OVERZICHTSTABEL

In onderstaande tabel zijn de vijf wereldreligies op een aantal kenmerken vergeleken:
		Ontstaan Stichter(s) God/Goden Openbaring Leer		Leefregels Richtingen Ontstaan Organisatie Verspreiding.

 

Kenmerk	Hindoeïsme	Boeddhisme	Jodendom	Christendom	Islam
Ontstaan	Ca 3500 jaar geleden uit Indogermaanse Godsdienst. Sterk gebonden aan de Hindoes als volksstam.	Ca 2600 jaar geleden als een reformatiebeweging binnen het Hindoeïsme.	Ca 2500 jaar geleden, in een nomadenvolk temidden van Soemerische, Semitische en Egyptische volkeren.	Ca 2000 jaar geleden Voortgekomen uit het Jodendom, onder opname van Griekse ideeën en Romeinse organisatievorm.	Ca 1400 jaar geleden in Arabië onder opname van veel Joodse en ook Christelijke elementen.
Stichter	Geen echte stichter	Sidharta Gautama, de Bhoeddha	Geen directe stichter. Wel aartsvaders (Abraham), Mozes en de profeten.	Jezus van Nazareth, de Christus. Apostelen, waaronder de invloedrijke Paulus	Mohammed
God/Goden	Veelgodendom met Brahma als opperwezen en Sjiva en Visnu als belangrijkste nevengoden. Ook incarnaties van Goden b.v. Krisna.	Geen God in de gebruikelijke betekenis	Er is één God: JHWH	Er is één God, in drie 'Personen': de Vader, de Zoon en de Geest. Christus (de Zoon) is de incarnatie van God op aarde	Er is één God: Allah (= Dé God).
Openbaring	Komt van de Goden en hun incarnaties. De openbaring niet afgesloten.	Net als de Bhoeddha dient ieder mens voor zich zelf tot het ware inzicht te komen.	Via Mozes en de profeten, neergelegd in de schriften	Via Mozes, de profeten, de evangelisten en de apostelen tot ons gekomen en neergelegd in de schriften.	Op Mohammed ingesproken door de Aarstengel Gabriël en door de laatste letterlijk opgetekend.
Heilige schriften	Oudste geschriften de Veda’s, gevolgd door de Oepanisjads. Van veel later datum is de Bhagavad Gita (epos over Shri Krishna). Heilige taal het Sanskriet (oud Indogerm.)	Basis is de overlevering (pas na honderden jaren zijn teksten op schrift gesteld). Principieel geen heilige tekst of taal.	De Thora, de Profeten en de Geschriften, tezamen de Tenach (de Joodse bijbel). Latere commentaren zijn gebundeld in de Talmoed.	De Joodse Tenach (het Oude testament) met als aanvulling de 4 Evangeliën, de Handelingen der Apostelen, de Brieven en het Boek der Openbaring (tezamen het Nieuwe Testament genoemd).	De Koran, een serie lofzangen, door Mohammed geredigeerd en in volgorde gezet. Taal en tekst zijn heilig en onveranderlijk. De Koran is gedeeltelijk gebaseerd op de bijbel
Leer	Grondgedachten: (1) Karma: uitwerking daden houdt niet op bij de dood, (2) Dharma: plicht die de mens moet nakomen conform zijn plaats in de samenleving (kaste), (3) Samsara: kringloop in wedergeboorten. De leer is erg rekbaar en aanpasbaar aan de omstandigheden.	Centrale filosofie: het leven is een illusie. Geen Dharma (kasten). Vier waarheden: (1) Leven is lijden, (2) oorzaak lijden is het begeren, (3) Begeren moet worden overwonnen, (4) Middel daartoe is het 8-voudige pad. Eindoel is de verlichting en verlossing uit het rad der wedergeboorten.	Er is één God, schepper van hemel en aarde. De mens wordt op zijn daden aangesproken	Er is één God, schepper van hemel en aarde. God heeft een liefdeband met de mens. De mens wordt ook op zijn daden aangesproken.	Er is één God en God en Mohammed is zijn (laatste) profeet. De mens is Gods knecht en wordt op zijn daden aangesproken.
