KRITISCH JEGENS DE (VOORGENOMEN) KERKFUSIE
juni 2004
pkn
voortzetting van ... ? 
Met veel
toelichten en verklaren moeten kerkenraden aan hun gemeenteleden uitleggen
dat een evang.-lutherse gemeente plaatselijk haar eigen naam mag blijven
houden, maar dat landelijk de evang.-lutherse kerk geen zelfstandig bestaan
meer heeft – zodat deze naam eigenlijk niet meer gebruikt kan worden.
De meest gestelde vraag die ik krijg, is: wij blijven toch nog wel een
lutherse gemeente? Het antwoord is: ‘Ja!’ Wij doen niet mee
aan het (kerk-)politiek correcte gepraat dat het onbelangrijk is welke
naam een plaatselijke kerkelijke gemeenschap draagt.
Maar waar is de lutherse landskerk dan gebleven?
Die wordt (volgens de besluiten van de drie synoden) voortgezet door de
Protestantse Kerk in Nederland, de pkn.
Maar wat raar dat een brief van 17 juni jl., gericht aan alle predikanten
van de pkn, de pkn ‘een voortzetting van de Nederlandse Hervormde
Kerk’ noemt...
Op mijn verbazing zou kunnen worden gereageerd door te stellen: ja maar,
deze benaming is bedoeld voor de 41 predikanten die definitief hebben
aangegeven, geen predikant in de pkn te willen zijn. Die 41 zijn hervormde
predikanten.
Toch vind ik dat de pkn
te allen tijde en in welk verband ook op correcte wijze beschreven moet
worden, wanneer beschrijving nodig is. Dan wordt de indruk voorkomen,
als zou de pkn eigenlijk
een hervormde aangelegenheid zijn.
mei 2004
Twee
soorten hervormd...
Kunt
u het nog volgen? De leiding van de pkn,
in Utrecht residerende, bereidt een proces voor tegen de bovengenoemde
streng-orthodoxe Gemeenten die samen de naam Hersteld Nederlandse Hervormde
Kerk hebben aangenomen. Dit is voor de pkn-leiders
onaanvaardbaar. De pkn is,
zeggen zij, de enige echte voortzetting van de vroegere Ned. Hervormde
Kerk. Deze naam is notarieel vastgelegd voordat de pkn
tot stand kwam.
Toch zijn er nog vele honderden Gemeenten die deel uit maken van de pkn
en gewoon ‘Hervormde Gemeente’ blijven heten. Vandaar mijn
vraag: kunt u het nog volgen...?
Het zou verwarrend zijn, zegt de pkn-leiding,
wanneer er naast de pkn
een kerkgenootschap zou bestaan dat ‘hervormd’ heet.
Maar zelf vindt de pkn-leiding
het normaal, dat er plaatselijk wel aparte Gemeenten bestaan die onderdeel
van de pkn zijn, maar toch
hervormd blijven heten omdat ze plaatselijk niet met een gereformeerde
en/of lutherse Gemeente gefuseerd zijn tot ‘Protestantse Gemeente.’
Protestantse Gemeente kan een nieuwe - dus vierde - plaatselijke Gemeente
zijn... Alsof dat niet verwarrend is!
Dezelfde narigheid zit er aan te komen rond de naam ‘gereformeerd.’
Typisch overigens dat al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw in
vele plaatsen twee aparte kerken bestaan die zich allebei gereformeerd
noemen. Maar de ene is gereformeerd in het synodeverband van de Doleantie
(1888) en de andere is gereformeerd vrijgemaakt (de artikel 31 kerken).
Om verwarring te voorkomen gebruikt de laatste toch wel de bijnaam ‘vrijgemaakt,’
maar noemt zich officieel ‘gereformeerd.’
Waarom kunnen hervormden en hersteld-hervormden ook niet zo naast elkaar
verder gaan? Maar nee, de pkn-leiding
bereidt een proces voor.
Onthullend en beschamend.
maart 2004
Oecumene: van drie naar vier soorten ...
