DE KERK

VAN

LEKKERKERK

P.Speksnijder


Van het ontstaan van de kerken in ons gebied weten we weinig of niets. De eerste kerken waren waarschijnlijk van hout met een dak van stro. Later ontstonden er stenen kerkgebouwen. Aan deze kerken is door de eeuwen heen veel schade toegebracht. Dit kwam voornamelijk door de vele natuurrampen, zoals stormen en overstromingen en door de diverse oorlogen die zich in ons gebied voornamelijk in de 15e en 16e eeuw hebben afgespeeld. Kerken werden in die tijd regelmatig geheel of gedeeltelijk verwoest.

Er moet in 1320 al een kerk in Lekkerkerk hebben gestaan, daar Heer Hugo Pollaert, kanunnik van den Dom te Utrecht en Alberinus Nanne moesten uitzoeken van wie de kerk was en in 1325 was er weer een geschil over de bezittingen van de kerk. Hoe oud deze kerk toen al was is verder onbekend.

In 1511 en 1512 trokken Gelderse troepen door de Krimpenerwaard en staken huizen en kerken in brand. Dit is ook in ons dorp gebeurd, de kerk is daarbij waarschijnlijk ook zwaar beschadigd. 

De kerk is later weer herbouwd als een kruiskerk met een driezijdig gesloten koor en twee gewelfvakken (traveeën) lang .

De vermoedelijke vorm van deze kruiskerk is hiernaast afgebeeld. Het zwarte gedeelte is de kerk in zijn huidige vorm.

 

Tijdens de tachtigjarige oorlog (1568 - 1648) trokken diverse legeronderdelen vanaf Schoonhoven langs de rivier naar het kruispunt van de Noord nabij Krimpen a/d Lek. Op hun weg brachten zij in diverse dorpen schade aan. Ons dorp bleef ook niet gespaard. Op 25 november 1567 werden beelden van de kerk vernield en de schilderijen verbrand. In 1574 zwoer Lekkerkerk het katholieke geloof af en rond 1575 werd de kerk door troepen van de Geuzen of de Spanjaarden geheel afgebrand. Restanten van de fundering van deze kerk zijn later nog teruggevonden. Deze troepen voerden in die tijd herhaaldelijk slag bij de schans van Krimpen a/d Lek. Dit dorp werd eveneens in die tijd geheel verwoest. In 1615 werd de kerk weer ten dele opgebouwd. De transeparmen en het koor bleven als ruïne staan. Pas in 1828 werd het laatste puin geruimd, daar het kerkhof moest worden opgeknapt. De kerk zoals we die heden ten dagen kennen, kreeg toen zijn huidige vorm.

Door het inklinken van de veenlaag in de polder zakte alles steeds meer onder de waterspiegel en kreeg men te maken met steeds hoger wordende waterstanden en overstromingen. De vloeren van onze kerk moesten dan ook diverse malen worden verhoogd. Bekend is dat dit o.a. in 1722, 1780, 1816 en in 1871 is gebeurd.

Tijdens en na de reformatie waren de kerken en de lokale overheden nauwelijks in staat om het onderhoud aan de gebouwen zelf op te brengen. Sterk verval trad toen ook al snel op. Mede als gevolg daarvan stortte op zondag 29 augustus 1779, omstreeks 4 uur s'morgens, de toren van onze kerk in. Waarschijnlijk was hij al geruime tijd in slechte staat, daar er al steunberen tegen de westgevel aan waren gebouwd. Direct daarna werd de kerk geïnspecteerd door Reinier (van) Hondhorst, meestertimmerman uit Schoonhoven, die de voorgevel direct liet stutten. Na een groot onderzoek werd er in datzelfde jaar besloten om de kerk op te knappen. Het ontwerp voor de nieuwe westgevel met een nieuwe toren werd gemaakt door G. van der Linden uit Den Haag. Op 20 mei 1780 werd het werk aanbesteed, een jaar later was het klaar. Er kwam een nieuw portiek aan de zuidkant, ramen werden voorzien van nieuw glas, de consistorie werd betegeld, er kwamen nieuwe banken en leerdamse stoelen, een aparte bank voor de vrouw van de dominee en het ingestorte beenderhuis werd weer opgebouwd.

Het grootste werk was natuurlijk de naaldspitstoren. De romp en de westgevel moesten worden herbouwd.

Inwendig werd het opgebouwd uit hout en buitenwerks met steen. Het bovendeel van de toren werd met lood bekleed en beschilderd in "Bentheimer coulour" Het houtsnijwerk werd verzorgd door de beeldhouwer Berk uit Den Haag.

Verder moest het uurwerk worden gerepareerd en moest er een nieuwe klokkenstoel komen.

Een klokkenstoel is de constructie waarin de klokken hangen. Bij ons is het van ijzer en er hangen drie klokken in.

In 1830 maakte P. Adams uit Rotterdam een nieuw ontwerp in neoklassicistische stijl voor de toren (zie begin foto), daar men niet tevreden was met de huidige naaldspitstoren.

In 1838 vonden er restauratie werkzaamheden plaats aan de fundamenten, metselwerk, kap, dak en het interieur.

 

 voor 1954

In 1954 onderging de kerk weer een ingrijpende verbouwing. Het interieur kreeg een witte uitmonstering. De banken maakten plaats voor ranke stoelen naar ontwerp van Rietveld. De ornamenten van het orgel en de galerij werden verwijderd. De grote koperen lichtkroon werd verwijderd. Het doophek uit de17de-eeuw verdween naar Ameide. Alleen de preekstoel uit de 17de-eeuw handhaafde men, zij het dat de betimmering ook werd weggenomen.

1954

 

In 1980 t/m 1982 werd de kerk opnieuw gerestaureerd. De wijzigingen uit 1954 werden weer ongedaan gemaakt. De honinggraadvensters uit 1851 werden vervangen door nieuwe vensters met een bakstenen vorktracering en het portiek aan de zuidkant van de kerk werd gesloopt daar dit geen deel zou uitmaken van het oorspronkelijke gebouw. Alleen de twee 19de-eeuwse in de meest westelijke travee bleven bewaard.

Tijdens de restauratie is de preekstoel uit de 17de-eeuw jammer genoeg verbrand. Een kopie hiervan is gelukkig terug geplaatst.

 

 

 

Daar onze kerk en het orgel op de lijst van beschermde monumenten staan is alles op de jaarlijkse Open Monumentendag te bezichtigen.

 

De toren kan dan onder begeleiding worden beklommen wat hele mooie vergezichten bij mooi weer kan opleveren.

 

De Bonte Knaagkever

Momenteel kampt onze kerk met het probleem dat het houtwerk wordt aangetast door de "Bonte Knaagkever". Er is dan ook een fonds in het leven geroepen om dit probleem te lijf te kunnen gaan. Elke (kleine)bijdrage van uw kant is dan ook zeker welkom!

 

Geinteresseerd in het orgel, het uurwerk, de klokken, de gebrandschilderde ramen enz. ? Klik dan hier.

 

 

Zoals u ziet, een rondwandeling in en om onze kerk is zeker de moeite waard !

 

Terug naar mijn hoofdpagina.

 

Mocht u nog vragen, opmerkingen en/of aanvullende informatie hebben, dan hoor ik dat graag van u.
Een reactie op mijn homepage stel ik ook zeer op prijs!

Mijn E-mail adres is:   p.speksnijder@hccnet.nl