Leefregels	Sterk bepaald door het Dharma. Respecteer de regels van de kaste en volg plicht tot liefdadigheid na. Koester geen verlangens.	Volg gevoelen van algemeen medeleven met mens, mensheid en schepping. Schakel verlangens uit. Er gelden geen beperkingen door het kastenstelsel.	De 10 geboden uit Exodus en Deuteronomium. Algemeen gebod uit Leviticus: "Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf"). Er is geen rangorde in de geboden, alles moet worden nageleefd.	De 10 geboden (zie Jodendom). Uitbreiding begrip "naaste’ uit Leviticus tot niet-volksgenoten. Relativering en tegelijk verbreding van de Joodse wetten in de Bergrede (Mattheus).	Algemeen: het goede doen. Vijf basisverplichtingen ('zuilen'): (1) reciteren belijdenis (2) dagelijks ritueel gebed (3) verplichte armenbijdrage (4) houden jaarlijkse vasten (ramadan) (5) 1x bedevaart naar Mekka
Richtingen	Vaag en talrijk. Diverse Goden hebben hun eigen groepen aanhangers.	- Hinayana: verlossing voor weinigen - Mahayana: verlossing voor velen weggelegd. Kent een oerbhoeddha = God, Bodhisatvas = helpers en Matreia = Messias. Vroeger en nu veel sekten, w.o. Zen-Boeddhisme.	Orthodoxe naast liberale richtingen, van streng conservatief tot zeer vrijzinnig.	- Katholieke- (RK-, Anglicaans), - Oosters Orthodoxe en - Protestante Kerken (Lutherse, Calvinistisch, Doperse, vrijzinnige en andere richtingen)	Sji’íten (o.a. Iran), volgelingen van neef Ali in opvolgingskwestie en Soennieten (o.a. Saoedi Arabië). Daarnaast sterk mystieke richting Soefi’s (India).
Organisatie	Rond priesterkaste (Brahmanen) en tempels. Geen centraal leergezag. Er is wel een wereldfederatie van Hindoes.	Hinayana kent geen duidelijke organisatie (kent wel concilies). Mahayana heeft een soort kerkstructuur.	Losse organisatie, geen centraal leergezag. De orthodoxe richtingen kennen een Opperrabbinaat in Jeruzalem.	De RK- en de Orthodoxe kerken kennen een centraal kerkmodel met bisschoppen en paus/patriarch. De Prot. Kerken hebben veelal een plat kerkmodel rondom de locale gemeenten	Geen centraal leergezag en geen centrale organisatie. Wel centraal punt: Mekka (oriëntatie, bedevaart). Locaal grootheden als (Groot)-moefti’s en Ayathollas.
Verspreiding	Ca 900 miljoen. Sterk gebonden aan de Hindoes als volk. Aanhangers vnl. in India. Via migratie ook in Zuid Afrika, Suriname, Nederland e.d.	Ca 375 miljoen. Bepaalde delen van India. Verder Thailand, Shri Lanka. Vermengd in Japan. Incidenteel ook buiten deze gebieden.	Ca 15 miljoen. In Israel en de diaspora. Voor de holocaust met name veel in Duitsland en Oost Europa. Meest invloedrijke groep buiten Israël in de USA.	Ca 2100 miljoen. Over de hele wereld verspreid. Relatief weinig in Oost Azië (uitz. Filippijnen en Z.Korea).	Ca 1500 miljoen. Vnl. Arabische wereld, Noord en Midden Afrika, Iran, Pakistan, Maleisië en Indonesië. Via migratie recent ook in W.Europa

 

terug naar het begin pagina van deze pagina