|
Inleiding
Geschiedenis
van de Augustinusparochie
De
huidige Augustinuskerk
Het
Cavaillé-Coll orgel
Geschiedenis
van de Chasséparochie
De
Chasséparochie nu
Inleiding
De geschiedenis van
een parochie is op de eerste plaats een geschiedenis van mensen. Het is de
geschiedenis van een katholieke gemeenschap zoals die in een bepaald
gedeelte van de stad geleefd heeft. Deze geschiedenis is nauw verbonden
aan de geschiedenis van de kerken de gebouwen.
De beide parochies van
deze website liggen in delen van Amsterdam die pas in de 20ste eeuw echt
stedelijke bebouwing gekregen hebben. De geschiedenis van de
Augustinusparochie gaat echter verder terug, omdat deze parochie vanuit de
binnenstad verhuisd is naar de Postjesweg.
Geschiedenis van de Augustinusparochie
Ten tijde van de tachtigjarige oorlog (1568-1648)
werd het protestantisme in Nederland de staatsgodsdienst. Aan katholieken
werd verboden in het openbaar hun eredienst uit te oefenen.
In 1570
vluchtten veel katholieken om die reden Amsterdam uit. Anderen zochten hun
toevlucht in zgn. "schuilkerken": achter een gewone huisgevel werd ergens
een kapel of kerkje ingericht. Dit werd door de overheden oogluikend
toegestaan.
In de jaren 1623-1626 keerden de eveneens gevluchte
Augustijnen in het geheim terug. Op de hoek van de Huidevettersloot en de
Oudezijds Achterburgwal (nr. 81) stond het pakhuis "De Star". Hier
beheerden de Augustijnen Parmentier en Jacob hun schuilkerkje. Zo'n kerk
werd ook wel een "statie" genoemd. Dit heeft te maken met het feit dat er
in ons land in die jaren geen officiële rooms-katholieke bisschoppelijke
hiërarchie was. De Nederlandse kerkprovincie werd in die tijd als een
missiegebied gezien. In zo'n gebied spreekt men niet van parochiekerken,
maar van staties.
Pastoor Parmentier, geboren in 1602 te Gent, was de
eigenlijke stichter van de Augustijnerstatie en stierf in 1681.
In 1698
werd het pakhuis verkocht en de volgende schuilplaats die de parochie als
kerk diende werd het verbouwde pakhuis "De Rogh" aan de Spinhuissteeg. (
zie afbeelding) Dit huis werd afwisselend "De Star" en "Het Spinnetje"
genoemd. Meer dan anderhalve eeuw heeft de binnenstadsparochie hier
gekerkt.
In 1848 kwam een kerk gereed aan Rusland nr. 7. In
1866 werd aan deze "Star" (aan de kant van de Spinhuissteeg) nog een
doopkapel en een nieuwe ingang gebouwd. 82 Jaar heeft deze kerk dienst
gedaan. In 1863 werd door pastoor Hoorneman het beroemde Cavaillé-Coll
orgel aangeschaft. In 1929 werd de kerk gesloten. Veel mensen verhuisden
van de binnenstad naar de nieuw gebouwde buitenwijken, met als gevolg dat
de binnenstad ontvolkte. In de buitenwijken waren wel dringend nieuwe
parochies nodig. Aan pater Smits, de laatste pastoor van "De Spin" werd
opgedragen in "Plan West" een nieuwe parochie te stichten.
 Op 2 december 1931 werd de eerste steen gelegd voor de
Augustinuskerk aan de Postjesweg. In die tijd werd er gekerkt aan de
Baarsjes in een eerder als garage gebruikt pand, gedurende 4 jaar. Op 24
november 1932 werd de kerk ingewijd door de bisschop van Haarlem, mgr.
Aengenent.
In de jaren 1970 begon het kerkbezoek sterk terug
te lopen, het kerkgebouw vertoonde vele gebreken en restauratie bleek niet
te bekostigen. De wenselijkheid van nieuwbouw kwam ter sprake en het was
een plezierige ontdekking dat elders in de stad het bestuur van de
Stichting "Oud Vredenburgh" aan de Vredenburghsteeg met dezelfde vraag
bezig bleek te zijn ten aanzien van haar tehuis voor bejaarden. Men
besloot tot een uniek complex waarin een parochiecentrum (met kerk), een
verzorgingshuis en een geheel van wijkvoorzieningen zijn
samengevoegd.
