolgehalte te letten.
In toenemende mate beoordelen artsen uw cholesterolgehalte in het bloed
in combinatie met andere risicofactoren zoals uw rookgedrag, de hoogte
van de bloeddruk, al dan niet aanwezig zijn van diabetes (suikerziekte)
en het voorkomen van coronaire hartziekte bij eerste-graads familieleden
onder de 60 jaar.
Goed en slecht cholesterol
Olie en vetten lossen niet op in water. Zo is het ook met vetten en
cholesterol in het bloed. Kleine bolletjes cholesterol worden daarom
omgeven door een laagje eiwit en op die manier vervoerd door het bloed.
De twee belangrijkste
eiwitcholesteroldeeltjes zijn LDL en HDL: Het LDL vervoert het
cholesterol naar de verschillende delen van het lichaam. Onderweg kan
cholesterol zich gemakkelijk in de wanden van slagaders nestelen en zo
een vernauwing veroorzaken. LDL-cholesterol wordt daarom ook wel slecht
cholesterol genoemd.
Het HDL voert het teveel aan cholesterol juist af naar de lever. De
lever zorgt ervoor dat het cholesterol in de darmen komt en vervolgens
via de ontlasting wordt afgescheiden. HDL-cholesterol wordt daarom ook
wel goed cholesterol genoemd.
Wanneer is uw cholesterolgehalte te hoog?
Het cholesterolgehalte wordt gemeten met een bloedonderzoek. Van nature
kan het cholesterolgehalte sterk schommelen. Een hoge waarde kan een
eenmalige uitschieter zijn. Daarom is het wenselijk om twee a drie
bloedonderzoeken te doen met minimaal een week ertussen. Het
cholesterolgehalte in het bloed wordt uitgedrukt in millimol per liter (mmol/l).
De cholesterol waarden in het bloed
Bloedcholesterolgehalte in mmol/l Uitslag
Lager dan 5,0 Normaal
5,0 - 6,4 Licht verhoogd
6,5 - 7,9 Verhoogd
Hoger dan 8,0 Sterk verhoogd
Bij een cholesterolonderzoek wordt de
totale cholesterolwaarde in het bloed gemeten. Bij een waarde hoger dan
5 is er sprake van een verhoogd cholesterolgehalte.
In de toekomst zullen artsen vaker het HDL-cholesterol meten om daarmee
de verhouding totaal cholesterol/HDL te berekenen. Dat is een betere
voorspeller voor het krijgen van een hart- of vaatziekte dan alleen het
totaal cholesterol. Het cholesterolgehalte zal ook meer en meer worden
beoordeeld in samenhang met het niveau van andere risicofactoren, zoals
roken, suikerziekte, hoge bloeddruk en het in de familie voorkomen van
hart- en vaatziekten.
Oorzaak en gevolg
Oorzaken van een te hoog cholesterolgehalte
Het cholesterolgehalte in het bloed kan te hoog zijn, door:
Het eten van veel verzadigd vet
Als er veel vet, vooral verzadigd vet in de voeding voorkomt, maakt
het lichaam meer cholesterol aan. Hierdoor stijgt het cholesterolgehalte
in het bloed.
Het eten van veel cholesterolrijke voedingsmiddelen
Door de consumptie hiervan kan het cholesterolgehalte in het bloed
worden verhoogd. De ongunstige invloed van voedingscholesterol is echter
minder sterk dan die van verzadigd vet. Voedingscholesterol komt vooral
voor in: eidooier, melkvet , in volle zuivel-producten (volvette kaas en
roomboter), orgaanvlees (lever en niertjes en de vleeswaren die daarvan
zijn gemaakt). Garnalen, paling en schelvislever bevatten ook veel
cholesterol.
Een te hoog lichaamsgewicht
Bij overgewicht veranderen processen in het lichaam waardoor het
cholesterolgehalte in het bloed hoger wordt.
Erfelijke aanleg
Sommige mensen hebben een aangeboren neiging tot een veel te hoog
cholesterolgehalte in het bloed. Dit wordt familiaire
hypercholesterolemie genoemd. Een dieet helpt dan onvoldoende. Daarom
zijn meestal medicijnen nodig om het cholesterolgehalte te verlagen. Als
bij uw directe familieleden, ouders, broers of zussen, ooms of tantes,
al voor het zestigste jaar hypercholesterolemie of hart- en vaatziekten
voorkomen, is het verstandig dit aan uw arts te melden.
Andere oorzaken van een te hoog cholesterolgehalte kunnen een
traag werkende schildklier, suikerziekte en het gebruik van
bepaalde medicijnen zijn.
Gevolgen van een te hoog cholesterolgehalte
Van een te hoog cholesterolgehalte merkt u zelf niets, maar een verhoogd
cholesterolgehalte kan op den duur het dichtslibben van uw slagaders tot
gevolg hebben. Hierdoor krijgen de achterliggende organen, bijvoorbeeld
het hart of de hersenen, te weinig of helemaal geen bloed meer. Een
hartinfarct, een beroerte of een andere vaatziekte kunnen het gevolg
zijn.
Tips
Het cholesterolgehalte verlagen
Met een goede en gevarieerde voeding kan het cholesterolgehalte met tien
tot vijftien procent worden verlaagd. Dat geldt voor iedereen. Bij een
cholesterolgehalte boven de 6,5 is het zinvol het voedingspatroon te
bespreken met een diëtist. Een diëtist gaat na wat in uw voeding de
belangrijkste bronnen zijn van verzadigd vet en voedingscholesterol. Hij/zij
kan een advies op maat geven over smaakvolle alternatieven en minder
vette bereidingswijzen. Bij een cholesterolgehalte van 6,5 of hoger
worden soms ook medicijnen voorgeschreven. Meestal betreft dit mensen
met meer risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en een
hartinfarct. In de meeste gevallen wordt na drie maanden het
cholesterolgehalte opnieuw gemeten. Op grond van de uitslag wordt de
behandeling eventueel aangepast.
Voor iedereen geldt het advies: afvallen bij overgewicht en naleven van
een gezonde leefstijl, zoals stoppen met roken. Overgewicht heeft een
ongunstige invloed op het cholesterolgehalte. Een te hoog
cholesterolgehalte, gecombineerd met een te hoge bloeddruk, roken of te
weinig lichaamsbeweging maakt de kans op hart- en vaatziekten nog groter.
En die kans is groter dan de optelsom van de afzonderlijke factoren. Met
ander woorden: één plus één is meer dan twee
|
|