Menigeen (kerkmens of buitenkerkelijke) vraagt mij naar de praktische gevolgen van de fusie tussen de Gereformeerde Kerken in Nederland, de Nederlandse Hervormde Kerk en de Evang.-Lutherse Kerk in Nederland. Men ziet in de eigen
woonplaats
er helemaal niets van! Maar in het naburige dorp is er een ‘Protestantse
Gemeente’ in de maak... Is er ineens een vierde soort Gemeente bijgekomen?
Inderdaad, dat is bevreemdend. Maar dat komt omdat de top van de drie
kerkgenootschappen tot fusie besloot, terwijl veel dorpen, regio’s
en steden nog aparte kerkelijke Gemeenten hebben.
Wat is een Protestantse Gemeente? Een Gemeente waarbinnen twee of drie
van de genoemde kerkgemeenschappen één zijn. Maar de buitenstaander
begrijpt er weinig van. Naast een Protestantse Gemeente kan er nog een
aparte gereformeerde, hervormde of lutherse Gemeente voorkomen. Is die
dan ineens niet protestants meer...?
Wat een pretentie trouwens, om zich Protestantse Gemeente te noemen...
Wie niet meedoet, verliest blijkbaar het recht om zich protestants te
noemen...
september 2003
DE FUSIE – BEZWAREN EN TEGENSTANDERS
Het is een
weerkerende arbeid: vragen beantwoorden over de voorgenomen fusie van
het gereformeerde, hervormde en lutherse kerkgenootschap, samen de pkn
(= Protestantse Kerk in Nederland) als alles gaat zoals de Triosynode
het wenst.
Veel aandacht is er in onze Gemeente voor de vóórs en tegens
van de fusie. Het is voor lutheranen toch telkens wennen: gereformeerden
zijn niet meer die strenge lieden waar niks mag en de hele bijbel letterlijk
genomen wordt. Maar nog groter is de verbazing om het karakter van de
hervormde kerk: daar is een grote, immer groeiende minderheid die zich
‘Gereformeerde Bond’ noemt.
Aanvankelijk zag het er naar uit dat de Bond zich van de fusie afzijdig
zou houden. Een scheuring in de hervormde kerk dreigde. Maar de Bond neemt
zijn uitgangspunt serieus: verdediging en verbreiding van de waarheid
in de Ned. Hervormde Kerk, en redeneert: als de pkn de voortzetting van
de hervormde kerk is, dan horen wij daar onze arbeid voort te zetten.
Individuele tegenstanders blijven er altijd. Zij hebben zich verenigd
in het Comité tot behoud der Ned. Hervormde Kerk. Zij willen naam
en zelfstandigheid van hun kerk niet opgeven.
De hervormde synode doet thans veel moeite om deze verontrusten er bij
te behouden. Het gaat om heel wat Gemeenten die rijk zijn en
veel leden hebben. Maar sommigen procederen tegen de synode om het beheer
van hun bezittingen zelfstandig voort te zetten. Deze streng-calvinistische
Gemeenten hebben grote moeite met onze visie op de Belijdenis (of beter,
op het ontbreken daarvan bij ons...), op onze Erediensten en op onze soepele
omgang met ethische vraagstukken. Dit gaat een groot probleem worden in
de aanstaande fusiekerk. Onze synode stelt zich veel voor van de classis
als plaats van ontmoeting tussen de andersdenkenden. De praktijk zal wel
zijn: het beleefd en vrijblijvend uitwisselen van standpunten. Maar een
geestelijke eenheid zal er nooit komen.
De gereformeerden worstelen met andere problemen. Een behoorlijk groot
aantal Gemeenten is er achter gekomen (wel wat laat natuurlijk), dat in
de pkn het gedaan is met de plaatselijke zelfstandigheid. Na veel discussie
en stemronden in de synode hebben de Gereformeerde Kerken in Nederland
bedongen, dat zij gedurende vijf jaar nadat de pkn een feit is, het recht
behouden om met medename van hun bezit zich los te maken uit de fusiekerk.
Deze ‘vrijheid’ wordt jaloers bezien door sommige uiterst
conservatieve hervormde Gemeenten die zich deze zelfstandigheid ook gewenst
hadden.