Op 28 augustus 1977 (feest van St. Augustinus) is de
laatste eucharistieviering in de oude kerk. Men gaat tijdelijk kerken in
de verbouwde kleuterschool aan de Postjeskade. Op zondag 16 december 1979
wordt de nieuwe Augustinuskerk ingewijd door de bisschop van Haarlem, mgr.
Zwartkruis.
naar
boven
De huidige
Augustinuskerk
De huidige
Augustinuskerk maakt deel uit van het complex "Nieuw Vredenburgh" dat
naast het parochiële centrum en de kerkzaal ruimte biedt aan vele ouderen
die er wonen (verzorgingshuis) of die uit de buurt gebruik maken van de
faciliteiten van Nieuw Vredenburgh.
 De Augustinuskerk is alleen te bereiken via
de hoofdingang van Nieuw Vredenburgh. Dit heeft misschien het nadeel dat
de kerk voor vreemden minder toegankelijk is. Aan de andere kant biedt het
het voordeel dat de receptie van Nieuw Vredenburgh toezicht heeft op de
kerkruimte, zodat de kerk overdag vaak open is. Hierdoor kunnen mensen uit
de buurt even binnen komen om te bidden of een kaars op te
steken.
Opvallend in de architectuur van de kerk is dat het altaar op
het laagste punt staat. De bouwpastoor van de kerk, pater J. Bodaar
o.s.a., had hiermee voor ogen dat het altaar niet boven de gemeenschap,
maar midden in de gemeenschap moet staan.
Als je de Augustinuskerk
binnenkomt, is het forse Cavaillé-Coll orgel misschien wel het meest in
het oog springende element. Dit orgel werd in 1863 aangeschaft voor "De
Star" aan het Rusland in de binnenstad. Het werd bij de bouw van de
Augustinuskerk aan de Postjesweg in 1929-1931 meeverhuisd en heeft ook
weer een plaats gekregen in de huidige kerk. Hieronder vindt u meer
informatie over dit beroemde orgel.
Verder bevinden zich in de kerk nog
enige antieke kerkbanken uit de oude statie van de binnenstad. En er is
een fraaie afbeelding van Augustinus in glas en lood.
Verder
is er in de kerk een afbeelding van Maria, Moeder van Goede Raad, een
afbeelding die van oudsher een bijzondere plaats heeft ingenomen bij de
Augustijnen.
Sinds 1999 kerkt de Chasséparochie in de weekenden
ook in de Augustinuskerk. Daarom is er ook een beeltenis aanbracht van
Maria als O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand.
naar
boven
Het Cavaillé-Coll orgel
(1881)
De
Augustinuskerk bezit een prachtig orgel gebouwd door de beroemde Franse
orgelbouwer Aristide Cavaillé-Coll (1811-1899). Cavaillé-Coll bracht in
zijn orgels grote vernieuwingen aan die een lichtere speeltrant en een typisch romantisch, homofoon geluid
mogelijk maakten. Zijn orgels zijn uitermate geschikt voor het spelen van
muziek van de grote Franse romantici, zoals Franck, Vierne en
Widor.
Nederland beschikt slechts over vijf Cavaillé-Coll-orgels,
waaronder één in het Concertgebouw in Haarlem. Om die reden is het orgel
van de Augustinus dan ook zeer gewild en maakt onder andere het
Conservatorium van Amsterdam regelmatig gebruik van het orgel voor
masterclasses en examens.
Het orgel van de Augustinus werd in 1881
gebouwd voor de Oude Star aan het Rusland en in 1931 verplaatst naar de
grote Augustinuskerk aan de Postjesweg. Sinds 1979 staat er op die plaats
een nieuwere Augustinuskerk, maar met nog steeds hetzelfde mooie
orgel!