Is de hervormde kerk al een lappendeken, ook de gereformeerden hebben
inmiddels een zo gevarieerd voorkomen, dat je er nergens meer de strenge
kerken van Abraham Kuyper aantreft. Ultra-vrijzinnigheid komt voor, maar
ook een blijmoedig evangelikaal gemeenteleven met een opwekkingsliturgie
‘made in America.’
Wat praat men over eenheid? Is één organisatie soms de garantie
van die eenheid?
Mij lijkt het beste, trouw te blijven aan de plaats waar wij gesteld zijn,
en samen te werken indien de geïnvesteerde energie aantoonbaar resultaten
oplevert.
W. Baan
ELG DORDRECHT TEGEN DE LANDELIJKE FUSIE
Reactie op het verzoek van de Synode
Dordrecht,
5 mei 2003
Aan de Synodale Cie. der Evang.-Lutherse Kerk
Postbus 8399
3503 RJ Utrecht
betreft:
uw
vraag naar het standpunt van de Evang.-Lutherse Gemeente Dordrecht inzake
de vereniging van de Evangelisch-Lutherse Kerk, de Gereformeerde Kerken
en de Hervormde Kerk en de bijbehorende kerkorde - hierna: de fusiekerk
pkn en haar kerkorde
Hoogeerwaarde
dames en heren
In
de afgelopen jaren zijn Samen-op-Weg en de kerkfusie drie maal de hoofdonderwerpen
geweest in de Gemeentevergadering.
De Gemeentevergadering heeft nooit een hartelijke instemming kunnen uitspreken
met de synodale plannen om de lutherse kerk te verenigen met de gereformeerde
en hervormde kerken. Deze vereniging houdt immers in: het einde van de
zelfstandigheid van onze lutherse kerkgemeenschap in Nederland.
Zo gaat veel waardevols verloren: de kleinschaligheid met zijn korte communicatielijnen
en creatief gebruik van menskracht. Ook de soepele aanwending van de kerkorderegels
in de dikwijls heel eigensoortige situaties waarin onze kleine Gemeenten
bestaan, kan tot het verleden gaan behoren.
Is de waarde van een 'instemmend advies' dat onze Synode geven mag na
de totstandkoming van de kerkvereniging, uiteindelijk niet nul, zeker
wanneer het Generale Synode geld en moeite zal kosten om een lutherse
Gemeente terwille te zijn?
Bestudering van de kerkorde met ordinanties van de fusiekerk pkn
stemt de kerkenraad van de elg
Dordrecht treurig. Onmogelijk kan de kerkenraad mensen vrijmaken voor
deelname aan Classis, Algemene Classicale Vergadering en andere afvaardigingen
zoals ten behoeve van het Regionale Diensten-Centrum. Het vinden van kandidaten
voor onze Synode blijkt nu al een probleem.
Een alternatief
voor de voorgenomen kerkvereniging kan de elg
Dordrecht u niet geven: zij kan onmogelijk de ingewikkelde situatie overzien.
Toch spreekt de Gemeente zich uit en verwacht dat haar vragen, twijfels
en bezwaren serieus genomen worden.
De Gemeente vraagt zich af of deze vorm van oecumene die zoveel heeft
gekost en nog zal gaan kosten, wel opweegt tegen de voordelen die beloofd
worden. Opvallend is de afwezigheid in de toegezonden informatiebrochure
van een duidelijke weergave van de nadelen van de kerkfusie.
De Gemeente
ziet in dat het voor Synode niet eenvoudig is om door te gaan met leidinggeven
aan een zelfstandig kerkverband.
Niettemin zijn haar aarzelingen jegens de voorgenomen kerkvereniging zo
groot, dat de Gemeente bij monde van haar kerkenraad een afwijzend standpunt
jegens de vorming van de fusiekerk PKN
en haar kerkorde aan u meedeelt.
De
Gemeente wenst u veel inzicht en wijsheid van Godswege toe om in deze
moeilijke fase uw weg te vinden.
Hoogachtend
W.
van der Beek-Gietel
voorzitter van de kerkenraad
W. Baan
voor het secretariaat
Een tweede
brief heeft de kerkenraad geschreven als antwoord op het verzoek van de
Synodale Commissie om een definitieve reactie te geven op het Verenigingsbesluit
zelf.