Het orgel heeft de volgende dispositie: 
Grand-Orgue
C-g3
Plein
jeu
Flûte douce
4
Prestant
4
Bourdon 8
Bourdon 16
Salicional 8
Montre 8
Flûte
harmonique
8
Récit C-g3
Clairon
4
Basson et hautbois 8
Trompette 8
Basson 16
Viole de gambe
8
Voix céleste
8
Cor de nuit 8
Flûte octaviante 4
Pédale C-f1
Basse 8
Soubasse 16
Basson
16
Trompette 8
Effet d'orage
Pédales de
Combinaisons
Tirasse Grand Orgue
Tirasse Récit
Expression
Récit
Cop. G.O. + Récit
naar
boven
ets van Susanna Veerman
De geschiedenis van de
Chasséparochie
De Chasséparochie
bestaat sinds 1917. Op 8 mei 1916 werd kapelaan J.P. Huibers benoemd als
kapelaan van de kerk "De Liefde" (nu aan de Da Costakade) met als
bijzondere opdracht om een nieuwe parochie te stichten in het zgn.
Baarsjeskwartier.
 Het
was niet gemakkelijk om geld bij elkaar te krijgen in deze tijd van de
Eerste Wereldoorlog, maar toch lukte het om in 1917 een noodkerk te bouwen
aan de Chasséstraat, die toen nog Rijnstraat heette. In 1917 werd deze
ingewijd door de deken van Amsterdam.
Er werden plannen gemaakt voor
een nieuwe kerk en pastorie. In 1926 werd de eerste steen gelegd. In 1927
werd de kerk plechtig geconsacreerd door mgr. A.J. Callier, bisschop van
Haarlem. De kerk werd toegewijd aan O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand.
Op haar bijstand had bouwpastoor Huibers (zie afbeelding) vertrouwd bij
het bouwen van deze kerk. Later zou Huibers bisschop van Haarlem
worden.
In de loop der jaren werd de kerk verfraaid. In 1931 werd het
Maria-altaar afgemaakt. Hier is door de bekende edelsmid Brom in elf
taferelen de geschiedenis van O.L.
Vrouw van Altijddurende Bijstand in prachtig koper-drijfwerk
uitgebeeld. In 1933 volgde het heilig Hart altaar. In 1946 een
Jozef-altaar. In 1950 werd een nieuw groot orgel van Pels ingewijd door
Albert de Klerk.
In de beginjaren van de Chassékerk was de buurt zeer
kinderrijk. Er waren dan ook veel kartholieke scholen rond de kerk, de St.
Agnes kleuterschool aan de Jac. v. Wass.Obdamstraat, de St. Jansschool
voor meisjes aan de Kortenaerstraat, beide geleid door de zusters van O.L.
Vrouw van Amersfoort. De jongensschool, de St. Leoschool stond in de Corn.
Dirkszstraat, geleid door de broeders van Maastricht. In 1978 zijn beide
gefuseerd .
naar
boven
De Chasséparochie
nu
Sinds de jaren 1960 is het
aantal parochianen van de Chasséparochie sterk afgenomen. De kerk biedt
plaats aan 1200 mensen, de zondagse vieringen werden echter steeds minder
bezocht. In 1998 is hier uitgebreid met de parochianen over gesproken. De
centrale vraag daarbij was: is het wenselijk om met zo weinig mensen op
zondag in zo'n groot gebouw te vieren?
Met pijn in het hart was de
conclusie van de meeste parochianen: nee. Er is toen besloten om
samenwerking te zoeken met de Augustinusparochie. Sinds januari 1999
vinden er dan ook in de weekeinden gezamenlijke vieringen van de parochies
plaats.
De kapel van de Chassékerk wordt nog wel gebruikt voor de door
- de - weekse vieringen. Ook de pastorie wordt als vanouds gebruikt voor
allerlei activiteiten.
Hoe de toekomst van de Chasséparochie er
precies uit gaat zien is nog niet helemaal duidelijk. De samenwerking met
de Augustinus en de Boomparochie wordt steeds intensiever. Hoe dan
ook is het streven van de Chasséparochie om kerkelijke presentie in
de buurt te behouden. Hoe dat vorm krijgt, ligt nog niet vast en hangt
mede af van het overleg dat gaande is met stadsdeel, bisdom en de andere
parochies.
naar
boven
terug naar foto |